Er wordt nog vrolijk onderhandeld in de kabinetsformatie. En net alsof de onderhandelaars doen of het nog serieus is, doet de pers alsof ze er graag van op de hoogte gehouden wordt.

We zitten nog steeds in de fase van de rituelen. Serieuze analisten heb ik er nog geen diepe analyse aan zien wijden, want je weet immers maar nooit. Politici zijn kinderachtig genoeg om juist tegen de klippen op een kabinet ineen te zetten dat een houdbaarheid van een jaar of anderhalf heeft.

Dat het kabinet VVD-CDA-D66-GL serieus onderzocht wordt, suggereert dat de politici denken dat we er als land zó comfortabel voor staan, dat er geen urgentie is. Dat we alle tijd hebben iedereen het gevoel te geven dat er aan hen gedacht is tijdens de kabinetsformatie. Het zou me daarom niet eens verbazen als zelfs de PVV nog in beeld zou komen, als breekijzer om Pechtold concessies af te dwingen. Als politici denken dat ze in een zetel zitten, duren formaties lang.

Gisteravond had het NOS-journaal een item over de nieuwe bad-bed-brood in Groningen. Klaver vond dat een logische en verstandige actie van de gemeente Groningen. Voor mij is het niet onvergelijkbaar met het bijvoederen van een troep wilde wolven waar je verder alleen last van hebt, maar waartegenover je je te schuldig voelt om er iets aan te willen doen. Maar wat ik er van vind is niet belangrijk, het zijn de politici die er iets mee moeten in hun onderhandelingen.

Waar praat men over nu? In serieuze onderhandelingen ga je eerst eens kijken of je het samen over de grootste meningsverschillen eens kunt worden. Maar de uitspraken van Klaver over de asielmigrantenproblematiek suggereren eerder dat dit nog niet an de orde is geweest. Dat VVD en D66 het regelen van het ontslagrecht belangrijker vinden, en GL alvast wat premature concessies willen ontlokken is een mogelijkheid. Maar toch doet het vreemd aan, want Klavers uitspraken staan haaks op wat je van de andere partijen verwachten mag. Het is even moeilijk voorstelbaar dat dit het grote winstpunt van GL worden gaat, met gelijktijdige dumping van alles waar het nog meer voor zegt te staan.

Klavers uitspraken zouden onder normale omstandigheden het einde van de onderhandelingen moeten inluiden. Gewoon, omdat dat verstandig is. Horen we dat na het weekend? Of komt die mededeling vrijdagmiddag al? Die traditionele parade van experts moet ook altijd ontvangen worden, dus wellicht dat men hoopt Klaver onder de indruk te brengen van de zware sores en incompatibele meningen die adviseurs voortdurend inbrengen? Je vraagt het je af.

Wat je je niet afvraagt, is hoe lang het nog duurt voor er een kabinet met deze vier partijen op het bordes staat. Voor 2025 zie ik er geen mogelijkheden voor.

---

Zie ook ons hele dossier Kabinetsformatie, als mede het dossier politiek voor de achtergronden van afgelopen jaar.