Het bizarre van zo’n moderne kabinetsformatie is dat men 7 maanden bezig is uit te zoeken met welke uitgangspunten men regeren gaat, om er vervolgens in twee weken de poppetjes bij te zoeken die het dragen moeten.

Dat dat bizar is heeft er alles mee te maken dat er maar weinig principiële beleidskeuzes in zo’n modern regeerakkoord worden geformuleerd. Veel details, maar principes? Nou, nee. Dat verschil met de keuzes van pakweg 50 jaar geleden zag je mogelijk nog het best gedemonstreerd met de eerste paarse kabinetten, en sindsdien is het eerder gebruikelijk geworden dan een uitzondering. Principes zijn eng, en worden eerder als ballast dan als noodzakelijk richtsnoer gevoeld.

Geen wonder dus dat de ChristenUnie er in slaagde haar levensbeschouwelijke overtuiging buiten aantasting door kabinetsbeleid wist te houden. Dat de ChristenUnie sowieso een reguliere machtsfactor in politiek Den Haag geworden is is van bovenstaande al een illustratie. Vroeger werd daar smalend over opgemerkt dat dat de Staphorster variant was. Om aan te geven dat het rekenkundig wel kunnen werken zou, maar realistisch zou het niet zijn. De tijden veranderen, en de premier is de vleesgeworden principeloosheid. Nu is dat weliswaar de aard van zijn functie, maar je kunt alles overdrijven. Mark Rutte is een overdrijving daarvan.

Andere insteek van hetzelfde punt: de persoonlijkheden van de ministers zullen veel bepalender zijn voor het nieuwe regeringsbeleid dan de principes waarmee ze van wal steken. Ook in dat verband is een periode van twee weken waarin partijen mensen aan dragen om de komende vier jaar het land te besturen bevreemdend. Nu is er indertijd leergeld betaald met het LPF-kabinet, en de meeste van de ministers zoals ze nu op de lijstjes figureren zijn gepokte en gemazelde regenten, die elkaar geregeld zullen hebben ontmoet in diverse bestuurlijke circuits. Zo gaan die dingen. Het is het dilemma van een elite die zichzelf zo niet zien wil: vechten over minor points die eerder terug te voeren zullen zijn op persoonlijke rivaliteiten en competenties dan op inhoudelijke gronden. Deze zullen de komende jaren het politieke landschap meer dan ooit domineren. Het illustreert dat we een regentencultuur hebben, waarin meer wordt bedisseld dan bestuurd.

Maar de illusie moet in stand blijven, en dus wordt er aanstaande donderdag een hele show opgevoerd in Den Haag. Niet dat ik iets tegen rituelen heb, maar dit getuigt van een beklagenswaardigheid die met de waardigheid van regeren niets meer te doen heeft. Het wordt een vierjaarlijkse versie van Prinsjesdag: je geeft het idee dat er een democratische kroon op een lang proces wordt gezet, maar meer dan show is het niet. Achter de façade wordt het echte werk verricht. Maar die illusie is vooral belangrijk omdat de show van een zichzelf regerend Nederland moet doorgaan. Terwijl niets minder waar is.