De tijd van Zalm in de kabinetsformatie zit er op, en gisteravond was er bij Pauw een gesprek/interview over de manier waarop de informateur te werk was gegaan. Dat had heel fascinerende elementen.

Niet dat dat interview gegeven werd om het klootjesvolk een blik achter de schermen te gunnen, of Zalm te laten genieten van welverdiende aandacht en roem. Het gesprek bij Pauw diende meerdere doelen. Daar was dat inkijkje achter de schermen, dat welbeschouwd nogal mager bleek, en er was de show van Zalms verslag dat de heren elkaar na enig masseren begonnen te vertrouwen en in goede harmonie werkten aan een gemeenschappelijk doel. Zalm speelde bij Pauw de rol van plezierige opa die de kinderen op dat pad begeleidde, en tegelijkertijd voorkwam dat er tijdens het spelen zaken werden gebroken of onherstelbaar beschadigd. Wat er van dat laatste terecht gekomen is liet ik gisteren al zien, maar dat het op korte en middellange termijn betaalbaar is is mede de verdienste van Zalm. Of je het moet willen is in dat verband voor politici niet relevant.

Wat Zalm bij Pauw kwam doen was laten zien dat de heren zelf veel vertrouwen hebben in de toekomst van hun kabinet. Dat relativeert gelijk dat onzinnige motto waarmee men het land opzadelt, en wat – opnieuw – niet anders is dan een suf marketingtrucje waarmee men maar eens stoppen moet. Tot het jaar 2000 stond het motto van elk kabinet gewoon op de rand van de gulden, en er zijn genoeg mensen die zich dat nog herinneren.

Dat vertrouwen waaraan Zalm werkte en uiteindelijk creëerde was de essentie van deze kabinetsformatie. Het is ook zijn verdienste dat het tot stand kwam, en dat Buma, Segers en Pechtold hem beschouwden als de onpartijdige mediator die hij zijn moest, en niet als die VVD’er die de boel aan elkaar kwam lijmen als stand-in voor Rutte. Die publicitair niet op zijn bek mocht gaan als het niet zou lukken.

Mea culpa
Het is ook op dit punt waar ik Zalm heb onderschat in mijn commentaren op deze formatie. Dat Zalm in staat gebleken is de persoonlijke weerzin tussen een aantal van de heren (Buma/Pechtold) en in ieder geval ideologische afkeer (Segers/Pechtold) op het persoonlijke vlak zodanig te overbruggen dat het kabinet VVD-CDA-D66-CU werkbaar werd – en daar is meer voor nodig dan alleen professionaliteit – was een kunststukje waarvoor Zalm alle lof verdient. Vertrouwen is de essentie van formeren, en ik geloofde niet dat hij er met deze groep toe in staat zou zijn. Tot zover mijn mea culpa van deze formatie.

Pauw
Pauw was gisteravond dus het klankbord dat Zalm gebruikte om het volk te verzekeren dat het vier jaar lang van een leien dakje zal gaan. En wie weet? Leien dakjes zijn soms heel vergelijkbaar met een mijnenveld als men de moed niet heeft de kiezer in de ogen te willen zien. Het is al een jaar of tien het leidende motief van de Nederlandse politiek, en er zijn genoeg beleidsvoornemens geformuleerd waarover maatschappelijke stennis zal ontstaan.