De kabinetsformatie moet vandaag weer op gang komen, maar er valt weinig te melden. Toch werden vrijdag belangwekkende zaken bekend.

Wat beslist zeer interessant was, was dat Rutte en Buma vrijdagavond een uurtje langs gingen geweest bij Tjeenk Willink. Samen, zonder Pechtold en zonder de nog onbekende vierde kandidaat. Maar juist het ontbreken van Pechtold geeft aan dat ook Tjeenk Willink ziet dat een minderheidskabinet D66 niet bevatten kan, zoals ik al enkele malen heb herhaald. Ook de SGP heeft dit feitelijk geconcludeerd. Dat het nu op tafel komt betekent dat de komende ronde besprekingen in de optiek van de informateur de laatste zal zijn.

Een tweede passage in het NOS-verslag zal Pechtold zo mogelijk nog minder prettig hebben gevonden:

Ze waren er samen een uurtje. Ook Rutte zei dat hij niets te melden had. Na de gesprekken met Buma en Rutte is informateur Willink naar koning Willem-Alexander gegaan om de voortgang te bespreken.

De koning?? Tot op heden was de nieuwe regel dat de koning van het parlement hoort wanneer hij verwacht wordt in het land te zijn voor de bordesscène, en dat hij verder de kranten maar bij moet houden als hij meer weten wil. Dit is gechargeerd gezegd, maar bevat genoeg waarheid om het zo te stellen. Pechtold was ooit instrumenteel in de wijziging na Rutte-1, waarbij de koning uit de formatie werd gehaald. De benoeming van TW als informateur impliceerde al een terugkeer op ooit gezette schreden. Maar als TW nu formeel verslag uitbrengen gaat, is de oude gang van zaken weer hersteld. Het kan een verschrijving van de NOS zijn geweest, maar noodzaak maakt nieuwe wetten; Pechtold gaat veel leren deze kabinetsformatie.

Een laatste zeer interessante ontwikkeling was wat er binnen de PvdA afgelopen weekend gebeurde, met een een-tweetje tussen Aboutaleb en de Haagse fractie. Aboutaleb stelde in het AD het Vluchtelingenverdrag in zijn huidige interpretatie ter discussie, de fractie in Den Haag reageerde door te zeggen dat het Vluchtelingenverdrag niet hoeft te worden veranderd om effectief actief te kunnen blijven.

Natuurlijk zijn dit twee volledig verschillende zaken, die desalniettemin niet direct een hysterische reactie bij GroenLinks zullen veroorzaken omdat er niets concreets is om de PvdA mee tussen de benen te raken. Zonder ook maar een letter van wat voor standpunt dan ook geweld aan te doen, verschoof de PvdA hier van volledige afwijzing van een andere attitude tegenover asielmigranten naar een standpunt dat ook de Nederlandse samenleving de grens van haar spankracht zou kunnen bereiken. Op zichzelf een knappe prestatie.

Dat Aboutaleb het breekijzer was verbaast overigens niet: men heeft bij de PvdA langzamerhand zelf een situatie geschapen dat ‘witten’ iets dergelijks niet kunnen zeggen op straffe van ostracisme door progressief politiek Nederland – zie wat gebeurde met Jacques Monasch. Dat maakt ook dat Aboutaleb op middellange termijn niet zal kunnen ontsnappen aan het partijleiderschap van de PvdA, zelfs als hij het niet willen zou. Men kan hem niet missen om op te schuiven naar een redelijke/acceptabele aanpassing aan de dagelijkse realiteit.

Het laat ook zien dat er binnen de PvdA nu serieus gekeken wordt naar een plek in het kabinet. Dat is logisch maar ook onlogisch: logisch omdat de partij door de andere facties van de Regentenpartij nu niet gemist kan worden, onlogisch omdat zij er de mensen niet voor heeft – iemand als Lodewijk Asscher heeft al bewezen een enorme sta-in-de-weg te zijn, en de fractie bevat weinig geschikte alternatieven die voldoende gematigd zijn om serieus te nemen. Een kabinet met de PvdA zal daarom binnen twee jaar door Asscher worden opgeblazen, als men hem vóór die tijd niet weet te wippen.

Dat de PvdA voor deelname aan de kabinetsformatie op eieren loopt is dan wel weer verstandig: mee willen doen aan de formatie is nu een groot risico waarvan men geen falen kan velen. Als men er niet uit komt is de partij politiek echt gewoon dood. Zodat het me in het geheel niet zou verbazen als afgelopen Pinksterweekend is gebruikt om tussen VVD, CDA, D66 èn de PvdA onderling en in stilte eens wat te verkennen. Aangezien de PvdA zich geen lange formatierondes veroorloven kan, is voorwerk buiten de journalistieke schijnwerpers vereist.