Met Prinsjesdag bleken de gemeenten 1,3 miljard extra te krijgen voor de Jeugdzorg. Maar dat blijkt in de praktijk nu iets anders te liggen.

Het geld gaat weliswaar naar de gemeenten, maar het is niet geoormerkt als specifiek bestemd voor Jeugdzorg. Het wordt eenvoudig overgemaakt naar de pot met algemene middelen, in de hoop dat de gemeenten het met prioriteit aan Jeugdzorg zullen besteden.. Maar zo werkt het binnen gemeenten niet. De NOS schreef:

Een deel van de 1,3 miljard euro die gemeenten krijgen voor tekorten in de jeugdzorg, wordt uitgegeven aan andere dingen. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS langs alle 352 gemeenten, waarvan ruim de helft heeft gereageerd. Het geld wordt gebruikt om gaten in de begroting te dichten die de afgelopen jaren juist ontstonden door hoge kosten van de jeugdzorg.

Hoe kan dit, en hoe zit dat?

Het werd met Prinsjesdag nogmaals benadrukt: er komt 1,3 miljard euro extra “voor de jeugdzorg”, zei koning Willem-Alexander. Van de gemeenten die de NOS-vragenlijst invulden, zegt een derde dat ze het geld daar maar gedeeltelijk aan besteden. Zo’n 3 procent zegt het helemaal niet in de jeugdzorg te stoppen.
Dat kan, want het geld is niet geoormerkt door het kabinet. Demissionair staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid zegt in een reactie dat het mogelijk is om het extra budget ook aan andere maatschappelijke doelen te besteden, “zeker omdat gemeenten jarenlang meer aan de jeugdhulp hebben uitgegeven”.

De kwestie is dat de jeugdzorg indertijd door het rijk aan de gemeenten werd overgedragen, met een pak geld dat onvoldoende was. Het was derhalve een ordinaire bezuinigingsmaatregel van Rutte cs, waardoor gemeentelijke begrotingen sterk onder druk kwamen te staan, en de jeugdzorg financieel het haasje werd. Gevolg is dat de gemeenten dit geld nu zien als een tegemoetkoming voor een eertijdse te grote bezuiniging, en dat is het in feite ook, als je ziet hoe het in de begroting is verwerkt, en met welke omschrijving:

Bijna alle gemeenten wijzen erop dat er structurele middelen nodig zijn om echt iets te veranderen in de jeugdzorg. “Het begrip ‘extra geld’ is onjuist en daarmee een frame”, reageert de gemeente Venlo. “Dat impliceert dat er sprake is van ‘aanvullend geld’. Dat is niet zo. Het is een incidentele compensatie.”

Correct. Dat het geld voor jeugdzorg was, is vooral een frame. Nieuw leiderschap door de informateur van Sociale Zaken, Koolmees, die niet terugkeert in het komende kabinet. Hoe zit het dan echt, en wat zijn de perspectieven?

Na 2022 daalt het extra budget voor de jeugdzorg weer, terwijl het aantal jongeren dat zorg nodig heeft blijft stijgen. Dat baart gemeenten zorgen. Zoals in Helmond: “Het geld komt ontzettend goed van pas, maar daarmee zijn we er nog niet. Zoals verschillende rapporten hebben aangegeven, zijn er structureel aanvullende Rijksmiddelen én maatregelen nodig om het stelsel echt financieel houdbaar te maken en te verbeteren.”

Door het geld niet specifiek te oormerken onttrekt de centrale overheid zich op nieuw aan haar verantwoordelijkheid, door het af te doen als een probleem waar gemeenten nu eenmaal tegenaan lopen. Als de zaken ernstig uit de hand lopen gaat de centrale overheid ooit zeker bijspringen – nadat uitgebreide rapporten eerst zullen constateren dat het echt nodig is. Dat dat nu al eenvoudig voorspelbaar is mag de Haagse pret niet drukken. Het gaat hier om onbehoorlijk bestuur, waarbij de klanten waarop Jeugdzorg is gericht – de jeugd – de klos is. De aankomende generatie althans zeker. En inderdaad:

Staatssecretaris Blokhuis (ChristenUnie) zegt dat een nieuw kabinet moet besluiten over structureel geld en aanpassingen aan het stelsel. Vooruitlopend daarop is zijn ministerie nu met gemeenten, cliëntenorganisaties, aanbieders en professionals in gesprek om te komen tot een hervorming van de jeugdzorg.

---

Meer over jeugdzorg vindt u hier.