“Lubach is satire, Dick.” Zo besloot John van der Net in mijn TL een van de kleine Twitter-fitties die ik af en toe met hem heb. Deze niet-anonieme VVD-trol probeert iedere discussie koste wat kost te winnen, en vanuit zijn perspectief lukt hem dat nog best aardig ook. Maar klopt de stelling dat Zondag met Lubach satire is eigenlijk wel? De Speld is satire, zoveel is zeker. ZML is van een andere categorie. Het is ‘cryptosatire’.

Ongemerkt heb ik het laatste seizoen van Zondag met Lubach voorbij laten gaan. Ik besefte het pas vorige week zondag of zo, toen het weer even wat minder was. Natuurlijk, begin mei loopt het NPO-seizoen allang op z’n laatste benen, en de old school tv-kijkers die er nog zijn — zij die programma’s niet op internet kijken, en geen 123 onbekeken opnames in hun Ziggo- of KPN-buffer hebben staan — mogen al blij zijn als er tijdens de meivakantie nog wat te ‘beleven’ valt. Zo is ook Twee voor Twaalf al sinds een paar weken niet meer te zien.

‘Lubach’ mag dan satire heten, de bouwstenen die de maker opstapelt voor zijn lolhuis zijn dat bepaald niet. Het resultaat is meestal een geniale constructie tegen Facebook, of tegen de haast kafkaëske bureaucratie voor de aardbevingsslachtoffers in Groningen, of ze is gericht tegen de gotspe van zogenaamd duurzaam opgewekte elektriciteit: doordat in Nederland zowel kernenergie als steenkool taboe is maar allerlei dubieuze doelstellingen, zoals die van “Parijs”, toch krampachtig gehaald moeten worden, kappen de Amerikanen aan hun oostkant volkomen gezonde bossen, die als houtsnippers worden verscheept over de oceaan (niet in kernonderzeeërs) als bijstook voor onze centrales. (Hoi, Henk Kamp en Eric Wiebes der VVD! Hoi, Eppo Bruins van de ChristenUnie!) Natuurlijk, Lubach speelt leentjebuur bij de producties van andere omroepen, zoals BNN Vara’s Zembla over de houtpulp; zijn show biedt dan ook een keek op de afgelopen (politieke en televisie-) week; zoals zoveel programma’s, gaap.

Ook het feit dat Arjen Lubach soms zijn uitgesproken (linkse) politieke opvattingen ventileert, doet weinig af aan mijn relatief hoge waardering voor ZML. Ik vind dat beslist minder een probleem dan sommige Twittermaatjes van me. Lubach legde de vinger hard en nadrukkelijk op de drie (!) zere D66-plekken van het afgelopen seizoen: het afschaffen van het referendum, de sleepwet en de donorwet. Terwijl het programma geproduceerd wordt door de partner van Kasja Ollongren. Intussen is het wel relevant om dit te noemen. Want soms gaat het alsnog fout. Heel fraai is dat dan niet, maar eerlijk gezegd denk ik dat de schade wel meevalt. Kijkers zijn niet dom, zelf blijf ik ook gewoon op mijn hoede met VPRO-programma’s, en de binnenlandse D66-heks (die in het buitenland is Sophie in ’t Veld) is in de volle breedte immens impopulair bij het electoraat.

Is Zondag met Lubach satire? De verpakking wel degelijk, de inhoud zeker niet. Kijkers zijn niet dom, maar ZML blijft satire voor kijkers die zich van den domme houden. Cryptosatirisch ZML draagt feiten aan en groepeert ze op vaak geniale wijze. Op die manier draagt Lubach — bedoeld of onbedoeld — bij aan de kladderadatsj van de Regentenpartij die komen gaat.