Wie een diëtist consulteert, waant zich bij een horoscoop trekkende waarzegger op de kermis. Maar waar wordt het kwakzalverij?

Op grond van geslacht, lengte en gewicht wordt na interessant-doenerig rekenwerk met computer en rekenmachine het idealiter te consumeren aantal calorieën gedebiteerd; alsof er geen verschil zou zijn tussen bankhangende bejaarden en fulltime werkende alleenstaande moeders met vier kinderen; en alsof de in tabellen vermelde calorieën allemaal meetellen:  pinda’s bijvoorbeeld bevatten veel calorieën, maar veel mensen zijn zo geprogrammeerd dat ze die niet opnemen, net zo als wanneer u 100 gram spijkers zou eten – die bevatten uiteraard heel veel ijzer, maar om een ijzer tekort aan te vullen, zetten vitaminepillen en vlees toch echt meer zoden aan de dijk. Overigens verschafte een paar decennia geleden – voor de invoering van roestvrijstaal –  alleen al het gebruik van een zwart uitgeslagen ijzeren mes samen met de in de vroegere hygiënische situatie met het broodmeel mee gemalen muizen en insecten vegetariërs en arme mensen wel een minimum aan het vereiste ijzer.

Diëtisten zijn voorgeprogrammeerd op het voorschrijven/adviseren van diëten voor dikke mensen. Alsof dik zijn altijd een probleem is: een dikzak die een operatie moet ondergaan door een kaakchirurg of door een chirurg die met andere spijsverteringsorganen aan de slag gaat, is spekkoper, want hij kan probleemloos weken interen, terwijl magere personen aan allerlei slangen moeten worden gekoppeld om ze wekenlang met nepvoeding in leven te houden, met alle risico’s van dien.

Als dikkerds willen afslanken, wordt er door een diëtist geen analyse gemaakt van het waarom: zoals verveling, zelf-troost, tonen van welvaart of het nolens volens oppeppen van het ego: immers magere mensen maken meestal minder indruk: een vrouw met poitrine wordt vaak als competenter gezien.

Een andere groep dikkerds zijn mensen zonder zelfdiscipline, die telkens weer door instant-honger worden overmand en niet beseffen dat als je het niet koopt, je het ook niet in huis hebt en dus niet kunt eten.

De meerderheid van het diëtisten cliënteel wil of moet dus afvallen, vanwege figuurlijk of soms letterlijk zwakke knieën, maar de meesten behoren, als er al wat aan hun probleem gedaan zou moeten en kunnen worden, helemaal niet thuis bij een diëtist. Wèl bij de psycholoog of psychiater; en soms wil een nieuwe ‘droom’ man/vrouw ook wel eens helpen.

Als zo’n diëtist dan toch met een cliënt aan de slag gaat, dan wordt er een menu opgedrongen met verantwoorde, gevarieerde maaltijden en dito tussendoortjes. En zo gebeurt precies wat niet moet, de patiënt denkt de hele dag aan eten, want het is een hele toer om al die ‘verplichte’ ingrediënten allemaal aan te schaffen. Bovendien blijft een groot deel van de ingrediënten over, en aangezien weggooien zonde is, wordt het overschot natuurlijk ook opgepeuzeld. Zodat de aanbevolen hoeveelheid calorieën soms wordt verdubbeld.

Daarom zou het simpele advies : u mag alles eten, maar doe het eten niet op een groot bord, doch op een schoteltje, en eet met een dessertvorkje,  soms wel eens efficiënter kunnen zijn.

Een paar decennia geleden was er een onderzoek naar het verschil in gezondheid tussen enerzijds oude mannen die – zoals toen door de overheid werd gepromoot teneinde de woningnood te lenigen – jaren in een bejaardenhuis hadden gewoond, waar in de keuken een diëtist de scepter zwaaide, en anderzijds verweduwde oude mannen die zelfstandig hadden gewoond en jarenlang vooral hadden geleefd op boterhammen met pindakaas, bananen en gegrilde kippen. Bij opname in een verpleegtehuis bleek dat die dieet bemoeienissen geen aantoonbare gezondheid winst hadden opgeleverd als men de eventuele Heineken-factor buiten beschouwing liet.

Volgens hoogleraar voedingsleer M. Katan  heeft aandacht voor voeding  iets verouderds: het dateert uit de tijd dat er nog weinig geneesmiddelen waren. Bovendien ontbreekt er nog verbazend veel wetenschappelijk onderzoek  bijvoorbeeld of inderdaad de enige bewezen werking van groentes – bloeddrukverlaging – wordt veroorzaakt door nitraat, en dat dus dure biologische groentes  relatief veel minder gezondheid zouden opleveren dan goedkoop supermarkt spul.

Door de focus op afslanken, kunnen diëtisten vaak moeilijk schakelen naar wezenlijke medische problematiek. Soms heeft een diëtist niet in de gaten dat de patiënt wel erg veel basale kennis ontbeert, zoals de mevrouw met een HBO-diploma die zoutloos moest eten en mitsdien het tafelzout moest opbergen. In plaats van strooizout over het avondeten, deed ze voortaan een paar eetlepels zout in het kookwater, “opdat de aardappels alleen de zoutsmaak zouden opnemen en niet het zout”.

Veel stuitender is dat diëtisten geen enkele kennis blijken te hebben over de beste keuze van alternatieve voedingsmiddelen als door verwondingen in de mond het eten van brood,  vruchten en zelfs tomaten  vanwege structuur of zuurgraad te pijnlijk is.:

Zelfs in ziekenhuizen met veel mond- en kaakchirurgie  beschikken diëtisten  niet over lijsten (en als die bestonden hadden ze allang op internet gestaan) met een rangorde van geschikte voedingsmiddelen. Het enige wat ze adviseren – en gratis uitdelen – zijn astronautendrankjes, die door de Nestlés en de Nutricia’s worden gepromoot. Is dat toeval?

En ja, er zijn vast wel uitzonderingen: net zoals op de kermis een horoscooptrekker gewoon een verstandig persoon kan zijn, die op eigen intuïtie prima adviezen geeft.

---

Dit artikel verscheen eerder op Polderland.

Nicolette Geveke is correspondent EU/Brussel voor Veren of Lood.

---

Meer over kwakzalverij op VoL vindt u hier.