Dat de USA al deze maand de Irandeal zou opzeggen is voor zowel de EU als de Iraanse ayatollahs een stevige klap gebleken. Maar Iran heeft meer problemen dan alleen de hernieuwde Amerikaanse aandacht voor haar gekonkel.

Dat werd me vandaag nog eens onder de neus gewreven met een analyse in de Britse Guardian. Dat de Britten zich al minder en minder onderdeel van de EU-politiek voelen was er in merkbaar, hetgeen de kwaliteit van de analyse aanzienlijk verbeterd: dergelijke stukken waren binnen de EU afgelopen week niet voorhanden.

De formele focus van dit stuk was de onverwachte politieke tegenslag voor de Iraakse premier bij de verkiezingen in zijn land afgelopen weekend, maar het zijn vooral de conclusies over wat dit markeert die het stuk vermeldenswaard maken. Opvallend is dat deze verkiezingen zowel een tegenslag voor Iran als de USA markeren:

The unexpectedly poor showing of Haider al-Abadi, Iraq’s prime minister, in parliamentary elections has dealt a blow to US influence in the country. It was a poor return for American backing for the Baghdad government’s drive to extirpate Islamic State and regain lost territory.

Haider al-Abadi was een figuur waarmee zowel de USA als Iran tevreden waren, en een belangrijke speler in de strijd tegen IS. Als zodanig is zijn val een uiting van de wens van de Irakese bevolking van verdere (buitenlandse) oorlog verschoond te blijven; grote winnaar al-Sadr is een sjiitisch geestelijke die zich zowel tegen Iran als de USA af zet.

Of dit verlies voor de Iraanse machthebbers een signaal zou moeten zijn dat ze over de top van hun machtsexpansie heen zijn? Het is een verleidelijke gedachte, maar wellicht is het voor die conclusie wat te vroeg. Maar het is voor de ayatollahs zeker een zware tegenslag in wat je kunt zien als hun centrale front, naast het westelijke (Syrische burgeroorlog) en het zuidoostelijke (Jemenitische burgeroorlog) en een aankomend zuidwestelijk front (tegenover Israël).

Maar voor het komende conflict over de Irandeal is deze verkiezingsnederlaag voor een belangrijke Iraanse bondgenoot een belangrijk moment. Het kan zowel de USA aanmoedigen een harder standpunt in te nemen tijdens komende confrontaties, als een waarschuwing voor de EU zijn. Niet dat die laatste in het spel rond de Irandeal nog van veel belang zal zijn. Zoals de Guardian terecht opmerkte:

Although European signatories will this week tell Mohammad Javad Zarif, Iran’s foreign minister, they are determined to uphold the pact, this seems an empty promise. Faced with swingeing US treasury sanctions, private companies doing business in Iran will mostly walk away. There is little France, Germany or the EU can do to stop them.

Een minstens zo interessante observatie was dat het UK zich in een iets andere positie bevindt:

By its relative silence, the UK – caught as ever between Washington and Europe – is already acknowledging this reality.

En dat leidt tot een positie waarin Iran klem komt te zitten:

Nor can Iran rely on Russia or China, also signatories to the deal, to bail it out. To fund its inefficient state-dominated economy, its ongoing interventions in Syria and Yemen and, for example, its ballistic missile programme, Iran needs the billions of dollars accruing from oil exports. This cash flow is in serious jeopardy.

Een nationalistischer regime in Bagdad kan leiden tot een Amerikaanse beleidsverandering. Het elimineren van het ayatollah-bewind blijft van groot belang, maar de kans op het ontstaan van een eventueel blok van staten in het Midden Oosten onder Amerikaanse invloed raakt verder weg dan ooit. In ieder geval voor de voorzienbare toekomst. Dat zal het voor president Trump eenvoudiger maken een meer opportunistisch beleid te voeren in het MO, waarbij hij vooral de Iraanse dreiging kan hanteren als middel om de Palestijnen naar een vredesconferentie met Israël te dwingen (door middel van pressie op hun belangrijkste financiers, Saudi-Arabië heeft al geluiden in die richting laten horen.)

Maar als Irak voor zowel Iran als de USA een no-go-gebied wordt een militaire confrontatie juist echter minder onwaarschijnlijk. Dat zal mede afhangen van de snelheid waarmee de nu opgelegde sancties vruchten af zullen werpen en Iran kunnen dwingen tot toegave aan Amerikaanse eisen.

 

 

 

---

Meer over de Irandeal op Veren of Lood vindt u hier.