Rosenthal en Wallage bieden vanmiddag om 15:00 uur hun eindverslag over de mislukte formatiepoging van PaarsPlus aan de koningin aan. Daarna volgt een persconferentie.
Er is nog niets bekend over het vervolgtraject. Hare Majesteit heeft een probleem, namelijk. Door de tamelijk agressieve wijze waarop het staatshoofd het onderzoeken van PaarsPlus afdwong, heeft koningin Beatrix veel prestige op het spel gezet, en verloren. En dat, terwijl de tijd langzamerhand begint te dringen. Over een paar weken (16 augustus werd genoemd) is het point of no return voor Prinsjesdag 2010 gekomen, en zitten we in 2011 met een noodbegroting die is opgesteld door een kabinet dat parlementair steunt op 26 zetels.

Het CDA wilde dinsdagavond nog niet reageren op het mislukken van de onderhandelingen over een paars-pluskabinet van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks. ,,Wij wachten het eindverslag van de informateurs af’‘, aldus een woordvoerster van de Tweede Kamerfractie van het CDA. Toch zal er binnen die partij, die na de verschrikkelijke nederlaag op 9 juni nog steeds geen intern debat is gestart over welke richting voor de partij wenselijk is, een besluit moeten worden genomen over de volmacht voor haar onderhandelaar Maxime Verhagen, die de komende weken in het middelpunt van de formatie actief zal zijn.

Dat na de informateurs de vice-president van de RvS bij Hare Majesteit op de thee zal komen staat wel vast. Maar dan? Het onderzoek naar PaarsPlus heeft Geert Wilders verleidt tot de eis dat de koningin zich van verdere bemoeienis met de formatie moet onthouden, zeker, nadat hij dankzij (formeel) Tjeenk Willink van een verdere kabinetsformatie werd uitgesloten en ook geen advies meer uit hoefde te komen brengen. Dat maakt het een bittere pil om hem nu alsnog uit te moeten nodigen, terwijl voortgaande buitensluiting een onvergeeflijk affront zou zijn. Aan de democratische processen. Als klap op de vuurpijl lijkt een poging tot het vormen van een Middenkabinet gedoemd te mislukken, zodat een parlementair kabinet met ten minste gedoogsteun van de PVV een steeds reëler perspectief wordt. Twee mogelijke scenario´s, met zijvarianten :

1e Hoofdvariant: Een VVD en een CDA-informateur moeten aan het werk voor een Middenkabinet, mogelijk aangevuld met een PvdA´er. Daar heeft ze geen nieuw rondje adviezen voor nodig. Een beroep op de vorige ronde volstaat. Dit scenario kan zonder nieuwe consultatie van de partijleiders worden gestart.
Zijvariant: Mark Rutte krijgt de opdracht een regeerakkoord te schrijven, en te bezien wie willen aansluiten, al dan niet via Deense constructies.

2) 2e Hoofdvariant: Een consultatierondje van de partijleiders. Uiterst belangrijk wordt nu of de PVV wordt uitgenodigd of niet. Indien dat gebeurt, dan erkent de Majesteit impliciet de mogelijkheid dat er nog een kabinet met PVV-ministers komt. Het is toch een beetje genadebrood eten, iets waarin de vorstin niet uitblinkt.
Zijvariant: Mogen alleen de CDA/PaarsPlusleiders komen, dan staat vast dat Beatrix op ramkoers ligt, en komt er ten hoogste een Deens kabinet.

Door haar push voor PaarsPlus heeft koningin Beatrix zichzelf in een delicate positie gemanoeuvreerd. Veel van haar bewegingsvrijheid is daardoor verloren gegaan, omdat vele bewegingen die onder andere omstandigheden als valide zouden worden gezien, nu direct interpretaties zullen genereren waar het staatshoofd niet op zit te wachten. Daardoor zal het staatshoofd, om verdere escalatie te voorkomen, voort moeten bouwen op de drie weken geleden verstrekte adviezen.

Voorspelling:

Scenario 1 – hoofdvariant, mogelijk later gevolgd door de zijvariant. Vrijwel alle resultaten van scenario 2 leiden tot min of meer ernstige compromittering van de monarchie, en ik ga er van uit dat Hare Majesteit dat beseft.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.