Inflatie, het doordruppel effect en gerelateerde zaken
Vorige week schreef Hannibal in een artikel over inflatie, dat we daar weinig van merken en waarom die inflatie zijns inziens nog wel degelijk bestaat. Vandaag een reactie van econometrist Heiko de Boer, die hier professioneel mee te maken heeft.
Een toename van de geldhoeveelheid zal inderdaad leiden tot hogere prijzen, als alle andere zaken gelijk blijven. Zo zou een gelijkblijvende geldhoeveelheid ook resulteren in prijzen die niet veranderen, als alle andere zaken gelijk blijven. Nu is het in onze wereld zo dat ‘de zaken’ nooit gelijk blijven. Dit heeft een aantal aspecten:
Normaal gesproken handelt ieder mens, met het idee om ‘er op vooruit te gaan’. Als er geen geldgroei zou zijn, zouden dalende prijzen de enige manier zijn om als samenleving meer te kunnen consumeren (of minder hard te werken…). Ik ben zelf voorstander van dalende prijzen, omdat dit te goede komt aan de samenleving. Het is een uiting van het steeds efficiënter samenwerken en effectief gebruik te maken van technologische vooruitgang. Er is geen enkele producent die als doel heeft om de producten duurder te maken, zo een producent zou snel failliet gaan. Als het doel van lagere prijzen is gerealiseerd in een samenleving, zal de burger niet zeggen: ‘aha, onze missie is geslaagd door efficiënt samenwerken, wij kunnen nu meer consumeren (of minder hard werken). Dus, laten wij vooral onze consumptie uitstellen tot later’. Nee, zij zullen zeggen: ‘missie geslaagd, dus de oogst binnenhalen en meer consumeren’.
Als er wel geldgroei is, is het van belang te weten hoe geld in de economie terechtkomt. De schrijver beschrijft het doordruppel effect, met de terechte vraag of dit geld in de ‘echte economie’ terecht komt of wordt opgepot in snuisterijen. Zonder in een technisch betoog te schieten, de afgelopen 10 jaar (sinds de Grote Financiële Crisis) is het uitbundig gecreëerde geld voor een groot deel terecht gekomen in de financiële markten (en snuisterijen…). De beurskoersen zijn gestegen, er is nog nooit zoveel geld gealloceerd naar private equity en venture capital (dat geldt ook weer voor dit jaar nota bene!). Het punt hiervan is dat met de geldgroei dus niet alleen de vraag, maar met name ook het aanbod is toegenomen. Meer geld naar start-ups, die met enorme technologische vindingen (big data management, nanotechnologie, robotics, digitalisering, etc.) aan de slag gaan. Kan je voorstellen wat een druk op de prijzen dit geeft. Met dezelfde hoeveel arbeid kunnen we (heel…) veel productiever zijn. Meer aanbod betekent lagere prijzen.
Het punt van dit jaar is dat het (doordruppel)effect begint te verschuiven. Al voor de Corona-crisis riepen centrale banken overheden op om meer bij te dragen aan de economische vooruitgang.
Even terzijde, dit is naar mijn idee totaal niet nodig. Overheden, centrale bankiers, etc. kijken naar statistieken als BNP en CPI als leidraad. Naar mijn mening zijn dit verkeerde stuurvariabelen. Statistiek is erg nuttig en interessant, maar uiteindelijk zijn het slechts statistiekjes, die niets van waarde meten en op geen enkele wijze een indicatie kunnen zijn van het welzijn van de mens. Maar goed, met Corona hadden overheden een prachtig excuus om hun tekorten op te blazen en om de schulden ongekend toe te laten nemen.
Je ziet dit nu ook terug in alle partijprogramma’s. Iedereen speelt nu voor Kerstman en Sinterklaas, de studentenbeurs moet terug komen (begrijpelijk, maar toch), er moet een basisinkomen komen, mensen in de zorg etc. moeten meer verdienen (op zich mee eens, maar graag een andere keer daarover) en ga zo maar door. Zelfs de VVD vindt dat er beperkingen zijn aan ‘het kapitalisme’. Het punt hiervan is dat dit aspecten zijn die wel de vraag doen toenemen. Deze maatregelen doen echter niets met het aanbod. En ALS de overheid al investeert (zoals in de KLM) dan zijn dat meestal geen goede investeringen. Er vinden dus ‘malinvestments’ plaats (verkeerde investeringen).
Samenvattend:
De afgelopen 10 jaar was er een opwaartse druk op inflatie door geldgroei. Echter, deze werd gecompenseerd door neerwaartse druk door het laten toenemen van het aanbod. De komende 10 jaar zal dit zo door gaan, maar in veel mindere mate, omdat de rol van de overheid steeds groter wordt. Zie ook het USD 900 mrd pakket in de VS en de aanstelling van Biden (hoewel Trump hier ook al niet vies van was).
Het risico is dus dat de prijzen nu wel zullen gaan stijgen. En als dit gebeurt, dan kunnen overheden en centrale banken hier weinig aan doen. De wereld zit bomvol met schulden. Een iets hogere rente zal resulteren in herfinancieringen die niet meer te betalen zijn[1], ofwel, er staan ons dan veel faillissementen te wachten. Dit zijn allemaal aspecten die prijsopdrijvend zijn (een faillissement betekent een afschrijving, geld is dus niet productief geïnvesteerd). Iedereen weet dat prijsinflatie een mooie manier is om uit de schulden te komen, dus ‘men’ zal dit laten gebeuren (hetgeen ten koste gaat van de samenleving, de vraag is hoe lang dit wordt gepikt. Het is daarom best een riskante strategie, zie ook een recent artikel van Han Dieperink hierover). Vandaar dat deze grafiek van toepassing is:
- Italië voert nu al een ECB-lobby om een deel van hun schulden kwijt te schelden.
Heiko de Boer is directeur van AXA Investment Managers (AXA IM) Nederland.
Het eerdere artikel van Hannibal van vorige week vindt u hier. Meer over inflatie vindt u op Veren of Lood hier.
Er is zat geld om te produceren maar veel te weinig om te consumeren door belastingen van overheden en non productive loans ( schuldenbergen ).,met als gevolg deflatie.Dat blijft de eerste 10 jaar nog wel zo.
De jaren ’70 komen er weer aan, maar in hevig verstevigde mate.
Citaat:
“Als er geen geldgroei zou zijn, zouden dalende prijzen de enige manier zijn om als samenleving meer te kunnen consumeren (of minder hard te werken…)”
Er zijn nog wel meer manieren. Denk aan de verhoging van de omloopsnelheid (velocity) van het geld. Zie de verkeersvergelijking van Fisher voor de variatie mogelijkheden.
Verder kun je m.i. het begrip ‘vertrouwen’ hier niet buiten beschouwing laten. Zowel bij consumenten als producenten. Het is vrijwel altijd ‘de overheid’ die het op dat punt laat afweten.
Citaat:
“Er is geen enkele producent die als doel heeft om de producten duurder te maken, zo een producent zou snel failliet gaan”.
Monopolisten of oligopolisten hebben veel minder moeite met het idee om producten niet duurder te maken.
Citaat:
“Dus, laten wij vooral onze consumptie uitstellen tot later’. Nee, zij zullen zeggen: ‘missie geslaagd, dus de oogst binnenhalen en meer consumeren’.”
Of je iets binnenhaalt, hangt niet alleen af van een dalende prijs. De consument kan ook denken dat de daling nog verder zal doorzetten. Een prijsdaling kan ook ingezet zijn vanwege een op handen zijnde technische innovatie, waar de consument op wacht en het oude product om die reden laat liggen.
Citaat:
“De schrijver beschrijft het doordruppel effect, ……………..”
Met ‘geldgroei’ en ‘doordruppel effect’ zou ik ook willen wijzen op het ‘cantillion effect’. Als het nieuw gecreëerde geld eindelijk is ‘aangekomen’ bij ‘zwakke groepen’ in de samenleving, is door de toegenomen M, de prijzen inmiddels alweer gestegen, waardoor het effect nul of zelfs negatief kan zijn. Een toename van M geeft namelijk geen enkele garantie op een productiestijging. Met een touw kun je niet duwen. Ook hier is de centrale speler m.i. ‘vertrouwen’.
Citaat:
“Al voor de Corona-crisis riepen centrale banken overheden op om meer bij te dragen aan de economische vooruitgang…… sinterklaas en kerstman…..”
Een overheid die onder het excuus van een ‘pandemie’ grondrechten buiten werking stellen, burgers en bedrijven in hun handelen en ondernemen beperken, lockdowns opleggen zonder enig toekomst perspectief en vervolgens gedupeerden ‘tegemoet komen met subsidies’ (= toekomstige belasting inkomsten en nieuwe geldcreatie nu alvast uitgeven) ter vervanging van productieve inkomsten van bedrijven, hebben m.i. helemaal niets begrepen van economische grondbeginselen.
Een dergelijke overheid, die na 10 maanden ‘water naar zee dragen’ nog niet een begin heeft gemaakt met het corrigeren van dit beleid, is haar verstand verloren en een ramp voor dit land. Met dit volhardende handelen dient zij andere doelen, dan het belang van burgers en bedrijven in dit land. Ook hier is vertrouwen weer een centraal begrip. Deze overheid heeft dat verspeeld.
Citaat:
“Zelfs de VVD vindt dat er beperkingen zijn aan ‘het kapitalisme’.
Dit is propaganda van het zuiverste soort. De VVD is een enge socialistische/corporatistische partij geworden. Er is met een groei van de collectieve sector van 31 naar 40% van het nationaal inkomen onder Rutte, niet teveel kapitalisme, maar te weinig kapitalisme. Er moet niet meer geld geleend worden en over de balk naar binnen of buitenland gegooid worden. De overheid moet zich beperken tot overheid taken. Om te beginnen dus geen geld meer voor gender zebrapaden en gesubsidieerde windmolens, actiegroepen en ambtenaren met een productiviteit en/of relevantie die ver onder de gemaakte kosten liggen.
Citaat:
“En als de overheid al investeert (zoals in de KLM) dan zijn dat meestal geen goede investeringen.”
Een overheid die de uitgangspunten van het WEF impliciet of expliciet onderstreept zou, indien zij consistent handelt, de KLM sowieso niet financieel overeind moeten willen houden. Waarom bedrijfstakken overeind houden, waar volgens de Bende van Klaus Schwab geen behoefte meer aan is, in hun dystopische wereldbeeld.
Burgers van type ‘You will own nothing and you’ll be happy about it’ gaan niet meer met het vliegtuig. Die gaan lopen op geleaste schoenen of fietsen op een gehuurde fiets.
Erg interessant. Wist er geen snars van, nou geen zier.
Reacties ook top!
Belangrijk artikel.
Aan die grafiek te zien, zijn er i.i.g. economen die naar 2 eeuwen kijken; dat is al heel wat.
@Fran : hele sterke analyses.
Vooral die laatste over World Economic Forum is veel-zeggend voor de toekomst.
Stilzwijgend hebben “EU”-konstrukt en ‘links’ in de V.S. dat overgenomen;
en kommunistisch China profiteert en wacht af tot de macht in hun schoot valt.