Heeft u ooit gehoord van Peter’s Principle? We zien nu een interessante variant ontstaan bij de IND en soortgelijke andere organisaties: Peter’s Principle revisited .

Ter herinnering: het basisprincipe van Peter’s Principle is dat iemand op zijn werk net zo lang promotie maakt tot hij ongeschikt is voor de positie waarop hij uiteindelijk arriveert. Voor alle varianten waarvan u denkt dat het verhaal niet deugt had Dr. Peter een antwoord – koop daarvoor zijn boek en lees het.

Desalniettemin lijkt er iets gebeurt te zijn waardoor het niet langer op gaat. Maar ik zal u laten zien dat het principe nog steeds werkt, maar dat een basisaanname van aard kan zijn veranderd. Daarvoor nemen we het verhaal over de IND vandaag, een instantie die faalt te doen waarvoor zij is ingesteld: het uitzetten dan wel deporteren van ongewenste vreemdelingen. De NOS meldde vanmorgen:

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zet medewerkers onder druk om verblijfsvergunningen van criminele asielzoekers niet in te trekken. Intrekking leidt tot “taaie” gerechtelijke procedures die te veel tijd en geld kosten. Dat schrijft NRC op basis van interne documenten van de IND.

Het is evidente kletskoek dat er niet genoeg geld zou zijn, de organisatie heeft er zelfs nooit over aan de bel getrokken. Dit, terwijl het tot haar kerntaken behoort, en het geen twijfel lijdt dat de politieke reactie er ongetwijfeld een was geweest van een suppletie van het IND-budget. Er is dus sprake van plichtsverzuim. Wat leidt tot de vraag: wat doet mensen hun plichten verzuimen? Als die plichten in een kwade reuk staan bijvoorbeeld. En hoe meer je daarover als organisatie eigenlijk hetzelfde denkt, des te zwakker je ruggengraat om je plicht te vervullen. De totale onwil doet vermoeden dat de leiding van de IND vol zit met mensen die kinderen hebben die het werk van hun ouders afschuwelijk vinden – en hen dat geregeld ook zeggen. Anders valt moeilijk te verklaren dat dit plichtsverzuim zelfs bizarre vormen aangenomen heeft:

Uiteindelijk wordt het gros van de vreemdelingen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd niet uitgezet, schrijft de krant. Tussen januari 2017 en februari 2018 zouden 37 verblijfsvergunningen van criminele asielzoekers zijn ingetrokken: 2,4 procent van alle zaken die het Openbaar Ministerie en de politie bij de IND aandroegen.

Geen Stijl  (terecht) over de rooie natuurlijk. Maar wat is er nu aan de hand?

Als mensen klaarblijkelijk niet in staat zijn hun plicht te vervullen is dat een vorm van onbekwaamheid die een gevolg van Peter’s Principle zou kunnen zijn. Als de volledige top van een dienst aan hetzelfde euvel lijdt is er toch meer aan de hand.

Maar ook is de oplossing vrij simpel. Ook bij de IND werken veel mensen die het het beste voor hebben met de mensen die zij al dan niet weigeren moeten. Maar het vermogen van weigeren is voor de buitenwacht weliswaar een signaal van competentie, maar door de interne IND-gemeenschap wordt daar heel anders tegenaan gekeken. Het vermogen mensen te weigeren en te besluiten tot uitzetting is dan dus geen aanbeveling voor promotie binnen de organisatie.

Alleen aardige mensen maakten derhalve nog promotie.

De aanname die bij Peter’s Principle essentieel is, is dat de beoordeling van competentie rationeel is. Dat is die binnen de IND duidelijk niet, gezien de formele doelen van de organisatie. Wat door die wijze van bevordering boven komt drijven is niet in staat – en was dat al nooit – om de vereisten van competentie in de ogen van de buitenwacht te vervullen.

Is dit een uniek geval? Integendeel. Via via op de hoogte gebleven heb ik me door de jaren heen vaak verbaasd over de gelijk/omschakeling op het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Ooit was dat een ministerie met keiharde pleitbezorgers voor de landbouw en de visserij. Tegenwoordig lijken ze allemaal geitenwollen sokken te dragen en lijken de subsidiepotjes voor ecologische boeren en andere medestanders niet leeg te kunnen. Ook bij LN&V zijn mettertijd de eisen van competentie veranderd zonder dat iemand in greep. Ooit moet ook een vergelijkbaar proces hebben plaatsgevonden op het Ministerie van Onderwijs. Van mij mag je dat best wijten aan een mars door de instituties, maar een constatering dat een verandering in maatschappelijke sentimenten en daardoor prioriteiten en plaatsgevond heeft lijkt me accurater.

De enige manier om dit op te lossen is om uitvoerende diensten weer volledig onafhankelijk te maken van beleidsafdelingen – en daarmee dus het sentiment te scheiden van wat noodzakelijk is. Want dat de kletskoek-brigades overuren maken om het toe te dekken is al even duidelijk: Over het rapport dat er over werd gemaakt:

De conclusie was dat er geen sprake was van opzet of een misstand. “In incidentele gevallen wordt afgeweken van voorschriften en/of werkinstructies, maar niet structureel. Tijd en werkdruk zijn hierbij geen doorslaggevende factoren”

En dat levert een percentage daadwerkelijke uitzettingsprocedures op van 2,4%? Wie dat gelooft is niet goed bij zijn hoofd.

Of incompetent.