Het idee dat VVD en CDA gisteren lanceerden, om mensen die onvoldoende inburgeren hun kiesrecht weer te ontnemen heeft een aantal interessante repercussies, maar leidt ook tot de conclusie dat de Kamer eerder haar werk niet goed heeft gedaan.

Het idee klonk leuk, daadkrachtig en heeft verder alle kenmerken van een wassen neus. Veel aandacht schonk ik er daarom niet aan, gisteren. En dat de regering er niets in ziet is al even duidelijk:

Politiek Den Haag is al even op zoek naar strengere immigratieregels, maar het internationale recht zit in de weg. Zo schrijft De Telegraaf dat het volgens minister Wouter Koolmees (D66) juridisch niet mogelijk is om de verblijfsvergunning in te trekken van migranten die weigeren in te burgeren. Overigens kunnen er wel boetes (mijn vet, H) uitgedeeld worden, iets wat Den Haag momenteel onderzoekt.

Boetes. Zóó Nederlands. En als de kikkers de boetes niet betalen omdat van hen geen geld of kapitaal kan worden geplukt eindigt het verhaal. Alleen participerende burgers kun je bedreigen met boetes. Wie geen zin heeft te evolueren tot een participerend burger omdat ook zo het geld al van de bomen in de mond dwarrelt is hiermee niet te raken. Die kun je alleen raken met uitzetting, en afnemen van elke tegemoetkoming van het levensonderhoud.

Minister Ollongren haastte zich gisteren ook al met eenzelfde soort mededeling te komen.

Het idee van CDA en VVD om onwillige inburgeraars hun stemrecht af te pakken is in de praktijk niet uitvoerbaar, stelt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.

Niet-Nederlanders die vijf jaar legaal in Nederland hebben gewoond mogen stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Dit kiesrecht mag hen niet worden ontnomen, zegt Ollongren. Het vloeit voort uit de Grondwet en het ‘Verdrag van de Raad van Europa inzake de deelneming van buitenlanders aan het openbaar leven op plaatselijk niveau’. Nederland heeft dat verdrag ondertekend.

Toch is dit interessant, omdat het wijst op een omissie waarom niemand zich eerder druk heeft gemaakt, maar die wel degelijk van belang is. Dat kiesrecht werd toegekend zonder dat er wat dan ook tegenover stond, de wil tot participatie nog wel het minst van alles. Dat is vreemd. Kiesrecht toekennen om het toekennen duidt op desinteresse of deze mensen wel iets mee willen beslissen, het is een signaal van ‘deugen’, mensen niet willen uitsluiten die niet eens gevraagd is of ze zich willen laten omarmen. Niet voor niets heb ik nog nooit een onderzoek gezien naar de participatie van de mensen die op deze wijze stemrecht kregen. Ik vrees dat die niet erg hoog zal zijn.

Participatie lijkt nooit een doel geweest van dit Verdrag van de Raad van Europa etc. Het is daarom dwaas dat dit nu plotseling een argument zou zijn, en een verdrag is een verdrag. Het wijst wel op de onnadenkendheid van diegenen die verantwoordelijk waren voor de ondertekening.

Een andere insteek die ik vanmorgen zag is ook voedsel tot nadenken (rechts). Dit is over de top, zoals de tweeter zelf ook erkende. En het gaat niet op, want als kiesrecht participeren is, is het ook een onderdeel van inburgeren. Maar het punt waarop werd gedoeld is dat het de weg opent naar sociale klassen van stemmers en daarbinnen ook een promotie/degradatiesysteem. Op dezelfde wijze waarop bijvoorbeeld censuskiesrecht alleen de (een bepaalde hoeveelheid) belasting betalende burger toekomt. Dat gaat inderdaad in tegen de principes van het algemeen kiesrecht.

Wel vroeg ik me af wat en welke de uitzonderingen zijn die algemeen kiesrecht garanderen, en daar zit een interessante bij: je kunt dit deel van je burgerrechten verliezen als gevolg van een gerechtelijke uitspraak. Dat lijkt een kans te bieden om via een omweg alsnog tot het idee van CDA en VVD te geraken, maar of je die weg gaan moet? Het zou inhouden dat een niet-participerende burger door de overheid zou kunnen worden veroordeeld vanwege dat gebrek aan participatie.

Dat leidt tot dwang, en meer en andere deurtjes die zich openen, waardoor de burger kan worden verplicht tot allerlei zaken die hij niet wil. En wordt de burger steeds meer eigendom van de staat. Denk niet dat die deurtjes eeuwig gesloten blijven omdat we het nu als onkies bestempelen: waar een weg is, ontstaat ooit een wil.

Samenvattend: dit is geen begaanbaar pad, en bovendien een nodeloos zijspoor aangezien het te laat in de procedure komt. Maar waarom wil men dit pad beproeven? Omdat CDA en VVD de moed niet hebben met hun regeringspartners de realiteit in de ogen te zien: dat je migranten pas als nieuwe burgers moet verwelkomen als gebleken is dat ze participeren willen. En wie niet die moeite nemen wil, moet je – desnoods onder uitgebreide spijtbetuigingen – zonder verdere sentimenten weer laten vertrekken. Je kunt pas burger worden als je getoond hebt burger te willen zijn. Want dat de kost voor de baat uitgaat is niet alleen een spreekwoord, maar ook een fact of life.