Terwijl de Griekse premier Samaras als afleidingsmanoeuvre bedelend door Europa reisde, voltrok zich afgelopen maand in Spanje opnieuw een drama dat voor de Eurozone funester zal blijken dan de Griekse klucht.

In Spanje is afgelopen juli voor 74 miljard euro aan de Spaanse banken onttrokken. De Spaanse bankrun heeft zich tamelijk stil voltrokken, maar niet met minder desastreuze gevolgen. Deze cijfers die gistermorgen bekend werden ridiculiseerden en passant ook het rapport dat de Spaanse minister De Guindos maandag presenteerde over het bedrag dat voor een Spaanse bankenbailout benodigd was, namelijk 62 miljard. Het is volstrekt duidelijk dat dit rapport niet langer een serieuze basis kan zijn voor toekomstige acties ten bate van het Spaanse bankwezen.

De totale hoeveelheid geld die Spanje verlaten heeft sinds begin dit jaar is de 170 miljard euro (zie hieronder) voorbij. Het eind is niet alleen nog niet in zicht – wat de Spanjaarden betreft althans – maar dat neemt niet weg dat er een grens is aan het kapitaal dat de Spaanse banken formeel eigenlijk beheren, namelijk 1250 miljard euro. Het is dit kapitaal waarmee Spanje ooit weer uit de crisis zal moeten zien te klauteren. Dat het wegvloeien naar het buitenland nu de problemen van de Spaanse regering verergert is een eufemisme van epische proporties.

Een tweede acuut groot probleem voor de Spaanse overheid, is dat Catalonië zich nu dan toch officieel tot Madrid heeft gewend, voor een bailout van de regio. Het lokale gezag in Barcelona heeft dringend 5,230 miljard euro nodig. Gezien het gelimiteerde bedrag (18 miljard) dat de Spaanse regering had gereserveerd voor hulp aan de regio’s, zullen de andere hulpbehoevende regio;’s nu we; snel volgen, om te voorkomen dat men de hond in de pot zal vinden.

Maar het lijkt niet langer alleen te zullen gaan om de Spaanse economie. De bekendmaking dat Spanje niet voor 2013 uit haar recessie klimmen zal, heeft in het licht van de gebeurtenissen in Griekenland de afgelopen jaren een ietwat hilarisch karakter. Spanje krimpt, er is een gigantische bankrun gaande, en het basisprobleem – de onroerendgoedmarkt –  zit muurvast. Ook werden gisteren de cijfers van de afgelopen twee jaar naar beneden bijgesteld (lees hier over de betrouwbaarheid van Spaanse cijfers). Niet alleen wordt voor het onroerend goed nog een verdere prijsdaling verwacht, maar het aantal transacties is op basis van jaar-tot-jaar cijfers met 90% teruggevallen. En dan laten we de onvoorstelbaar hoge werkloosheidscijfers nog maar even buiten beschouwing. Binnen afzienbare tijd is herstel eenvoudig weg heel moeilijk voorstelbaar. De cijfers wijzen er eerder op dat de pijn eerst nog groter zal worden.

Waarom is er op dit moment op de financiële markten geen paniek? Een zeker laconiek fatalisme heerst. Een bron in Madrid:

Our view here is that either Draghi goes nap on solving the problem now, or the euro is history.

De hele ECB-top is op dit moment paraat. Alle verloven voor de komende twee weken zijn ingetrokken. Normaal gesproken zou de gehele ECB-directie acte de presence gegeven hebben in Jackson Hole in de USA, waar een conferentie van financiële hotemetoten de toekomst bespreken zal dit weekend.

Het is heel goed mogelijk dat de ECB nu voor een beslissing komt waartoe zij niet bevoegd is. Een complete ineenstorting van Spanje betekent vrijwel zeker het directe en onvoorwaardelijke einde van de eenheidsmunt euro. Maar aanzetten van de drukpers in een desperate poging om Spanje overeind te houden zou in Duitsland – en speciaal bij het BVG in Karlsruhe – kunnen worden gezien als het ultieme bewijs dat de EU-instanties zich niets aantrekken van regels en afspraken. En dit betreft nu juist een van de teerste punten die bij het Duitse Constitutionele Hof tegen het ESM-verdrag zijn ingebracht.

De top van de ECB zit in een spagaat. Als men er niet in slaagt Spanje overeind te houden is het euro-experiment dood. Maar het is moeilijk voorstelbaar dat Angela Merkel het lef heeft het BVG (en de Bundesbank) te trotseren (en daarmee feitelijk een constitutionele staatsgreep zou plegen in de BRD) teneinde de ECB-top politiek te dekken. De storm van kritiek waarvan in Duitsland de eerste signalen al waarneembaar zijn zou haar regering ten val brengen, als zij al niet door haar eigen partij zou worden gewipt. Maar zonder dekking van Merkel is het alleszins waarschijnlijk dat het BVG het ESM – en daarmee de ECB – de grond intrapt als hoogst onbetrouwbaar en strijdig met de Duitse grondwet, indien de ECB besluit dan toch maar bij te gaan drukken.

De termijn van twee weken tot 12 september lijkt voor Spanje te lang om nog vol te kunnen houden zonder ECB-ingrijpen. Anderzijds is zij te kort, om onderhands actief te worden op de financiële markten in de hoop dat het bekend worden hiervan over 12 september kan worden getild. Van de ECB wordt uiterlijk eind deze week een besluit verwacht dat Spanje moet stutten. Want als de ECB niets doet, is het over en sluiten voor de euro.

Is er nog goed nieuws voor de Eurozone deze week? Toch. De Griekse bankrun is in juli gestopt!

Op is op.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.