De weg naar 15 maart zal vermoedelijk bezaaid liggen met goede voornemens over hoe het de kiezer nog maar eens netjes uit te leggen, maar politiek Nederland lijkt zich op te maken voor een gevecht vanuit schuttersputjes. Er komen hysterische verkiezingen aan.

De keuze van de PvdA voor Lodewijk Asscher lijkt op iets anders te duiden, maar de keus van de leden voor Asscher is een keus voor de laatste hoop. Samsom heeft welbeschouwd veel voor elkaar gekregen tijdens zijn leiderschap, maar populair is hij er niet mee geworden. Zijn vertrek was daarom niet alleen logisch, maar ook onvermijdelijk. Asscher moet de partij uit de diepste put van haar bestaan halen, maar hoe hij dat moet doen? Niemand die er een serieus idee over heeft, en ook hijzelf wekt niet de indruk meer te kunnen doen dan op de man spelen. Dat wordt dus modder gooien en schuttersputjes graven.

Een vergelijkbaar beeld zien we bij veel andere partijen. Bijna heel bestuurlijk Nederland zet zich schrap voor de winst die de PVV lijkt te zullen gaan boeken. Dat de SP Emile Roemer nog niet heeft vervangen is slechts te wijten aan het feit dat de potentiële opvolgers er nog niet klaar voor zijn. Maar onmiskenbaar zal hij de komende regeerperiode worden overvleugeld door een jongere garde die de partij meer en meer richting het pad van de PvdA in haar hoogtijdagen zal sturen. GroenLinks heeft met Klaver niet zozeer een stemmenkanon, maar een alternatief voor een gevestigd lijkende orde. Kiezers zijn daar gevoelig voor. Het is kortebaanpopulisme: we stemmen links, maar daarbinnen op een frisse jonge gast. Maar wat heeft Klaver te bieden? Niet langer het van GroenLinks bekende intellectueel geneuzel, maar Klaver beweegt richting ‘de arbeider’ – en haalt daarmee vooral de onderwijsachterban van de PvdA binnen.

Bij de middenpartijen is het niet anders. Pechtold is versleten, dus moet hij nu gaan voor een kabinetspost. Zo werkt dat. In de aanloop daarnaartoe heeft ook Pechtold een boek geschreven, evenals Buma en Segers. Van die laatste verbaast het minder maar van beide anderen lijkt het hun versie van paniek: boeken zijn een probaat middel om kiezers het gevoel te geven dat je intellectueel; gewicht hebt, en ook al kijkt men in politiek Den Haag vanzelfsprekend neer op wat er op dat vlak bij de PVV vandaan komt, ergens vorig jaar lijkt men het gevoel te hebben gekregen ook op dit vlak tegenwicht te moeten gaan bieden.

Rutte roept na de wekelijkse kabinetsbijeenkomst van tijd tot tijd wat over casino’s en dergelijke waar Geert Wilders beter zou kunnen werken, en minister Dijsselbloem verzint dat het populisme te danken is aan de bankencrisis, en dus aan de bankiers. Daar kun je je lang en kort over vrolijk maken, maar dat het het soort populisme is dat probeert aan te haken bij het klassieke wantrouwen tegen de grootverdieners op de Amsterdamse Zuid-as begrijpt iedereen. Maar niet geschoten is altijd mis, dus tja.

De komende drie maanden zal het gegil steeds meer crescendo gaan. Slim is anders, want als je het land in een situatie brengt dat het iedereen tegen de PVV is, zul je dat ook krijgen. Met de gerechtelijke uitspraak van vorige week in het achterhoofd, kun je daarom niet anders dan enorme winst voor de PVV voorspellen. Hysterische verkiezingen lijken nog steeds het terrein bij uitstek van de PVV. Het zegt veel over de kwaliteit en inzicht van bestuurlijk Nederland dat men dat niet schijnt te zien.