De uitslag van TK2017 is een zware slag voor de PvdA, maar ook voor de PVV. Tevens is het een uitslag van hoop en verblinding, alsmede politiek defaitisme.

De verkiezingen zijn geweest, en eigenlijk de enige opvallende verandering in het politieke landschap zoals we dat de afgelopen jaren kenden is de totale implosie van de PvdA. Voor het land is dat goed nieuws, maar wie denkt dat er hierdoor fundamentele veranderingen zullen plaatshebben zal bedrogen uitkomen. Ik maak me sterk dat we binnen drie maanden na aan treden van het nieuwe kabinet weer peilingen krijgen die de stand van zaken van ongeveer een jaar terug reflecteren: een stijging in de peilingen van de PVV, etc. De peilingen lijken nu definitief een manier te zijn geworden om buiten verkiezingstijd stoom af te blazen, en daarmee hebben ze misschien een eigen functie, maar hun betrouwbaarheid als peiling verdwijnt. Daarvoor zou een alternatief moeten worden gevonden, maar makkelijk zal dat niet zijn. Juist, omdat gisteravond bleek dat allerhande peilingen niet geschikt zijn voor een indicatie wat er echt zal worden gestemd.

PvdA
De PvdA kreeg gisteravond de rekening van het kiezersbedrog uit 2012, ingewikkelder moet je het niet maken. Ze raakte driekwart van de toenmalige aanhang kwijt – een recordnederlaag. Niet alleen liepen mensen weg; de mensen die weg liepen toonden er mee dat ze wegliepen bij een partij waar ze sowieso nooit bij hadden willen zijn. Het residu dat al zwervend de linkse partijen langsgaat waarvan de PvdA er één is, bleef dit jaar en bloc aan GL hangen. De PvdA zit nu op haar natuurlijke basisomvang, en dat is dat. Maar de omstandigheden van deze verkiezingen zijn dusdanig dat ik verwacht dat ze snel terug zullen veren naar een grotere omvang omdat GL teleur zal gaan stellen – ook omdat ze voor een kabinet niet nodig lijken.

In de titel noemde ik voor deze uitslag de steekwoorden hoop, defaitisme en verblinding. Hoop en verblinding liggen ditmaal dicht bij elkaar, want men lijkt te hebben willen geloven dat de economie weer aantrekt en dat alles snel weer net zo wordt als vroeger. Dat kan alleen maar tegenvallen, en dat zal vooral de VVD bij volgende verkiezingen gaan merken. Niet alleen zitten er wat economische schommelingen aan te komen waarvan we nu even nog niets zien, maar die de VVD ook grote klappen zullen geven. De verblinding zit ‘m er in, dat een grote groep kiezers na een paar maanden relatieve rust begint te hopen dat de soep niet zo heet gegeten wordt als onheilsprofeten als de PVV beweerden – politiek kiezen is nu eenmaal een kwestie van perceptie van het moment.

De aanpak van Rutte van Erdogan en zijn campagnevoerende ministers in ons land lijkt ook veel mensen hoop te hebben gegeven, en opnieuw is dat een te optimistische momentopname. Dat de VVD hier bewust op lijkt te hebben aangestuurd maakt het ook nog eens zeer onsmakelijk, maar komt op de rekening van smeulende problemen voor de toekomst.

Het defaitisme waar ik op doel zit hem in de afbraak van de zorg en sociale voorzieningen. Mensen lijken het te hebben geaccepteerd als onomkeerbaar. Dat de PvdA er de schuld van heeft gekregen lijkt waar te zijn, maar is een illusie. Alle partijen die zich deze campagne sterk hebben gemaakt voor de zorg zijn minder succesvol geweest dan verwacht. De SP verloor een zetel, de PVV won er vijf, maar minder dan vooraf verwacht, 50Plus bleef hangen op een winst van twee en voor de PvdA bleek het een onderwerp waarop ze helemaal niet meer serieus genomen werd. Daarmee zijn de ouderen en zwakken deze verkiezingen de grote verliezers geworden, en zullen worden verwezen naar reparatiewetgeving van al te hard aankomende maatregelen van het vertrekkende kabinet.

De winst van 2 zetels voor het Forum voor Democratie is een mooi succes, maar hoe het gaat uitpakken kan alleen de tijd leren. De zetels voor DENK zijn een manifestatie van wat we komende jaren verder zullen zien woekeren, en mogelijk een betere gewaarwording voor de van het migratoire probleem wegkijkende politici dan de PVV is – met DENK verschijnt het probleem definitief in hun eigen habitat. De PVV rest komende jaren weinig anders dan stevig oppositie te voeren, mogelijk ook door aan een betere structuur onder de partij te gaan bouwen. of dat via deelname in alle gemeenteraden lukken zal moet de tijd uitwijzen.

De kabinetsformatie begint volgende week pas serieus. Morgen daarover mijn eerste gedachten. De uitslag in cijfers hieronder. Theoretisch hebben de niet gekozen partijen nog een theoretische kans, maar daar hoeft u niet op te rekenen. Slechts qua restzetels (8) kunnen er nog kleine verschuivingen optreden.