‘De mens is voor de mens een wolf” is de gangbare vertaling van bovenstaande titel. Dat is erg onaardig voor wolven, roofdieren zijn niet zelden socialer dieren dan de door dierenliefhebbers zo verafschuwde vleeseters. En zo is het ook met de menselijke kuddedieren.

Liggend in een warm bad is filosoferen vaak een goede basis voor aardige gedachten, maar of het exact klopt kan ik u niet garanderen. Maar als we eens kijken naar de manier waarop kuddedieren hun natuurlijke vijanden van zich af houden, viel me op dat er wel degelijk overeenkomsten zijn tussen de zelfverklaarde onderdelen van de menselijke kudde. Diegenen die zichzelf beschouwen als omnivoren zijn een ander verhaal.

Hoe zorgt een kudde prooidieren die wordt opgejaagd door wolven voor de broodnodige rust om weer te kunnen grazen? Er zijn voorbeelden bekend van een leidend dier dat een verzwakt dier pootje lichtte, dat vervolgens door de wolven werd verscheurd. Een paar honderd meter verderop begint de kudde al weer te grazen, de overlevenden kunnen er geen hapje gras minder om eten. Niet erg sociaal, nietwaar? Maar wel een heel efficiënte manier om de samenstelling van een kudde zo gezond mogelijk te houden. En gezonde dieren zijn de beste garantie voor de voortzetting van de soort.

Hoe lost een roedel wolven dat op? Door de sterkste en gezondste dieren als eerste te laten eten, en zij zijn het die zich mogen voortplanten. Maar de kneusjes blijven lid van de roedel, en krijgen voedsel zolang als het er is.

De Gutmenschkudde gebruikt ondanks haar eeuwige gemekker over sociaal zijn en kansen voor iedereen een vergelijkbaar systeem met dat van de kuddes prooidieren: vrolijk mekkerend gaan ze door het leven, en dat er van tijd tot tijd iemand uit wordt geplukt en door roofdieren wordt geconsumeerd zal hen verder een zorg zijn. Vaak zijn dat de ouden en zwakkeren. Het gaat hen eerst en vooral om de conservatie van de kuddegeest, en dat is een verschil met de prooidieren van wolven. Want de Gutmenschkuddes kijken niet naar het voortbestaan van de eigen kudde, maar naar dat van de soort als zodanig.

Dat is niet alleen weinig sociaal, maar het is ook idioot. Als alle kuddes zo zouden redeneren, zouden er al snel onvoldoende prooien voor roofdieren beschikbaar zijn. Maar de Gutmenschkuddes wensen zich niet te verdedigen, en van tijd tot tijd lichten de leiders wat zielepieten pootje: door hen over te laten aan roofdieren in leefgebieden waar zij in de minderheid en onverdedigbaar zijn. Door de andere kant op te kijken, ook als één van hen het ongeluk heeft voor de wolven te worden gegooid. Iedereen kent intussen de verhaaltjes waarmee ze zichzelf geruststellen: eigen schuld, niet waar, toeval, lone wolf. Allemaal redenen om geen zelfbescherming te hoeven overwegen.

Alle reden dus om de Gutmenschkuddes collectief pootje te lichten, de representanten van hun leiderschap als eersten. Laat ze de Gutmenschdoctrine maar onbeschermd gaan prediken, in landen waar de roofdieren heersen. Wie van hen het overleeft kunnen we daarna wel weer liefdevol opnemen, als wij onszelf hebben beschermd met veilige muren om de roofdieren buiten te houden. Maar ze mogen dan voortaan pas als laatste eten, als het er is tenminste. En dat we er voor mogen zorgen dat ze zich niet voortplanten, want het is een mooi maar doodlopend pad in de evolutie.

Dat is hard, maar toch sociaal. Ook als je van nature geen wolf bent, zijn er redenen genoeg soms om er een te worden.