Netanyahu kwam voor een staatsbezoek naar Nederland, en is weer naar Israël vertrokken. Behalve een keurige demonstratie van Palestinafans en een hand weigerende Kuzu verliep dat staatsbezoek rimpelloos. Nederland gaat Israël en Palestina helpen met hun gezamenlijk watermanagement en laten we hopen dat het lukt.

Het is een goed moment om de gebruikelijke kritiek over Israël aan de kaak te stellen. Dat Netanyahu een oorlogsmisdadiger is, zal een opvatting zijn die vooral onder Palestina-fans leeft. Dat Israël beleidsmatig allerlei maatregelen inzet om de dreiging vanuit de Palestijnse gebieden te beperken, nogal eens te hard terugslaat en omstreden nederzettingen opent, is een meer algemene kritiek. Ook binnen Israël zelf is die kritiek te horen. De Arbeiderspartij staat een meer verzoenend beleid voor. Echter sinds Rabin en Peres bij de Oslo-akkoorden veel weg gaven en er niets voor terugkregen, neigt de kiezer in Israël naar een harder veiligheidsbeleid en geeft de voorkeur aan de rechtse partijen.

In de kritiek op Israël weegt de stem van de Israëlische Arbeiderspartij en die van de Palestijnse Autoriteit stevig mee. Vanuit het Westen en zeker ook in Nederland wordt de gespannen situatie beoordeeld met westerse normen en maatstaven. Mensenrechten, internationale overeenkomsten en de opvatting dat alles met verdragen opgelost kan worden spelen daarin de hoofdrol. Men zou oh zo graag willen dat Israël zich als een westers land gedraagt. In feite doet Israël dat ook als men de interne situatie als uitgangspunt neemt. Echter in relatie tot de omgeving die haar bedreigt niet. En dat kan ook niet. Mijn stelling is dat je op een bedreigende tribale omgeving moet reageren op een wijze die in die tribale omgeving wordt begrepen.

Na de Oslo-akkoorden in 1993 liet Yasser Arafat al snel weten dat zijnerzijds de akkoorden een truc betroffen die de eindoverwinning dichterbij zou brengen. Toch kreeg hij nog de Nobelprijs voor de Vrede. De akkoorden liepen uit op de vestiging van  het Hamas-bewind in de Gazastrook en aan de activiteiten van Hamas is nooit te merken geweest dat er ooit sprake is geweest van akkoorden. Nadat Israël zich uit de Gazastrook had teruggetrokken maakte Hamas er een burcht van om Israël te blijven bestoken. Israël was belazerd.

In de tribale cultuur gaat het om het bereiken, handhaven en uitbreiden van dominantie. Omdat er altijd sprake is van rivaliserende stammen, wordt die dominantie gehandhaafd door afschrikking en geweld. Wie daar onvoldoende toe in staat is, wordt onder de voet gelopen. Zo luidt de tribale wet die gebaseerd is op de overleving van de sterkste en brutaalste. Onversneden eigenbelang is het leidend beginsel in de tribale cultuur en de ‘gulden regel’ is geen onderdeel van die cultuur.

In de oorlogen van 1948, 1956 (Sinaï) en 1967 liet Israël zien dat het was voorbereid en niet van plan was om over zich heen te laten lopen. Israël sloeg hard terug en is dat blijven doen bij iedere aantasting van haar veiligheid. Als je geslagen wordt, sla je hard terug, luidt de tribale wet. Dan is er geen aanleiding om eerst een vredesconferentie te houden, want in de tribale cultuur is het je houden aan afspraken in feite een teken van zwakte.

De eigenschappen van de tribale cultuur worden in het Westen slecht begrepen en dat heeft tot mislukkingen geleid in Irak, Libië en Afghanistan. Ook in Syrië, waar de bondgenoot van vandaag de vijand van morgen kan zijn, begrijpt het Westen met zijn vredesmissies en mensenrechten weinig van de tribale werkelijkheid. Dat had niet gehoeven. Er is een uitstekend boek van de Canadees Philip Carl Salzman: “Culture and Conflict in the Middle East”, waarin de regels en denkwijzen binnen de tribale cultuur van het Midden-Oosten uitvoerig worden uiteengezet. Antropoloog Salzman verrichtte zo’n twintig jaar veldwerk om de tribale cultuur in het dagelijks leven van het Midden-Oosten te bestuderen. In de postmodernistische anthropologie is zijn boek niet populair. Het is nog steeds niet in het Nederlands vertaald, wat wel zou moeten, en ik weet niet of het in een van de andere Europese talen vertaald is. De politiek correcte Europese Commissie zal er zeker geen vertaalsubsidie voor geven.

In Israël is het boek beslist wèl gelezen. Israël voert noodzakelijkerwijs een beleid waarin het haar dominantie door afschrikking kan handhaven in een tribale omgeving. Dat zal het blijven doen zolang dat nodig is en het ziet er thans nog niet naar uit dat er ooit een einde aan komt.

Wie de islam wil begrijpen zal door het lezen van Salzman’s boek ontdekken dat de Islam door en door tribalistisch is. Waar de islam ook is, ze zal het nooit opgeven om naar dominantie te streven vanuit een ethiek waarin het doel de middelen heiligt. Dat is een les die in Israël geleerd is en die het Westen, ook in het eigen belang, nog moet leren begrijpen. De islam is alleen te begrijpen vanuit haar streven naar dominantie. Een belediging is al genoeg om dat streven wakker te maken.

Misschien hebben de VVD-bewindslieden nog ergens een potje om het boek van Salzman te laten vertalen?

---

Dit artikel verscheen eerder op Peter’s Blogboek