Het oprukken der beschaving wordt algemeen beschouwd als een zegen. Willen we niet allemaal beschaafd worden? Ik betwijfel dat steeds meer.

Ik ga het niet speciaal hebben over de nobele wilde, en hoe mooi dat is. De mensen die de hele wereld over reizen om dat allemaal te kunnen bewonderen zijn de mensen die me het meest tegenstaan. Misschien moet je daar deel aan hebben gehad om het goed te begrijpen, maar ik denk het wel af te kunnen met een enkele aflevering van afgelopen zondagavond van Floortje Dessing en haar wereldreizen.

Het gaat me niet om juffrouw Dessing, die het netjes en redelijk neutraal aanpakt, en eerder registreert dan stimuleert dat er hele hordes backpackers op een idee worden gebracht. Wat niet wegneemt dat dat precies is wat gebeurt, en waarvan ik me totaal niet kan voorstellen dat iemand er gelukkig van wordt – behalve die mensen die hun ouders gek zeurden om ooit een dergelijke reis te kunnen maken. Gelukkig om op reis te gaan, en te zien wat er aan de wereld te verbeteren valt. En dat alles naar maatstaven die verstandige mensen die hier wonen al beschouwen als van God los. De Beatles gingen naar India om ideeën op te doen, en thans brengen de kleinkinderen van de gutmenschen uit de jaren zestig de beschaving naar Noord-Birma.

Wat ik me afvraag is: willen we dat die mensen net zo worden als wij? Zouden zij dat willen? Of willen we het liefst dat ze met rust gelaten worden, zodat ze hun eigen weg naar geluk kunnen vinden? Ik bedoel dat als een open vraag, maar ik noteer alvast op voorhand dat ik er geen woord van geloof dat het goed is voor de bevolking van ongerepte gebieden om meutes idiote jongeren met vage idealen op bezoek te krijgen. Wat dat met hen doet, uiteindelijk? Geen idee, maar dat het voyeurisme van het ergste soort is, en tegelijk van een diepe walgelijkheid getuigt, dat krijgt u niet uit mijn hoofd. Wat is beschaving, wat is geluk? Misschien moet die vraag eens worden gesteld aan al die gelukszoekers die dankzij een mobieltje in Afrika op de hoogte raakten van het westen en het veronderstelde Luilekkerland hier. En nu noordwaarts over die Middellandse Zee loeren op hun kans over te steken.

Het doet niemand goed, uiteindelijk ook onszelf niet. We verstoren lokale evenwichten door mensen langer te laten leven (dankzij de geneeskunde der beschaving), maar vergeten de consequenties van een langer leven van mensen die vertrouwen op een evenwicht met de hen omringende natuur. Per saldo betekent het dus dat we een bevolkingsgroei veroorzaken en de hen omringende natuur steeds verder (en steeds sneller!!) wordt opgebruikt. Heel beschaafd natuurlijk, maar alle implicaties van het beschaafd omgaan met de menselijke omgeving is zelfs onze beschaving nog grotendeels vreemd. Dus kun je het die mensen verwijten dat niet te doen?

Soms denk ik wel eens dat het goed zal zijn als het fenomeen gutmensch op de meest effectieve manier zal worden afgeslacht door de invasiërs die ons thans proberen te overspoelen. Want wie zegt dat het onze eigen schuld is, heeft nog gelijk ook. En ook dat ontkennen we.