Zaterdag stond er een interessant berichtje op de site van NRC Handelsblad, een uittreksel van een interview met Edith Schippers dat in de zaterdagkrant werd gepubliceerd. Bijzonder interessant, niet alleen om wat ze zei, maar ook waarom ze bepaalde dingen zei, en wat ze ongezegd liet. Er was veel voer voor psychologen beschikbaar, dus daar gaan we.

De meeste aandacht van de interviewers was uitgegaan naar Schippers’ korte pleidooi voor een kiesdrempel, die kleine partijen uit de Kamer moest weren. Wellicht optisch inderdaad de meest spectaculaire uitspraak, maar geenszins de belangrijkste. Het argument dat thans 16 partijen in de Kamer zitten, en dat dat veel te veel is, is ontegenzeglijk valide- en een vreemd gelegenheidsargument. Want er zijn in 2012 maar 10 partijen in de Kamer gekozen, en bij de volgende verkiezingen worden het er hoogstens 11. Dat weet Schippers ongetwijfeld ook.

Zoals zo vaak met toppolitici, zat het venijn in wat Schippers maar half zei:

Premier en VVD-leider Mark Rutte heeft gezegd dat hij de wisselende meerderheden geen probleem vindt. Schippers zegt dat ze dat “anders inschat”. “Er zijn vast mensen die zeggen: moet je je daar als minister van Volksgezondheid wel mee bemoeien? Is dat eigenlijk wel de kabinetslijn? De partijlijn? Nee. Maar ik vind het wel.”

Vertrek van Rutte
Wat hier wordt geïmpliceerd, is dat Rutte na deze kabinetsperiode hoe dan ook vertrekken zal. De interviewers verloren uit het oog, dat Schippers veruit de belangrijkste kandidaat is om Rutte na diens vertrek op te volgen als leider van de VVD. Zodat het logisch is dat Rutte zich om het probleem van de versplintering in de Kamer niet meer druk maakt – zo lang hij er zit, moet hij er mee leven. En daarna is het zijn probleem in ieder geval niet meer – maar mogelijk wel dat van Schippers.

En in dat verband komt een tweede punt om de hoek kijken, waarom Schippers plotseling zoveel belangstelling voor een kiesdrempel heeft. Om premier te kunnen worden van een volgend of daaropvolgend kabinet, zal ze toch zeker leider van de grootste partij moeten zijn, in ieder geval aan de traditionele rechterkant van het politieke spectrum. Of de VVD dat bij de volgende verkiezingen klaar zal spelen is een probleem, en iedere zetel zal tellen.

Waar zit voor de VVD de angel? Niet zozeer bij de PVV, als wel bij een partij als VNL. De strijd tussen VVD en PVV is veel minder intens dan in de beginjaren van de PVV. De partijen zijn ideologisch veel verder uit elkaar gedreven dan de meeste mensen beseffen. Maar PVV-afscheiding VNL neemt juist weer de weg terug, richting het oude harde liberalisme dat vroeger het handelsmerk van de VVD was, voordat Rutte op weg ging naar het politieke centrum.

CDA
Met het noemen van het politieke centrum is het laatste puzzelstukje benoemd. Kennelijk verwacht Schippers dat de strijd om de grootste partij te worden en de premier te zullen mogen leveren, zal gaan tussen VVD en CDA. Terecht, lijkt me. Daarbij heeft Schippers nog het geluk, dat VNL Bram Moszkowicz als toekomstig lijsttrekker heeft genomen.

Dat VNL in de peilingen al op de politieke landkaart staat is een prestatie, maar een die vooral op het conto van de landelijke bekendheid van de ex-advocaat moet worden geschreven. Met de standpunten van VNL is niets mis, het is het uithangbord waaraan van alles mankeert. Moszkowicz is erger dan een slechte keus, het is een fout.

Moszkowicz
Een lijsttrekker wie nog een hele rits rechtszaken boven het hoofd hangt, en waarvan niemand kan zeggen hoe hij momenteel in zijn onderhoud voorziet, is een enorm bedrijfsrisico. Desalniettemin is hij voldoende bekend om stemmen binnen te slepen om zijn partij de Kamer in te loodsen – en de meeste van die stemmen zullen bij de VVD vandaan komen. VNL is voor de VVD daarom een grotere bedreiging dan de PVV, en Schippers lijkt dat te beseffen.

Het lijsttrekkerschap van Moszkowicz is op termijn een te grote bedreiging voor de stabiliteit van VNL om die partij veel overlevingskansen toe te dichten. Maar wie weet of hij bij de komende verkiezingen met de bekendheid van de naam Moszkowicz niet een stunt kan genereren? Het is voor Schippers een te groot risico dat zomaar te laten gebeuren. En iedere stem die ze bij VNL weg kan houden door nu al lawaai te maken, is er één.