Maar reken er niet op dat Angela Merkel nog lang blijft. De opstand van de CSU kan niet anders dan op termijn haar aftreden hebben betekend. Men wil dat nu alleen nog niet weten, èn het regeerrecord van Konrad Adenauer moet nog worden geëvenaard.

We weten wat het nieuws ons vertelde, maar common sense vertelt iets anders: Seehofer heeft Merkel getrotseerd en nu. smeekt men hem te blijven. Dat betekent eenvoudig dat Merkel finito is, en iedereen in de Duitse politiek weet het. Dat is het spel, zo zijn de regels. Maar wie het niet weten mogen zijn de kiezers. De Duitse kiezer wordt voorgehouden dat er geen broedermoord nodig was om zich van een verstandiger politiek, een verstandiger kanselier te verzekeren. Dat Seehofer blij mag zijn dat hij zijn baantje behoudt.

Maar zo werkt het niet in de politiek van een democratie. Wie een opstand tegen de leider begint en niet wint, betaalt daarvoor de prijs van een politieke knieval, en verwijdering uit het kabinet. Maar dat had in dit geval een definitieve breuk betekend tussen CDU en CSU. Er was beide partijen vrijwel alles aan gelegen dat te voorkomen. Een openbare ruzie waarbij de bondskanselier op straat werd gezet had dat echter zeker tot gevolg gekregen. Dus wordt nu een kleine charade opgevoerd, waarbij de kanselier toch blijft zitten en vrede wordt verklaard ende gepredikt.

Het is in Duitsland niet de eerste keer dat deze constructie wordt toegepast. Het is in een grijs verleden de hierboven ook al genoemde Konrad Adenauer ook overkomen. Adenauer was de eerste bondskanselier (1949) van het naoorlogse Duitsland, en was ook iemand die tot op zeer hoge leeftijd (86) de touwtjes strak in handen hield. Maar in 1962 sloeg na 13 jaar bondskanselierschap het noodlot toe. De Spiegel-affaire deed kabinet Adenauer IV vallen, en de bondskanselier raakte er politiek zwaar door beschadigd. Adenauer vormde weliswaar nog Adenauer V, maar werd 10 maanden later opgevolgd door de Beier (!!!) Ludwig Erhard,  de minister van Economische zaken met wie Adenauer vaak overhoop lag. Duidelijk was dat hij geen zeggenschap meer had over zijn eigen opvolging, wat kort daarvoor nog een ondenkbare situatie was geweest. Ook hier was overduidelijk sprake van een geboden eervolle aftocht die in een eerder stadium werd georkestreerd. Adenauer ging een paar maanden na de vorming van Adenauer V alsnog ‘vrijwillig’ heen..

Adenauer was 14 jaar, een maand plus één dag Duits bondskanselier. Angela Merkel is op dit moment 12 jaar, 8 maanden en 15 dagen bondskanselier. Als ze Adenauer in wil halen zal ze het tot en met Kerstmis 2019 uit moeten zingen, mits ze haar coalitiepartner niet opnieuw aanstoot geeft. Het is nog best een lange tijd, om te moeten wachten tot 1 januari 2020: 18 maanden. Maar de logica gebiedt dat dit de situatie is die zich ontwikkeld heeft.

Dat heel Duitsland met afgrijzen kijkt naar de politieke capriolen van de regering, zoals de NOS gisteren meldde, heeft nog nooit een politicus een zier kunnen schelen. Het gaat om de macht, en wat je er mee doet. Zie ook de nieuwe afspraak: vrijwel exact wat Seehofer wenste, maar anders geformuleerd en met wat onbelangrijke nuances:

Het wordt interessant om te zien hoe de Duitse politiek zich komende tijd zal ontwikkelen. Indien Seehofer inderdaad een soort schaduwkanselier wordt, krijgt Merkel het nog moeilijk om Kerstmis 2019 in politieke zin te halen. Een situatie waarin de Duitse bondskanselier feitelijk vleugellam is, is niet in het belang van de EU, maar ook niet van Europa. Er vielen veel verliezers te noteren, gisteravond. Wellicht meer dan de EU dragen kan.

---

Meer lezen over de Merkel-crisis, Duitsland en haar verkiezingen en de CSU, onder andere analyses eerder deze week? Op VoL vindt u het.