GRNL2018 ligt achter ons, en nu is de vraag: valt er een balans op te maken waarin je tendensen kunt markeren? Ik zie er een paar die zowel de Regentenpartijen als ‘populisten’ zorgen zouden moeten baren.

Landelijke tendensen duiden is met gemeenteraadsverkiezingen altijd een hachelijke zaak, speciaal omdat ze daar niet voor bedoeld zijn. Dat neemt niet weg dat landelijke tendensen altijd interfereren met lokale strijdpunten, maar hoe sterker de landelijke versnippering is, des te minder veelzeggend kunnen gemeenteraadsverkiezingen zijn. Slechts in gezapige tijden met weinig verschil van mening heeft zoiets zin.

Wel is daar de vrijwel spectrumbrede implosie van links. Niet alleen kreeg D66 de meer dan verdiende stevige draai om de oren – met in de grote ‘bolwerken’ tot aan een halvering toe, maar de voortgaande ineenstorting van de PvdA laat zien dat men daar het lek nog niet boven heeft. Het vertrek van Asscher zou logisch zijn, maar of we dat echt verwachten kunnen? Buiten de oude bolwerken waar DENK een grotere slag sloeg is de neergang weliswaar gestadig, maar niet zo vernietigend als in Amsterdam, waar de PvdA werd gehalveerd naar 5 zetels. In Rotterdam gebeurde iets dergelijks (8->5), terwijl in Utrecht slechts 2 zetels overbleven (Den Haag 3).

Ietwat verrassend is de gelijktijdige neergang van de SP. Gisteravond zag ik op Twitter al de eerste boze dissident langskomen die partijleider Marijnissen verweet de oren al teveel naar ‘de populisten te hebben laten hangen. Staat de SP een soort van interne machtsstrijd te wachten nu? Objectief gezien zou het wel eens nu of nooit kunnen zijn: Marijnissen zit net een paar maanden in het zadel, en de wijze waarop zij Emile Roemer opvolgde is niet helemaal meer van deze tijd. Toch zie ik het niet gebeuren. De discipline daar is eenvoudig te diep ingesleten.

De winst van GroenLinks is gezien bovenstaande ook niet alleen de verdienste van die partij en haar jeugdige uithangbord. Erger eigenlijk, doordat GL de verliezen van de andere linkse partijen hoogstens half wist te compenseren, is hiermee een patroon voor de toekomst onthuld. Ik verwacht dat Links de komende tien jaar kleiner maar principieel fanatieker zal worden. En dat zal hand in hand gaan met de definitieve verdwijning van de PvdA. Dat laat de Regentenpartij met een gat op ‘Links’.

Voor het samenvatten van de linkse stem heb ik voor het gemak ook D66 meegerekend. Landelijk is dat niet geheel terecht, lokaal echter zeker. De steden waarin D66 de eerste plek moest laten aan GL demonstreren dat door het stuivertje wisselen bij uitnemendheid.

Wordt GL die grote brede volkspartij? Hoogstens in Amsterdam. Maar Amsterdam is zeker niet representatief voor de rest van het land. Op Amsterdam kom ik morgen verder terug, omdat de uitslag daarvan onvoldoende gedetailleerd beschikbaar is, alsook omdat ik aparte aandacht wil geven aan de positie van het FvD en de uiteenlopende tendensen die in de hoofdstad zichtbaar zijn.

Dat laat twee zaken over die nu benoemd moeten worden: de voortgaande opmars van de lokale partijen, en DENK. Op de PVV kom ik begin volgende week terug.

De lokale partijen laten door de bank genomen zien waar de stem van de vroegere PvdA gebleven is. Niet alleen is uit voorzorg door diverse PvdA-afdelingen dit jaar deelgenomen onder lokaal-progressieve vlag, maar tevens is duidelijk dat weinig mensen nog vertrouwen hebben in landelijke partijen om het lokale belang te laten prevaleren. Groep De Mos in Den Haag is er het meest vernietigende voorbeeld van, en passant ook bewijzend dat Den Haag onbetwist het grootste dorp van Nederland is:

DENK is na gisteren eigenlijk het meest interessante fenomeen in de Nederlandse politiek geworden, en u zult er – niet alleen van mij – komen de maanden nog veel over horen. Niet alleen werd gisteravond bewezen dat het electoraat van deze partij voorheen al circa 10% van alle voormalige PvdA-stemmers uitmaakte, maar ook dat zij goed georganiseerd is. Daarbovenop verwacht ik de komende tijd terug te zien dat zij zich onverzoenlijk zal opstellen. Dat DENK buiten het geflopte ‘linkse akkoord’ in Rotterdam bleef zal haar uiteindelijk meer goed dan kwaad doen.

Heel opvallend vond ik de uitslag in Schiedam, waar DENK uit het niets de tweede partij werd met vier zetels. De versplintering daar is enorm, en een College zal minstens vijf partijen noodzakelijk maken. En ook in Schiedam verloor de sociaaldemocratie haar eertijdse relevantie.

Nog een kleine noot over Schiedam: ik herinner me van die stad dat daar indertijd de Centrumpartij eveneens uit het niets met meerdere zetels de gemeenteraad binnenkwam, en iedereen zich af vroeg hoe dat had kunnen gebeuren. De opkomst van DENK nu lijkt een antwoord te leveren over wat daar al die tijd gaande is geweest.

---

Meer over GRNL2018 vindt u hier