Woensdag is GRNL2018 pas, maar dat men er bij D66 al niet meer in gelooft dat het goed zal gaan is volstrekt duidelijk. En daar zijn goede redenen voor.

D66 heeft namelijk een aantal vrijwel onoverkomelijke problemen, waaronder sommige zelfs uit het ongerijmde. Maar waar te beginnen? De oproep die Jan Terlouw vandaag deed biedt een aardig aanknopingspunt:

💚 Prachtige oproep van D66'er Jan Terlouw. Stem woensdag D66 voor een progressieve samenwerking in jouw gemeente. ⤵#stemD66 pic.twitter.com/2WLiOViywf

— D66 (@D66) March 19, 2018

“D66’ers willen – in het algemeen – nadenken” Of dit een stem uit het graf is of een hartenwens van Terlouw laat ik graag aan uw eigen interpretatie over, maar er valt weinig van te bespeuren. Zeker niet als ik de afgelopen tien jaar – het Pechtold-bewind – van de partij in gedachten eens terugloop. Dat je iemand als Pechtold tot leider kiest – kan gebeuren. Maar dat je hem tien jaar lang aanhoudt omdat mensen zo graag op hem stemmen heeft niets met nadenken te maken, maar met opportunisme.

En natuurlijk, traditioneel gáát politiek over opportunisme. Maar dat kun je ook overdrijven. Voorbeeld is het gebrek aan correctiemechanismen dat men bij D66 in de partij heeft ingebouwd. Het gedrag van de partijleider rond zijn Scheveningse penthouse laat dat wel zien. Dat de reguliere media hem er grotelijks mee laten wegkomen is een zo mogelijk nog grotere schande, maar doet weinig anders dan illustreren wat ik hiermee zeggen wilde: zonder correctiemechanisme ontaardt leiderschap al snel in de bottom line die een partijleider voor zichzelf trekken wil.  Het zelfbeeld van Pechtold deed de rest.

Een ander punt dat dat nadenken nog sterker ondergraaft zie je wat er van komt als D66 regeren gaat. Qua inhoudsloosheid is D66 de regeringspartij pur sang, maar de concessies (aan het eigen populisme)  die voor regeren ook zijn benodigd ondergraven in geval van succes direct de eigen geloofwaardigheid. Een voorbeeld bij uitnemendheid is het fenomeen Kees Verhoeven (rechts). Verhoeven zit door het regeren van zijn partij nu zo dicht tegen een identiteitscrisis aan, dat  hij zijn contacten met de wereld rond zichzelf als een steeds grotere belasting begint te ervaren. Zoals hier rechts ga je natuurlijk niet met je (potentiële?) electoraat om, maar het lijkt hem niet langer te kunnen schelen.

Overigens bestaat er een goede kans dat hij het alleen grappig bedoelde, maar gevoel voor humor is niet het sterkste element van Kees’ persoonlijkheid. GeenStijl (i.c. Van Rossum in dit geval) voert op Twitter een directe campagne tegen D66 met de slogan #weesgeenkees. Grappig genoeg is dat tegelijkertijd een afzetten tegen de zo gevoelde wortels van D66, waar je Bart Nijman in een ander tijdperk politiek zeker had teruggevonden. Maar dat maakt ook dat GS er soms onbarmhartig op losgaat. Grappig voor het eigen publiek, maar D66 wordt er niet gelukkiger van. Niet alleen is het GS-publiek van nature een interessant potentieel (relatief jong & hoger opgeleid) voor D66, maar glijdt dat publiek mede door de regeringsverantwoordelijkheid van D66 nu richting FvD. Terugkrijgen is altijd moeilijker dan iets verliezen, en ze weten het. De hysterie tegenover dat FvD juist dit afgelopen jaar kwam echter te laat (o ironie, als je Pechtolds laatste pitches tegen FvD beschouwt) om de draad van de campagne tegen de PVV er mee voort te zetten.

Bij het politieke verdienmodel van de afzet tegen de PVV bestond dat nog niet, en ook dat is curieus genoeg een probleem aan het worden. Doordat de PVV het het afgelopen jaar minder goed deed, is de onvoorwaardelijke steun voor de eeuwige tegenpool D66 er aan ontleende gaan afkalven. De noodzaak lijkt er een beetje af, en gisteren gingen ze in de peiling bij De Hond gezamenlijk een streepje omlaag. Eigenlijk zie je dat maar zelden, ik kan het me in ieder geval niet herinneren.

Maar de belangrijkste wanhoop van mensen als Kees Verhoeven blijven de gevolgen van het regeren, en de partijleider. Als je tegen een campagnevoerende D66’er ‘penthouse‘ zegt lopen ze gelijk al door. Dat is handig voor de wandelaars door winkelstraten, maar ook een signaal van opgave. Penthouse Pechtold is een begrip dat de partijleider zal overleven, vrees ik voor hem. Hoe ze hem zonder volledig schisma kwijt kunnen raken is anyone’s guess, maar dat het vanuit de partij gebeuren gaat kunt u vergeten. Het is een beloning waar D66 hard voor gewerkt heeft, en vrijwel alles waarvan ze de PVV ooit beschuldigde na te streven.

In een aantal steden zal D66 het woensdag beslist heel redelijk doen, maar de afkalving van de landelijke stem is waarop u letten moet. Want ook al is GRNL2018 formeel een lokale aangelegenheid, de voortdurende aanwezigheid van allerlei landelijk gezichten tijdens deze verkiezingen toont waar het eigenlijk om gaat: een heel slecht resultaat voor de regeringspartijen zonder wederopstanding van de PvdA is een signaal dat dit kabinet bij de Provinciale Staten volgend jaar haar meerderheid in de Eerste Kamer verliezen zal. En al zal een stevige tik woensdag de doodsklap niet zijn, een stevige dreun volgend jaar is dat hoogstvermoedelijk wèl.