Het Wilderiaanse ideaal, en het mijne, is ontwikkelingshulp afschaffen; dat wil zeggen, beperken tot noodhulp. Zelfs over dat laatste hangt steeds meer de stank van verspilling, corruptie, misdaad en immoraliteit. OxfamNovib en enkele andere molochs in de hulpindustrie — Unicef, Artsen Zonder (Morele) Grenzen — zijn slechte doelen geworden.

Meer dan hoog tijd is het, dat het mes gaat in dit onderdeel van Neerlands buitenlands beleid: stop met het pompen van belastinggeld in falende NGO’s. Maar ook de voorlichting en nieuwsvoorziening over wat wél goede doelen zijn, kan veel beter.

Vooropgesteld, schrijver dezes heeft OxfamNovib nooit een goed doel gevonden. Het beeld van haar ‘ambassadeur’ als vogelverschrikker, de onleuke Varabetier en talkshowkakkerlak Dolf Jansen, versterkt de antipathie tegen OxfamNovib alleen maar. Doneren aan 555 was nimmer een optie; als er iets gegireerd wordt, dan altijd rechtstreeks aan een specifieke deelnemer in een actie (bijvoorbeeld ZOA) of een outsider. Voor principiële niet-gevers aan goede doelen is dit blog niet geschreven. Al blijft er altijd de hoop dat mensen gaan begrijpen dat góéde doelen echt bestaan en geweldig, ja zegenrijk werk doen.

Dat in principe vrijwel álle charitas last heeft van het “Chez Oxfam, voor al uw gesubsidieerde pedoreizen”-effect, is in zekere zin onvermijdelijk:

De reeks affaires bij verschillende goede doelen is vooral schadelijk voor het imago van de hele sector. Slechts in mindere mate heeft het invloed op de organisatie waar de affaire plaatsvindt. Sinds 2010 is de populariteit van de belangrijkste goede doelen die in Nederland actief zijn met 16 procent gedaald. In de afgelopen twee jaar daalde deze zelfs met 9 procent.

Dit blijkt uit het Goede Doelen Merkenonderzoek van Hendrik Beerda Brand Consultancy. Het zal z’n weg wel vinden naar diverse kranten en tijdschriften, maar vooral de interesse wekken van de reeds geïnteresseerden. Dat is niet genoeg. Een drievoudige aanpak is nodig:

• De staat trekt zich zoveel mogelijk terug uit de hulpindustrie; ontwikkelingshulp wordt afgebouwd en ook veel binnenlandse projecten worden niet langer ondersteund (de PVV-lijn). In ruil daarvoor gaat de fiscale aftrek voor particuliere giften omhoog (de neorealo/conservatieve lijn-Kraaij in aanvulling op het PVV-program.)
• Zolang dit eerste (nog steeds) politiek onhaalbaar is, schakelt de overheid veel sneller bij misstanden. Niet uit opportunisme, maar krachtdadig en structureel.
• Overheid, politiek en media nemen hun verantwoordelijkheid door betere en intensievere communicatie waarin de bokken van de schapen worden gescheiden. Niet alleen opiniestukken en achtergrondverhalen in de Volkskrant maar vaker een ‘opening journaal’ graag.

Let op de constatering hierboven dat OxfamNovib zelf kennelijk relatief de minste last lijkt te hebben van het door haarzelf veroorzaakte en veel te lang stilgehouden schandaal: “Slechts in mindere mate heeft het invloed op de organisatie waar de affaire plaatsvindt”… (sic). De onderzoekers bedoelen waarschijnlijk dat anderen dan OxfamNovib zelf onevenredig zwaar getroffen worden. Daar kunnen we het slechts mee eens zijn. Het is OxfamNovib dat #RIP moet, niet een organisatie die te goeder trouw is en part noch deel heeft gehad aan de cultuur van seksfeesten in warme, doch straatarme oorden.

Hoewel een prima opiniestuk van oud-diplomaat Pieter Marres in de Volkskrant al goede aanknopingspunten biedt, is er dus zeker meer nodig. Marres

pleit voor een beter inzicht in de kosten die worden gemaakt voordat we toekomen aan het inkopen van de twee dekens of het organiseren van de watervoorziening voor een gezin.

Dat alleen zal ook nog onvoldoende zijn:

Het aantal goede doelen inclusief de kleine goede doelen, ook wel ‘Particuliere Initiatieven’ of PI’s genoemd, lopen tegen de 10.000. Hoe maken we hieruit een keuze? Het ligt voor de hand om een door het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) erkende organisatie te kiezen.

Probleem: deze enigszins halfbakken toezichthouder heeft zo’n beetje alle bekende grote spelers op de lijst, waarvan de directies tot ruim anderhalve ton per jaar verdienen. Kassa. Over Kassa gesproken, AvroTROS Radar volg ik beter, en dat programma met bijbehorende website doet grosso modo goed werk bij het in kaart brengen van charitas die wellicht de steun van publiek waard is en het ontmaskeren van clubs die minder goed deugen. Opnieuw Marres:

Maar in veel gevallen zal een kleine stichting die werkt met vrijwilligers het meeste waar voor uw geld geven.

Dit blog hoopt over deze materie voor de zomer uitgebreider te publiceren aan de hand van verder onderzoek. Veren of Lood gaat een dozijn kleine en middelgrote organisaties in de ‘charitasbranche’ benaderen met een aantal vragen aan de hand waarvan zij kunnen aangeven in welke mate zij last hebben van het OxfamNovib-effect en wat zij zelf doen om hun integriteit en transparantie op peil te houden. Het ligt in de bedoeling om hun antwoorden vervolgens voor te leggen aan externe deskundigen.

---

Tips en commentaar voor dit project zijn zeer welkom. Graag via Twitter DM @DickKraaij of dickkraaij@kpnmail.nl