Na de stemming vorige week donderdag in het UK dook al snel de constatering op dat het referendum een generatieconflict had blootgelegd. Regelrecht tendentieuze kletskoek.

Na de voor velen schokkende nederlaag van het Remain-kamp werd er natuurlijk gezocht naar oorzaken en zondebokken. De media laten zich hun gedroomde speeltjes niet zomaar afnemen, en zochten dus naar groepen die ‘het niet begrepen hadden’. Het viel niet mee. Maar dat ouderen meer geneigd waren zich tot Leave te bekeren dan jongeren was bekend, en dat bood mogelijkheden.

Deel van de aanpak die ons thans verdeelt is het onderliggende paradigma dat ouderen in het UK (en door de gehele EU) voor de voeten geworpen wordt dat ze niet ‘progressief’ genoeg zijn. De jongeren zouden het hebben begrepen, en dat wijst daarom op een generatieconflict. Die achtergebleven oudjes toch, dit zou over twintig jaar nooit gebeurd zijn. Zo kun je er naar kijken, maar het is wel degelijk zowel tendentieus als kletskoek.

Waarom het kletskoek is is eenvoudiger aan te tonen dan U wellicht denken zou. Valt op dit moment zonder gedetailleerd onderzoek deugdelijk te beredeneren dat hier geen sprake is van een generatieconflict op de schaal die ons wordt aangepraat? Ik meen van wel. Het handvat is het afbreken van de monolitische verdeling tussen oud en jong op basis van algemeen bekende feiten.

Zo is daar de verdeling tussen laag en hoog opgeleid. Moderne wijsheid wil dat die tegenwoordig ongeveer 50-50 is. In Nederland in ieder geval, en zelfs als dat in het UK stevig afwijkt is het moeilijk denkbaar dat het verschil groter zal zijn dan 35-65. Voor mijn redenatie is dat ruim voldoende basis. Het is namelijk eveneens bekend dat het overgrote deel van de hoger opgeleiden internationaal georiënteerd is. Dat betekent dat ook het grootste deel van de jongeren onder de hoog opgeleiden dat zullen zijn.

Ik ga er voor het gemak ook even van uit dat de verdeling tussen oud en jong de totale populatie ook ongeveer in tweeën deelt. Dat is vooral een kwestie van de leeftijd handig kiezen, en dat lijkt in het geroep over dit onderwerp ook daadwerkelijk te worden gehanteerd. Dat maakt de discussie niet alleen eenvoudiger, maar gaf mij ook de gelegenheid de illustratie boven dit stukje te maken. En daarvan te zeggen dat verhoudingsgewijs het volume van de totale populatie ten opzichte van elkaar ongeveer overeenkomt met de verhoudingen in de werkelijkheid.

Nu is het een vervelende waarheid dat hoog opgeleiden in overgrote meerderheid hoogopgeleide kinderen voortbrengen. Als ik het zo sec stel, ziet U waarschijnlijk waar ik heen ga? Tussen die groepen hoger opgeleiden zal geen groot generatieconflict bestaan: onder beide groepen zal vooral Remain zijn gestemd. Maar aangezien de totale meerderheid van Leave 52-48 was, moeten die stemmen ergens vandaan komen. Dat betekent dat het overgrote deel van de Leave-stemmers misschien wel laagopgeleid zijn, maar dat daar geen generatieconflict zal zijn, omdat de laag opgeleide jeugd eveneens Leave moet hebben gestemd.

Als we nog even teruggaan naar de illustratie boven dit stuk, dan ziet u dat als er werkelijk een conflict is, dat hoogstens diagonaal is. Maar een generatieconflict zou in een dergelijk schema verticaal moeten worden gevonden. Natuurlijk zijn er hoogopgeleide kinderen van lager opgeleiden die anders hebben gestemd dan hun ouders. Maar zoal ik hierboven laat zien, is het erg onwaarschijnlijk dat dat een tendens is die je zou mogen veralgemeniseren. Kletskoek dus.

Laat ik daar nog iets aan toevoegen dat wellicht de commotie verklaart: ik vermoed en verwacht dat die generationele scheidslijn zich vooral heeft afgetekend onder traditionele Labour-stemmers. Die hebben vaak hun kinderen opgevoed met progressieve paradigma’s, maar zijn er zelf niet in meegegroeid. Wellicht dat dat ook de reden is voor al deze paniekerige kwalificaties? Want zoals de interne strijd bij Labour nu ook toont: het is het huidige ongemak van traditionele Labourstemmers dat Remain de meeste pijn deed.

De factor, dat juist de jongeren hier – door onbekendheid met een leven zonder EU – het meest conservatief zullen hebben gestemd, laten we verder dan nog maar buiten beschouwing.