Politici buitelen over elkaar om te proberen het raadgevend referendum dat GeenStijl van de grond lijkt te krijgen – Geen Peil – te ontmoedigen.

De VVD zet backbencher – en complete nono – Van ’t Wout in om te proberen mensen te ontmoedigen te tekenen voor Geen Peil. Een weinig zinvolle actie – het is te laat. De statuur van de politicus die hier de aanval inzet geeft aan dat de VVD beseft dat het hopeloos is, maar niet geschoten is altijd mis. D66 is zoals zo vaak minder intelligent, maar meer uitgesproken. “Het is aan de partijen om iets met de uitslag te doen“, aldus de zegsman van Alexander Pechtold, die zich dus direct verbindt aan het afwijzen van voorheen het kroonjuweel van D66, de oorspronkelijke reden van haar bestaan. De meeste andere partijen houden zich iets meer op de vlakte, maar positieve reacties vind je hoogstens bij kleinere partijen en de oppositie op de flanken.

Reacties van de zittende partijen
De reacties van de partijen maken kristalhelder, dat de referendumwet nimmer was bedoeld om ooit te worden uitgeoefend – behalve om te demonstreren dat er wat halfwas pogingen werden gedaan, die te weinig steun ondervonden om kans te maken. Sinds de wet 1 juli jongstleden (!!!) in werking trad, zijn er 5 pogingen gedaan de eerste horde te nemen om 10.000 handtekeningen bij de Kiesraad te deponeren ondernomen. Allen faalden jammerlijk – tot Geen Stijl de actie Geen Peil in gang zette. Tot grote schrik van politiek Den Haag lijkt GeenPeil een gerede kans te maken het gevraagde referendum af te dwingen.

Hiermee bewijst Geen Peil overigens vernietigend, dat je alleen met een grote nationale bekendheid, veel vrijwilligers, en een verbeten leiding die bereid is er geld en moeite tegen aan te gooien, enige kans maakt een referendum van de grond te krijgen. Om dan te horen te krijgen dat men er niets mee gaat doen. Dit toont aan, dat deze referendumwet een staatkundig monstrum is. De Tweede Kamer heeft een wet aangenomen zonder de bedoeling die ooit effectief te laten worden. Democratisch gezien een doodzonde – ga U schamen, politici.

Obstakels
De obstakels om dat referendum werkelijkheid te laten worden zijn werkelijk formidabel. 10.000 handtekeningen verkrijgen om het initiatief te mogen starten zijn in feite een extra horde om zo’n referendum op te starten. Dat je daarna opnieuw 300.000 mensen zo ver moet krijgen te tekenen is een titanische eis. Maar het lijkt nu toch te gaan gebeuren, en de politiek weet van gekkigheid niet wat men moet doen om het tegen te gaan. De acties waarover gisteren De Telegraaf berichtte kunnen niet anders worden geduid dan als pogingen tot obstructie: “Weet wel, beste kiezers, dat we uw mening kunnen negeren – en dat we dat zullen doen ook” klinkt het dreigend. Maar dat wisten de kiezers al, want wie herinnert zich niet wat er gebeurde met het referendum in 2005, dat niet raadgevend maar bindend was? Balkenende draaide er een vette hoop op, en dat was dat.

Politieke werkelijkheid
Als we de Haagse kretologie du jour even buiten beschouwing laten, wat zijn de opties?

1) De Kiesraad verklaart dat er nèt niet voldoende geldige handtekeningen zijn binnengekomen. (290.000 oid)
2) Het referendum wordt gehouden, en de meerderheid stemt in met het eerdere Kamerbesluit
3) De bevolking stemt tegen het eerdere Kamerbesluit.
4) Er blijken te weinig mensen te hebben gestemd om het referendum rechtsgeldig te maken.

Ad 1) Als er net te weinig handtekeningen binnenkomen, heeft GeenPeil bewezen dat aan de eisen voor een referendum praktisch onmogelijk te voldoen valt. Dat alleen is al grote winst, want het exposeert politiek Den Haag voor wat het is. Ondemorcatisch gezind. Pijnlijk, maar onontkoombaar.

Ad 2) Ook in dit geval geldt wat onder Ad 1 is gesteld met als extraatje, dat de hoeveelheid stemmers tegen het regeringsbesluit een waarschuwing vormen voor wat de regering denkt zich nog te kunnen permitteren. Dit is geen erg wenselijke uitkomst, want politiek Den Haag sukkelt dan binnen een paar weken terug in zijn katatonische sluimering. De kuddegeest van de makke lammeren heeft dan bewezen te prevaleren boven het opruiende gebrul van marginalen – zo zal men het dan prettiger geformuleerd duiden.

Ad 3) Hier gaat het mis voor de Nederlandse politici. Wat anonieme backbenchers van de VVD ook mogen beweren: als na eerder in 2005 de bevolking opnieuw deze ingezette EU-koers afwijst, ligt er een politiek feit. Een feit, dat niet kan worden genegeerd, hoe graag men dat ook willen zou. Ook daarom is een raadgevend referendum een fopspeen. Theoretisch klopt het, maar de politieke werkelijkheid die er door ontstaat is een feit dat niet te negeren valt.

Raadgevend?
Als een referendum mogelijk is, dien je er als regering en parlement in ieder geval voor te buigen als de stemverhouding de 55-45 te boven gaat. Formeel raadgevend of niet. Een stemverhouding als in 2005, waar 61% van de bevolking een onverbloemde, niet voor misverstand vatbare uitspraak deed, is zeldzaam. Dergelijke stemverhoudingen krijg je alleen als iets diep gevoeld wordt. Zoiets kun je niet negeren zonder de basis van de democratie aan te tasten. Dat is onder Balkenende dan ook gebeurd, en deze regering gaat daarvan de wrange vruchten plukken.

Ad 4) De enige reële hoop van politiek Den Haag is, dat er minder dan 30% van de kiesgerechtigden opkomt bij deze volksraadpleging. Dan is het immers niet geldig, en kan men zeggen: Zie je wel? Er was geen belangstelling voor. Het zou een tactiek kunnen zijn van het Ja-kamp, om hun aanhangers te adviseren niet op te komen. Maar dat is ook een levensgroot risico, omdat indien effectief, dit de stemverhoudingen nog veel scherper maken zal.

Er zijn trouwens meer grote risico’s voor de regering-Rutte. Zoals het risico dat het gevoel ontstaat, dat deze regering en dit parlement niet langer democratisch gelegitimeerd zijn. Een gevaarlijk spelletje.