Naar fraudeurs en hun achtergrond mocht lang niet worden gekeken. Dat was maar stigmatiserend. Rechtbanken concluderen nu er wetgeving is, dat effectieve handhaving racistisch is. Dit betekent eenvoudig dat de cirkel van de handhaving weer een inhaalslag zal moeten maken met duistere omwegen, of zich uitsluitend zal moeten concentreren op autochtonen. Alsof dat geen discriminatie zou zijn.

De NOS bericht vandaag over een onderzoek dat die gedachte nog verder ondersteunt: alle onderzoek naar fraudeurs zou contraproductief zijn. Het jaagt mensen de gordijnen in, en dan gaan ze juist frauderen. Dit idiote standpunt wordt onder het mom van wetenschap verdedigd door een rechtssocioloog:

Dat stelt rechtssocioloog Marc Hertogh. De hoogleraar deed samen met andere wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen vier jaar onderzoek naar de controle op uitkeringsgerechtigden. Onderdeel van het onderzoek was een uitvoerige enquête onder duizend mensen met een uitkering.

En dan krijg je dus berichtgeving als hieronder:

En zoals altijd gaat zo’n Teletext bericht te kort door de bocht:

“De meeste mensen doen alles keurig volgens de regels”, zegt Hertogh. “Toch vindt twee derde van de uitkeringsgerechtigden dat contactpersonen van het UWV of de sociale dienst zich vooral gedragen als politieagent.”

Is dat een reden om juist dan maar te gaan frauderen? Zoals snelheidscontroles er juist voor zorgen dat automobilisten harder gaan rijden? Dat zou aanleiding moeten zijn om het boetebeleid van de rijksverkeersdiensten eens tegen het licht te houden. Dat dat niet gebeuren gaat lijkt me even duidelijk als het waarom. Dit is echt niet anders.

Of dat onderzoek, en dan speciaal wie wat zei. Want de formulering van het gedrag deed wat belletjes rinkelen. Die mag u gerust beschouwen als mijn obsessie: ik ga er niet meer of minder mee doen dan ik doe. Zo was daar in februari de berichtgeving dat Turkse uitkeringsgerechtigden niet langer gecontroleerd mochten worden op bezittingen in Turkije. Bovenstaande sluit mij hier net iets te goed bij aan om als toeval te beschouwen.

Op mij komt het idee dat je van controle zo weerbarstig wordt dat je juist frauderen gaat over als het soort Volkert-gedrag van bepaalde maatschappelijke groepen, alsook het soort beledigde reactie van sommige grepen allochtonen, die weigeren te accepteren dat controle niet automatisch een beschuldiging betekent. Ook het gebruik van het woord ‘gekwetst voor deze weerbarstigen wijst daar op.

Werkt controle en opsporing daarom niet? Ik zie dat nog niet aangetoond. Prietpraat als hieronder ten spijt:

Dat werkt averechts, denkt Hertogh. “Die mensen willen contact met iemand die zich opstelt als een begeleider. Iemand die bijvoorbeeld helpt met het vinden van een baan. Dat werkt veel beter dan iemand die zich niet in hen verdiept en alleen maar zegt: ‘pas op, niet frauderen’. Mensen voelen zich gekwetst, drijven af en nemen het mogelijk minder nauw met de regels.”

Misschien moet deze rechtssocioloog eerst eens onderzoek gaan doen naar wat mensen wel effectief triggert om zich aan regels te houden? Tip: dat iedereen netjes en goed bedoelend is wordt niet geaccepteerd. Dat is helemaal terug naar de jaren zeventig. Misschien voor zijn tijd, maar dat dat tot ongelukken leidt is voldoende overtuigend bewezen om dergelijke nonsens niet opnieuw te proberen.