Vaccinatie wordt nagenoeg verplicht in Frankrijk: de rechtbanken krijgen het druk.  Ook is Frankrijk hèt land van het chauvinisme, en dat heeft gevolgen.

De gemiddelde Fransman rijdt in een Franse auto, drinkt Franse wijn en wil een Frans vaccin tegen Covid. Dat is een simpele verklaring voor de Franse gele trui in het klassement van vaccin-kritische landen: nog in januari had meer dan de helft van alle Fransen geen trek in vaccinatie…

Mijn vriend Patrick past op en top in dit model. Van de week nog vertelde hij zich niet te willen laten vaccineren zolang er geen Frans vaccin beschikbaar was. Volgens hem komt het Institut Pasteur eind van het jaar daarmee. Het zou kunnen dat hij het bekende publieke onderzoeksinstituut door elkaar haalt met de vaccin-ontwikkelaar van de Franse farmaceutische reus Sanofi, genaamd Sanofi-Pasteur – die zijn daar mee bezig.

Op de vraag waarom hij geen bestaand vaccin wilde, keek hij uiterst zorgelijk. Waar kwamen die vandaan? Hij had er op internet zoveel slechte dingen over gelezen: wist ik wel dit en wist ik wel dat? Voor je het weet ben je foutu – ben je er geweest…

Sinds de TV-toespraak van president Macron afgelopen maandagavond heb ik Patrick nog niet gesproken. Hij zal zeker gekeken hebben, en dan weet hij nu dat in september zelfs de supermarkt verboden terrein voor hem zal zijn, als hij halsstarrig blijft…

Een bevriend echtpaar hier in het dorp is van een andere klasse dan Patrick en zijn vrouw. Patrick was automonteur, deze man directeur van een bankfiliaal en zijn eega leidinggevende in het onderwijs. Hun afstand tot mensen als Patrick is voelbaar; je zal ze niet snel bij elkaar tegenkomen.

De vrouw van het stel liet zich vaccineren in Parijs – 200 kilometer van hier, omdat ze te weinig fiducie heeft in de medische stand van het platteland. Een andere vriend, afgestudeerd aan een Grand École en ingénieur de construction, heeft zich speciaal bij zijn huisarts laten vaccineren, omdat hij zich niet onder het plebs wilde begeven in vaccinatiecentra…

Startblokken
In zijn toespraak kondigde de president aan het vaccin verplicht te stellen voor de zorgsector, en goedbeschouwd voor ieder ander die niet de rest van zijn leven op zolder wil doorbrengen. Olivier Véran – zijn minister van Volksgezondheid, verklaarde de volgende dag dat wie in die sector werkt en zich niet vóór 15 september heeft laten vaccineren, thuis zal moeten blijven zonder loon, en in principe ontslagen kan worden… Als ik Frankrijk een beetje ken, staat nu al een horde vakbondsbonzen en arbeidsrechtsadvocaten in de startblokken.

Vanaf begin augustus moet eenieder die een horecagelegenheid of een instelling voor de gezondheidszorg bezoekt in het bezit te zijn van een zogeheten ‘pass sanitaire’, evenals reizigers die ‘langere afstand’ afleggen met enige vorm van openbaar vervoer.

Gezondheidspas
Zo’n gezondheidspas bestaat uit de QR-codes die worden verstrekt bij iedere vaccinatie. Als men die niet heeft, mag een negatieve test van minder dan 48 uur oud ook. Die waren tot op heden gratis, maar daar komt een eind aan – om te voorkomen dat vaccinbezwaarden zich voorafgaand aan uitjes even laten testen op kosten van de belastingbetaler… Als derde mogelijkheid geldt een test die de aanwezigheid van antistoffen aantoont – dus eerdere besmetting – ook als toegangsbewijs voor restaurant, supermarkt, trein, vliegtuig of evenement.

Het viel op dat de president sprak over ‘begin augustus’, zonder een specifieke datum te noemen, ongetwijfeld met het oog op voorziene logistieke problemen. Eerder nog, vanaf 21 juli, mag je alleen een evenement bezoeken met meer dan 50 andere mensen als je over die codes of een testuitslag beschikt.

Hoe dat zal gaan met de QR-codes die ik van de Amsterdamse Gemeentelijke Gezondheidsdienst ontving na vaccinatie, vraag ik me af. Misschien blijkt de Europese eenwording verder gevorderd dan ik dacht. Met de vakanties van toeristen wordt alvast wel rekening gehouden.

Maar nog interessanter is hoe de Franse horeca een en ander zal controleren, om nog maar te zwijgen over supermarkten. Er bestaat een officiële ‘app’ waarmee de QR-codes kunnen worden gecontroleerd door derden. De overheid verzekert met klem verzekerd dat die derden – bijvoorbeeld portiers van nachtclubs – alleen het hoogstnoodzakelijke meekrijgen van uw persoonlijke gegevens…

In ieder geval is er nu al mot…

Zo liet president Laurent Fréchet van de bond voor onafhankelijke horecaondernemers weten dat de branche natuurlijk absoluut niet in staat is om zelf gezondheidspassen te checken. Niemand wil de vogelverschrikker uithangen, zei hij.

Zijn voorstel is simpel: vaccinatie verplicht stellen voor alle Fransen, punt uit. President Macron heeft al laten doorschemeren dat ook hij daar een voorstander van is, maar ik heb zo’n vermoeden dat er juridisch te veel beren op de weg lopen…

In de media wordt over de gezondheidspas gesproken als afbraak van de democratie.

Rechten en vrijheden
Die pas ‘vormt een essentiële aanval op niet alleen onze vrijheden, maar ook op ons sociaal contract en het concept van burgerschap, zoals dat sinds Rousseau bestaat,’ schrijft politiek analist Matthieu Slama in de Figaro…

Hij noemde de pass sanitaire een ‘repressief en disciplinair systeem, heimelijk in gang gezet en strijdig met de democratische principes van onze Republiek.’

Ook vooraanstaande juristen vlogen elkaar na de toespraak per omgaande in de haren. Het gaat hen om de vraag of de staat niet-gevaccineerden als tweederangsburgers kan behandelen, door ze allerlei rechten te ontzeggen.

Ongelijkheid en vaccineren
Een enkeling herinnerde eraan dat de Constitutionele Raad destijds geen problemen had met de confinement – het opsluiten van de gehele bevolking, dus zich nu waarschijnlijk ook niet zal roeren. Maar goed, dat eerste zou je onrecht kunnen noemen, terwijl het nu om mogelijke rechtsongelijkheid gaat.

Deze Raad – ook wel ‘de Wijzen’ genoemd, vond eerder restricties in het toegangsbeleid voor grote evenementen geen probleem, maar strikt als het om ‘vrijetijdsbesteding’ ging. Daartoe wordt men net als tot bijvoorbeeld restaurantbezoek door niemand gedwongen.

Met Franse logica moesten politieke en culturele evenementen wel nadrukkelijk onbelemmerd toegankelijk blijven, evenals vakbondsmeetings…

In de uren na Macron’s speech probeerden bijna één miljoen Fransen zich te melden voor vaccinatie, op de daarvoor bestemde site ‘Doctolib’. Vergeefs, want nog voor de president was uitgesproken, explodeerde die site. Daarna bleef hij voor enige tijd onbereikbaar…

Bondskanselier Angela Merkel liet één dag na de allocution van president Macron weten dat Duitsland niet van plan is vaccinatie verplicht te stellen, zelfs niet voor zorgpersoneel.

“We zijn niet van zins de weg te volgen die Frankrijk zojuist is ingeslagen,” zei ze letterlijk. Binnenkort (eind september zijn er Bondsdagverkiezingen) is Merkel weg: misschien voelde ze zich niet langer verplicht de schone schijn op te houden van een warme band met de Franse president…

---

Alexander van der Meer is correspondent van onder andere Veren of Lood in Frankrijk.

Meer over Frankrijk vindt u hier.