De strijd tussen de kernlanden en de perifere staten in de EU nadert een hoogtepunt. Op 13 september is de eerstvolgende Europese top, maar het is de vraag of niet al voor die datum intensief overleg tussen een aantal topleiders vereist zal blijken. Want de Eurocrisis gaat deze week een onplezierige climax bereiken.

Elsevier schreef gisteren dat de ECB weer Zuid-Europese schuldpapieren gaat opkopen, en gaf daar in een klein kadertje naast, het commentaar dat dat in de zuidelijke staten reden voor een feestje zou zijn. Al lijkt het daar op (zie grafiek)

toch is dat niet alleen een nogal voorbarige gedachte, maar miskent bovendien de acute situatie die Mario Draghi, de president van de ECB, bracht tot deze stap. Onvermijdelijk kan deze alleen maar leiden tot een keiharde confrontatie met Duitsland, dat zich nog steeds uit alle macht verzet tegen verder opkopen van de Zuid-Europese obligaties.

Ook al werd er in de Europese media de afgelopen weken nauwelijks, en in de Nederlandse al helemaal niet, geschreven over de voortwoekerende Eurocrisis, de ontwikkelingen bleven in eenzelfde tempo als voorheen komen. Snel, dus. Dat we er ondertussen te zeer aan gewend lijken om het nog als nieuws te beschouwen doet niets aan af aan de dringende noodzaak van maatregelen. Door het uitstel dat het wachten op de uitspraak van het Duitse BVG over de rechtmatigheid van het ESM ten opzichte van de Duitse grondwet werd het gangrene karakter van de verrotting die de EU aantast niet gestopt. Door de gebrekkige berichtgeving lijkt hoogstens dat het allemaal niet meer zo’n vaart loopt, maar dat is een gevaarlijk misverstand.

Om te zien wat Draghi er toe bracht deze confrontatie met de Duitsers te zoeken is vereist dat we eerst eens kijken wat er in Zuid-Europa op dit moment gebeurt.

In Spanje kondigde de regering in Madrid deze week aan dat zij vooruitlopend op al overeengekomen reddingsacties de probleembank Bankia een eerste steuninjectie van 4,5 miljard euro zal geven. Dit kan alleen betekenen dat Bankia niet langer zonder kan, want Madrid staat het water al aan de lippen, en kan dat geld eigenlijk niet missen. Het bekend worden van de bankrun die Spanje in juli beleefde garandeert dat contanten in Spanje schaars aan het worden zijn. Dat een aantal regio”s zoals Andalusië en Catalonië formeel om steun vroegen (terwijl zich op de stoep een rijtje wachtenden vormt) was nauwelijks meer dan een extra complicatie. Vrijdag al berichtte Reuters dat Spanje niet langer van zijn banken op aan kon. Buitenlandse investeerders ontvluchten het land in drommen. Spanje staat op omvallen.

Op de keper beschouwd nog veel verontrustender is de reddingsoperatie die de Franse regering verplicht was uit te voeren voor de hypotheekbank CIF. De Fransen hebben die genationaliseerd, in een poging te voorkomen dat Frankrijk in een scenario als de UK in 2008 verzeilt. Vergelijkingen met de Britse hypotheekbank Northern Rock, de Europese evenknie van het Amerikaanse Lehman Brothers – de val waarmee de bankencrisis werd ingeluid – dringen zich op. Dat de Franse president in een toespraak zijn landgenoten voorbereidde op zware tijden is ook een teken aan de wand. Hollandes honeymoon is definitief voorbij:

“Nous sommes devant une crise d’une gravité exceptionnelle, une crise longue qui dure depuis maintenant plus de quatre ans et aucune des grandes puissances économiques, même les émergentes, n’est désormais épargnée”, a-t-il admis, ajoutant que “les plans d’austérité s’additionnent sans que la confiance revienne”.

Draghi heeft zijn stap verdedigd met een beroep op de taak van de ECB de prijsstabiliteit te garanderen. Hoewel je hierbij vraagtekens kunt zetten, valt niet te ontkennen dat een ongecontroleerde implosie van het systeem in het belang van niemand is, ook niet in dat van eurosceptici. Wat Draghi en zijn medestanders – maar ook de leiders van de kernlanden die weigerden tijdig het fiasco van het euro-experiment te erkennen en er naar te handelen – te verwijten valt is dat men heeft geweigerd de realiteit onder ogen te zien. Koppig vasthouden aan de uitgezette koers op weg naar een politieke eenwording (zelfs nu nog) waarvan duidelijk is dat er onvoldoende draagvlak voor is, was een onacceptabel risico waarvoor als dit zo doorgaat alle Europeanen de prijs zullen moeten betalen.

De aanstaande confrontatie tussen Draghi en Duitsland bewijst hoe dringend de zaak geworden is. Maar of de Duitsers de politieke ruimte heben om zijn argument van gebrek aan alternatieven te accepteren? De Duitse bevolking lijkt het helemaal zat te zijn. Maar na tweeënhalf jaar modderen is verder uitstel niet langer mogelijk. Opbreken van de Eurozone, of Eurobonds accepteren zijn de overgebleven keuzes. Beide zijn extreem kostbaar. Maar tenzij het Duitse BVG, dat op 12 september slechts een eerste indicatie geeft van wat later moet worden omgebouwd naar een volledige uitspraak, volledig capituleert voor de druk vanuit Brussel, kan eigenlijk niet tot iets anders dan opbreken van de Eurozone worden besloten. Domweg omdat de tijd op is.

Andere illustraties van de huidige situatie? Griekenland heeft aangekondigd dat de koopkracht terug zal gaan naar het niveau van 1978. Amerikaanse bedrijven in het land bereiden zich openlijk voor op een vertrek of omschakeling op een nieuwe drachme. Wereldwijd krimpen economieën. Bulgarije kondigde gisteren aan dat zij haar plannen voor de invoering van de euro – volgens afspraak al voorzien op 1 januari 2012 – definitief in de ijskast zet. Het armste land van de Eurozone! Volgens premier Borisov:

“I’m certain that we will definitely see a deepening divide in Europe now because many governments are not prepared to stomach the difficult decisions they have to take. It’s like a spoilt child who doesn’t want to go to the dentist to fix his bad teeth, even though the operation is needed,” Mr. Borisov said. “This moment is critical for the euro zone and for the EU,” he added.

Niet gek die Bulgaren. Kunnen we wat van leren.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.