Per ongeluk zag ik vannacht de uitzending van EenVandaag gisteravond in herhaling. En verbazingwekkend genoeg zag ik er berichten die multi-interpretabel waren, al waren die dan wellicht niet zo bedoeld.

Het ECB-besluit donderdag om de sluizen te openen heeft nogal wat boosheid onder de Duitse bevolking losgemaakt, zo toonde EenVandaag. Er was zelfs sprake van een regionale partij die plotseling het potentieel had om als eurokritische club landelijke invloed te verwerven. Natuurlijk liet het programma niet na Angela Merkel op te voeren als de geruststellende en standvastige voorvechtster van de euro en een verenigd Europa, maar de manier waarop een aantal boze Duitsers in beeld werd gebracht moet in veel huiskamers als een bom zijn ingeslagen.  Zou Wilders dan toch…. Het was een gedachte die er logisch aan verbonden kon worden. Bovendien legitimeerden die boze Duitsers de Nederlandse achterdocht die thans wel degelijk opgang doet als het over de euro gaat..

Dat het item direct achter een gesprek met Wilders werd uitgezonden versterkte bovengenoemde boodschap. Wilders had zich net prima staande gehouden tegen suggestieve vragen en halve beschuldigingen over zijn Europa-standpunten, die hij verklaarde niet te zullen laten vallen om slechts het pluche te mogen bestijgen. Het sloot mooi aan. Al zal niemand er de redactie van het programma van beschuldigen op de hand van Wilders te zijn. In eerste instantie kon er bij de heer (sic!) Boonman voor de PVV-leider zelfs geen handje vanaf.

Er lijkt verwarring te zijn in de gelederen van de publieke omroep, omdat de voorspelde implosie van de PVV maar niet beginnen wil. De grove aanval die het KRO-programma Reporter gisteren eveneens nogal plotseling inzette, leek er slechts op gericht schade toe te brengen, zonder zich iets aan te trekken van Westerse wereldwijd geaccepteerde journalistieke mores als hoor en wederhoor, of een correcte weergave van geleverd verweer. Niet, dat die mores in Nederland erg bekend lijken – en de KRO heeft wat dat betreft al helemaal geen goede reputatie – maar toch. Verbazingwekkend en haastig broddelwerk. De kijker moet zich afgevraagd hebben waarvoor dit nu weer goed was. Dat was in ieder geval de reactie van de nette progressieve mensen die ik er over hoorde.

Ander broddelwerk dat afgelopen week plotseling in de schijnwerpers kwam dankzij de eurocrisis, was de aanpak die diverse grote partijen voorstaan bij de aanpak van die crisis. Of beter gezegd, de volstrekte afwezigheid er van. De Rotterdamse econoom Bas Jacobs begon een paar weken terug aan het doorwerken van de financiële paragrafen van de diverse verkiezingsprogramma’s, maar lijkt daar (na de programma’s van VVD en CDA) gedeprimeerd mee gestopt om zich te richten op de manier waarop men de crisis tegemoet wil treden.

Zijn conclusie (pdf): als men op basis van de verkiezingsprogramma’s de crisis wil gaan bestrijden, dan kunnen we de euro maar beter gelijk opdoeken. In zijn optiek scoren slechts drie partijen een magere voldoende, en hebben alleen D66 (honderden miljarden lenen voor het steunen van de PIGS) en de PVV (=> omsmelten) een heldere visie op waar we heen moeten met de gezamenlijke munt. De andere partijen zwabberen teveel, en lijken vooral te hopen dat als men niets doet, de eurocrisis vanzelf over gaat – dat ze daarmee feitelijk op de lijn van de Europese regeringsleiders zitten laat Jacobs wijselijk buiten beschouwing.

Maar het mooiste dat ik de laatste dagen tegenkwam was de doorwrochte analyse van Meindert Fennema gisteren in de Volkskrant, wiens columns hoe dan ook erg de moeite waard zijn. Fennema bouwde verder op het werk van Jacobs, bracht daarin zijn observaties van het debat tussen de financieel specialisten van alle partijen bij in, en kwam tot een vernietigende constatering wat betreft de partijen bij wie vaagheid troef is:

Meer dan de helft van de kiezers wil in de EU blijven en de euro houden, maar zonder verdergaande Europese politieke eenwording. Dat is onmogelijk. Zij zullen hun stem mogelijk uitbrengen op partijen die met een inconsistent programma de onderhandelingen ingaan. Dat is wel democratisch maar niet verstandig.

Fennema pleit kortweg voor heldere keuzes vooraf, omdat dit de essentie is waarover deze verkiezingen zouden gaan – en volkomen terecht, want het is wat je in een democratie zou moeten mogen verwachten. Hij zegt het nog net niet, maar dat hij veel partijen beschuldigt van direct en bewust kiezersbedrog druipt er aan alle kanten vanaf:

Voor de onduidelijkheid die de partijprogramma’s van VVD, CDA, SP en CU kenmerken zijn twee verklaringen te geven. Men weet echt niet wat men wil of men houdt de standpunten over de euro voor de kiezers verborgen. Ik weet niet wat erger is.

Regeringspartijen die het echt niet weten? Is bedrog erger dan domheid? Vanuit het perspectief van een besturend politicus niet, zo lijkt de communis opinio, al stelt Fennema dit dus ter discussie. Om de beruchte quote van de Luxemburgse premier Juncker weer eens te citeren: Als het moeilijk wordt, moet je liegen.

Alles en uitsluitend ter meerdere eer en glorie van het Europese eenheidsideaal natuurlijk, dat dan weer wel. Maar dat neemt niet weg, dat zo kort voor 12 september de situatie plotseling nog heel spannend zou kunnen worden. De afgelopen weken hebben we meer voorbeelden gezien van een plotselinge omslag die partijen roedels virtuele Kamerzetels kost.

Wie weet wat we nog gaan meemaken?

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.