Gisteravond ging het goede nieuws dat Ebru Umar Turkije verlaten mocht als een lopend vuurtje over de social media. Vannacht al landde ze op Schiphol, wat ook voor haarzelf een grote opluchting moet zijn geweest.

Het curieuze aan de ‘geheime diplomatie’ – die de Nederlandse regering zegt te hebben toegepast om Ebru vrij te krijgen – is dan altijd weer dat hoewel je er niets van ziet, een gelukkige afloop een regering in staat stelt er alle krediet voor op te eisen. Zo ook Koenders en Rutte vannacht. Dat je je afvraagt waarom dit alles dan 18 dagen duren moest sneeuwt in de euforie gemakkelijk onder, maar blijft een relevante vraag.

Nederland
Want dat de Nederlandse inzet/effectiviteit geenszins voor waar kan worden genomen toonde de zaak Romano van der Dussen wel, die afgelopen week een paar keer bij Pauw werd besproken. Daarbij heeft de Nederlandse overheid door haar inertie een beschamende rol gespeeld. Zelfs als – let wel: als – de Nederlandse regering zich voor Ebru inzette zonder de handrem van EU-belangen er op (enne, heeft iemand afgelopen weken iets constructiefs van Frans Timmermans vernomen, hierover???), is nauwelijks voorstelbaar dat het heel veel effect had. Dat heeft ook te maken met het karakter van het vasthouden van Ebru.

Die arrestatie en landdetentie die Ebru moest ondergaan lijken primair gericht te zijn geweest op de Turkse minderheid in Nederland – al is dat beslist wijsheid achteraf. Een minderheid die zich vaak meer Turk dan Nederlander voelt. Die minderheid werd ingepeperd dat de band met Turkije alleen in stand kan blijven als men zich ook richt naar de mores die op dit moment in Turkije worden geëist van de bevolking. Wat beter als hefboom dan een lid van de in Nederland geïntegreerde minderheid binnen die Turkse minderheid om zo duidelijk te maken hoe de hazen lopen wat de regering-Erdogan betreft?

Profiel
Het hoge profiel van een heel populaire columniste maakte Ebru tot het ideale slachtoffer dat ze de laatste weken ook werd. De hysterische manier waarop veel NederTurkjes (dixit Ebru) er op social media mee om gingen laat de effectiviteit van deze strategie zien. In die strategie past ook dat ze los zou worden gelaten eer het landarrest werkelijk zou worden gezien als een straf op zichzelf – weinigen beseffen dat de onzekerheid over al dan niet een aanklacht evenzeer als straf moet worden gezien, omdat het onderwerp nagelbijtend de uitkomst af moet wachten. Dat doet iets met mensen waarvan ik hoop dat Ebru er van gevrijwaard zal blijken.

Liep Ebru echt gevaar? Wel degelijk, want als speelbal van een autocratisch regime als nu Turkije beheerst ben je afhankelijk van wat dat regime onder de ontstane imstandigheden het beste uitkomt. En kleine foutjes kunnen je vrijheid dan wel degelijk fataal worden. Dat was ook te bemerken aan de reacties van Ebru de laatste dagen – die volledige afstand tot bijvoorbeeld de hysterische egotrip van Maja Mischke op OpinieZ, die met een onvervalste tearjerker vooral aandacht voor zichzelf wist te genereren. Ebru negeerde het op Twitter volkomen. Terecht, want er op in gaan zou haar zaak geen goed kunnen doen, en al te instemmend meegaan in de aan de hand gedane redenatie zou zelfs de Turkse overheid hebben kunnen verleiden haar weer vast te zetten. Niet dat een democratie dat ooit doen zou, maar dat is Turkije nu eenmaal niet meer.

Barmhartig?
Door in relatieve stilte te lijden gaf Ebru het regime-Erdogan de gelegenheid barmhartig te zijn. Barmhartig voor iemand die het verstand had te tonen dat de omstandigheden zodanig waren dat ze even een beetje haar mond houden moest. Dat Ebru zich daarvoor de komende tijd ongetwijfeld revancheren zal neem ik zonder meer aan, maar voor de propaganda van Turkije naar de NederTurkse gemeenschap was op die manier toch het belangrijkste doel bereikt. De NederTurken is bijgebracht dat als ze zich tot op zekere hoogte gedeisd houden over Erdogan, Erdogan barmhartigheid zal betrachten. Dit is een subtiliteit die veel autochtone Nederlanders zal ontgaan, maar ze is van belang voor de toekomstige wijze waarop Nederlandse Turken zich zullen gedragen. En de GermanoTurken. En eigenlijk alle Turkse gemeenschappen die de afgelopen vijftig jaar buiten Turkije zelf zijn ontstaan.

Dat Ebru nu weer in Nederland is om af te kunnen wachten hoe de Turkse overheid de zaak wil vervolgen, is vooral van belang voor Ebru zelf, en krijgt mogelijk – gezien de voorgaande drie weken – al te makkelijk het karakter van de epiloog van een happy ending. Indien ze in Nederland nu gelijk losbarst is heel goed mogelijk dat ze nooit meer naar Turkije terug zal kunnen zolang Erdogan of zijn partij aan de macht is. Dat zou er voor pleiten om de tijd te nemen bij te komen, en vanaf 23 mei de Libelle Zomerweek te gebruiken om weer op krachten te komen. Maar daarover kan Ebru nu in alle vrijheid zelf beslissen. Een hele opluchting.