Nationale verwarring en een electoraal wankelende regering zijn maar zelden een goed recept voor krachtdadig bestuur. Dat heeft Duitsland op dit moment dan ook nauwelijks, terwijl de behoefte er aan bij de burgerij schreeuwend groot is. Maar die wordt grotelijks genegeerd.

De val in het Duitse zakelijke vertrouwen wordt nu aan een verlaat Brexit-effect geweten. Dat klinkt wel leuk, en het is altijd handig een verwijt te kunnen lanceren aan het adres van een favoriete tegenstander, maar het argument is flinterdun. Wat mij een veel belangrijker overweging lijkt, is dat het Duitse zakenleven beseft dat veel migranten die naar Europa komen niet meer naar het UK zullen afbuigen, maar definitief in Duitsland zullen blijven hangen. Dat Deutschland das nicht schaft behoeft feitelijk niet langer een betoog. Al vraag ik me in gemoede af in hoeverre men in Duitsland beseft dat een groot deel van de migratie waarmee men in het UK het meest zit, bestaat uit Polen en andere Oost-Europeanen – niet Duitslands grootste probleemgroep. Maar die reactie is qua tijdspad wel logisch, en een bijna onvermijdelijk naijleffect van Brexit.

De electorale wankelingen zitten in de opmars van de AfD. In navolging van andere Europese regeringen loopt de coalitie van SPD en CDU nu op tegen het praktische politieke probleem, dat als een kwart van de bevolking een bepaalde mening is toegedaan, je dat niet langer kunt wegzetten als ‘extreemrechts’. Maar door dat in een eerder stadium juist wel te doen, heb je extreemrechts niet alleen meegenomen in deze spontaan ontwikkelde salonfähigkeit, maar jezelf bovendien ongeloofwaardig gemaakt.

Dat blijkt al uit de huidige verkiezingspolls voor geheel Duitsland:
33% CDU/CSU
22% SPD
13% AfD
9% Die Linke
12% Grünen
5% FDP

Voor deelstaat Mecklenburg-VorPommeren, noordelijk in het voormalige Oost-Duitsland zijn de cijfers veel dramatischer. En daar worden 4 september aanstaande deelstaatverkiezingen gehouden:
28% SPD
22% CDU/CSU
21% AfD
13% Die Linke
6% Grünen
FDP haalt de kiesdrempel van 5% zeker niet.

Dat kiezers in een Ossi-deelstaat sterker geneigd zijn op de AfD te stemmen is niet vreemd: men is er minder traditioneel gezagsgetrouw, en heeft ruim 5 jaar na Die Wende nog steeds een beter ontwikkeld instinct voor regenteske leugens. En een punt wat je maar zelden gemaakt ziet worden: Wie niet heel veel te verliezen heeft door de instroom van asielmigranten omdat die bezittingen er toch al niet waren, zal eerder geneigd zijn die weinige bezittingen fanatieker te verdedigen.

Dat de AfD in Mecklenburg-VorPommeren de tweede plek van de CDU bedreigt is iets wat een sterk signaal in Berlijn aflevert. Wat het nog versterkt, is dat zij dit doet door nu vooral stemmen (7%) bij de SPD weg te halen. Daarmee is dit een goede indicator voor de sociale breuk die Duitsland ervaart. Bijna een kwart van de stemmen met nog een dikke week te gaan. Weinig lijkt de groei van de AfD nog te kunnen stoppen, en zeker niet de manier waarop de Bondsregering momenteel opereert.

Die modus operandi van de Bondsregering staat weliswaar onder druk, maar binnen het geldende discours dat Angela Merkel afdwingt is er nauwelijks een alternatief denkbaar. Dat werd prachtig geïllustreerd door een artikel (h/t Jean Wanningen) dat ik vanmiddag onder ogen kreeg over minister van Binnenlandse Zaken De Mazière. Deze politiek van oorsprong OostDuitse veteraan krijgt nu van alle kanten kritiek. Hij zou de verkeerde dingen zeggen (te open), teveel onder de pet willen houden (te gesloten), te vriendelijk willen zijn en bovendien niet genoeg hart hebben voor de binnenstromende asielmigranten. Als je dat alles met elkaar in harmonie moet brengen is het leiderschap van Angela Merkel op dit moment bepaald geen steun in de rug. Merkel weigert haar koers die leidde tot de Jij bent welkom-hysterie bij te stellen, en heel Duitsland moet er voor bloeden.

Haar partij zal daarvoor op enig moment de politieke prijs voor moeten betalen. Tot nog toe is alleen de CSU daarover ronduit opstandig, maar een daadwerkelijke rebellie is minder dan een jaar voor landelijke verkiezingen moeilijk voorstelbaar. Anderzijds: als men ooit van Merkel af wil, zal men toch enige haast moeten maken. En redenen komen er steeds meer. Want de onrust in Duitsland is enorm, en groeit nog steeds: