Ondanks de voor Duitse begrippen grote maatschappelijke schokken, lijkt er in de politieke peilingen nog relatief weinig schot te zitten. Ondanks dat de AfD al enige tijd omhoog kruipt in die peilingen, lijkt een echte doorbraak nog ver weg.

Bovenstaande constatering vraagt vanzelfsprekend om een definitie van een ‘echte doorbraak’, want voor Duitse begrippen is de opmars van de AfD wereldschokkend. Maar niet als je dat vergelijkt met landen als Frankrijk, Denemarken, Nederland of Zweden, waar nieuwe patriottische partijen de grens van 20% steun van het electoraat ruim zijn gepasseerd. Op het moment dat dergelijke cijfers worden bereikt zul je kunnen spreken van een waarachtige omwenteling in het politieke landschap. Dat zal in Duitsland niet meevallen, er zijn vaker oprispingen geweest van rechtse partijen geweest, niet zelden aangevoerd door mensen van bijzonder bedenkelijk allooi. Ik denk dan aan de de NPD en de Republikaner, die surfend op problemen enig succes hadden. Maar vaak vielen die partijen al snel weer uiteen.

Reuters had er vorige week een analyse over. Het agentschap schreef dat de positie van Merkel mogelijk in het geding zou kunnen komen. Ook, vooral eigenlijk, doordat de Duitse kiezer dit jaar in vijf Landesverkiezingen zijn ongenoegen kenbaar kan maken. En inderdaad, de AFd lijkt op weg de zesde serieus te nemen partij van Duitsland te worden. Voor een land met een kiesdrempel van 5% overigens geen geringe prestatie. Maar zet het erg door? Hieronder ziet U een staatje met een peiling die tussen 8 en 11 januari gehouden werd.

Niet erg indrukwekkend nog. 2 % extra voor AfD, na een week die zo tumultueus was, en veel Duitsers ontzaglijk geschokt moet hebben. Alsof het allemaal nog niet doorgedrongen is. Dat zou trouwens wel eens de juiste formulering kunnen blijken: ook in Nederland zagen we de PVV na de Bataclan-aanslagen in Parijs een paar weken lang stijgen. Dit lijkt vooral te komen doordat groepen mensen die nooit eerder overwogen ooit iets anders te stemmen dan hun traditionele voorkeur, zich beginnen te realiseren dat er iets gaande is waardoor hun oude keuzes aan geldigheid hebben verloren. En dan langzaam besluiten politiek te gaan zweven.

Het is die constatering die kanselier Merkel vrezen moet, omdat het vooral in haar achtertuin is dat die gedachtesprong een electorale slachting kan aanrichten. En zodra de eerste tekenen daarvan zich in peilingen gaan vertalen, zal haar positie binnen haar eigen partij steeds wankeler worden. Om Churchill te parafraseren: het is niet het begin van het einde, maar wellicht is het het einde van het begin. Ook lawines kunnen beginnen met één sneeuwbal die begint te rollen. Meer is het nog niet, maar waarheen die bal rolt, en hoe lang de helling is die hij af kan rollen zullen belangrijker blijken.

Dat vandaag ook bekend werd dat nu ook vanuit Neurenberg bekend wordt dat er met Oud & Nieuw meer is gebeurd dan de politie aanvankelijk meldde, is wat dat betreft omineus. Voor de gehele Duitse politieke kaste. Dat hebben we in Europa al vaker zien gebeuren.