De ideologische wens tot diversiteit wordt uitgesproken en nagestreefd, maar wat zullen de gevolgen daarvan zijn? Het is gevaarlijk illusionisme, betoogt Walter Claeys.

Toen daalde de Heer neer om de stad en de toren te zien die de mensenkinderen aan het bouwen waren, en de Heer zei: “Zie, zij vormen één volk en hebben allen één taal. Dit is het begin van wat zij gaan doen, en nu zal niets van wat zij zich voornemen te doen, voor hen onmogelijk zijn. Kom, laten Wij neerdalen en laten Wij hun taal daar verwarren, zodat zij geen van allen elkaars taal zullen begrijpen”. (Genesis 11:1-9)

 “Language expresses, embodies and symbolizes cultural reality” (Claire Kramsch).

Babel: proeve van multicultuur
Onlangs botste ik op een TV-reportage over kindjes die “ondergedompeld” werden in “de vele culturen” der inwijkelingen wier kroost in het organiserende schooltje terechtkwam. Zij werden vergast op “onbekende hapjes” en “vreemde” toonladders, en op tekeningen aan de muren die zij hoorden te associëren met de “andere culturen waarin zij allemaal zo snel mogelijk thuis zouden moeten zijn”.

Wat levert dat op?

Test het uit: zoek op Youtube “Ya Mustafa”, zet een keffiyeh op je hoofd, schiet een sirwal aan, stop ma’amoul in je mond en je bent he-le-maal thuis in alle gearabiseerde culturen! Neem Lawrence of Arabia [1]: die flikte het in de film toch ook in minder dan 3 uur 48 minuten?

“Niets in de wereld is gevaarlijker dan oprechte onwetendheid of gewetensvolle domheid”[2]. Cultuur is geen “Tirolerhut” die je snel even opzet om een Anton aus Tirol [3]te “zijn”. Bij het overlijden van Lawrence of Arabia  schreef Generaal Edmund Allenby in The Guardian (19 mei 1935): “He was the mainspring of the Arab movement and knew their language, their manners and their mentality. He shared with the Arabs their hardships and dangers. Among these desert raiders there was none who would not have willingly died for his chief.” “Zijn” is inderdaad het resultaat van langdurige leerprocessen. Een “multiculturele” pastiche in een schooltje levert dan ook niets nuttigs op, noch voor het kind, noch voor de gemeenschap – integendeel: wij kunnen er niet aan twijfelen dat minstens de kinderen “van hier” zich in dat geforceerde feestje unheimisch hebben gevoeld. “Unheimisch” betekent “niet als thuis, niet vertrouwd” en dat is angstaanjagend – vooral voor kinderen!

Zolang de mensheid één en dezelfde taal voerde, was er samenhorigheid; na de goddelijke ingreep… verdeeldheid: de consequentie van multicultuur binnen een maatschappij! Elke meervolkenstaat[4] kent culturele disharmonie en onlusten. Is het dan niet vanzelfsprekend dat wij iedereen die zich hier vestigen wil, eerst en vooral verplichten onze talen te leren: de lokale streektaal en de standaardtaal, beide dragers van onze cultuur, zodat elke inwijkeling zich als medeburger niet enkel aanpast maar ook inpast?

Funeste Ubiquistenwanen
Niet-religieuze Ubiquisten, kortweg “Ubi’s”, zijn een westerse aberratie. Zij stellen dat, vermits overal ter aarde mensen voorkomen, zijzelf dankzij hun wonderbaarlijke kwaliteiten waar ook ter wereld thuishoren! Ubi’s zijn “le triomphe de la médiocrité collective” van Gustave Le Bon [5]. In de politiek deed het activisme van deze schijnkosmopolieten[6] helaas drie hardnekkige, gevaarlijke wanen postvatten.

De eerste is, dat niet-accorderende culturen binnen dezelfde maatschappij probleemloos naast elkaar kunnen bestaan. “Naast elkaar bestaan” waarborgt geen maatschappelijke verbondenheid. “Communauteit” is afgeleid van het Latijn “communis” in de betekenis van “gedeeld door allen of velen”; hoe meer we met z’n allen delen en dat ook beseffen, hoe sterker de onderlinge verbondenheid.

Maar wat delen wij dan precies?

Wat heeft “de wereldwijde mensengemeenschap” gemeen? Alleen dat alle mensen tot de menselijke soort behoren. Er is bijgevolg bitter weinig dat de mensheid onderling bindt. Heeft men het in België over “communautaire kwesties” dan gaat het over taal èn cultuur, die samen twee fundamentele kenmerken vormen van een volk zoals gedefinieerd in het Volkenrecht[7]. Een derde kenmerk is een territorium; een vierde: een collectieve geschiedenis. Er is bijgevolg veel meer dat een volk bindt! Binnen de cultuur deelt de volksgemeenschap talloze normen en waarden, al dan niet verankerd in een “contrat social” en min of meer gerangschikt in een waardenschaal. De facto blijkt dat andere culturen andere normen en waarden huldigen die frequent niet stroken met de onze, en dat vooral fundamentele waarden die bijvijvoorbeeld religie, verhouding man-vrouw en de staatsmacht betreffen, bronnen zijn van geweld omdat kernwaarden nu eenmaal drager zijn van sterke emoties.

De tweede waan betreft de mythe van de “melting pot”: voeg allerlei etnische groepen samen en er komt een totaal nieuwe etnie tot stand – een nieuwe cultuur en taal, en dankzij sex zelfs een nieuwe “specie” met superieure genen: de oude übermenschendroom in een “nieuw” kleedje. Klinkklare onzin. Wel is het zo dat levende culturen van elkaar leren. In New Orleans heeft de Cajun cultuur normen en waarden overgenomen van de Creoolse, en vice versa, maar zij zijn niet samen één cultuur geworden. In ons onderwijs worden naast de “moedertaal” ook andere talen aangeleerd; aldus verrijken cultuurelementen uit andere culturen de subjectieve cultuur van de lerenden.

De derde waan betreft de theorie dat diversiteit in de maatschappij noodzakelijk is en dus tot samenstelling uit allerlei etnieën noopt, wat vlotjes wordt herleid tot “meer kleur brengen in de maatschappij”. Elke kleurenmix zou de verfoeilijke “monocultuur” vernietigen! Welnu: een humanoïde “monocultuur” bestaat niet. Geen enkele dictatuur slaagde erin een bevolking van louter identieke persoonlijkheden te vormen. Alleen in Star Wars weet het Keizerrijk middels honderdduizenden klonen van premiejager Jango Fett een leger te formeren.

De obsessies omtrent “monocultuur” zijn ridicuul. Elke humanoïde gemeenschap is sowieso multicultureel omdat elk individu uniek is. Die uniciteit zorgt ervoor dat elk individu een eigen subjectieve cultuur bezit die wel refereert naar de objectieve cultuur van zijn of haar volk [8]: die is verbindend, en precies die binding werd in Babel vernietigd.

Fundamenteel zijn O&O
Cultuur verwijst naar opvoeding en onderwijs (O&O). Daarom benader ik in onderhavig essay cultuur vanuit een O&O-optiek. Het volk voedt zijn kinderen op en onderwijst ze… met het oog waarop?

Ouders bepalen welke normen en waarden zij middels de opvoeding meegeven; dat gebeurt ook in het dagonderwijs door de overheid aangeboden in het kader van de leerplicht (tot 18 jaar), maar dan wel grondig uitgewerkt in het leerplan. Dat leerplan is de objectieve cultuur die de gemeenschap wil doorgeven aan de volgende generatie. In het academisch onderwijs bepalen universiteiten en hogescholen wat wordt doorgegeven aan de volgende generatie.

Onderwijsinstellingen hebben immers de systematische overdracht van de objectieve cultuur en de systematische ontwikkeling van de subjectieve cultuur tot taak. Het vormingspakket wordt samengesteld op basis van het vormingsideaal: wat een mens dient te weten, begrijpen, kunnen en zijn om in onze maatschappij zoals zij evolueert volwaardig te kunnen participeren. Dat leerproces heet enculturatie.

Enculturatie[9] begint in de wieg. Het immigrerende kind daarentegen, wordt hier geaccultureerd[10] opdat het hier thuis zou horen en ook dàt proces dient te beantwoorden aan gelijkaardige contextuele voorwaarden als enculturatie, maar dan wel enkel in de schoot van de onderwijsinstelling, vermits de ouders aan hetzelfde leerproces onderworpen dienen te worden, willen ook zij zich hier aan- en inpassen! Dit is een ernstige handicap voor zowel het kind als het onderwijzend personeel; daarom zou mijns inziens de begeleiding van ouders en kind simultaan en gecoördineerd moeten geschieden vanuit de school waar het kind ingeschreven is.

Het duyster komt uit het oosten
Enculturatie en acculturatie: het klinkt bemoedigend. Helaas, heel wat culturen die vooral vanuit het Oosten tot ons komen, hanteren normen en waarden die te veraf liggen van de onze. Ubi’s eisen dat die culturen hier onverkort zouden gelden, vermits “alle culturen gelijkwaardig zijn”! Geen acculturatie willen zij, maar wel multiculturaliseren! “De wereldburger” die Ubi’s willen vormen, zal dan ook drager zijn van bijvijvoorbeeld normen en waarden van de Papoea koppensnellercultuur, de Xavantecultuur, de Perzisch-Iraanse cultuur en elke andere cultuur die er op de planeet te vinden is? Zal de jonge Brusselaar op zijn 18de, bij het afsluiten van het secundair onderwijs, zich de zijnswijze eigen gemaakt hebben van de 182 “culturen” die actueel in Brussel reeds neergestreken zijn en zich daar willen handhaven zonder afstand te doen van de eigen cultuur?

Heel die UBI-redenering druist in tegen Art. 29 UVRM.

Art. 29.1: “Eenieder heeft plichten jegens de gemeenschap, zonder welke de vrije en volledige ontplooiing van zijn persoonlijkheid niet mogelijk is.” Het is bijgevolg onze gemeenschap die zonder inspraak van de aspiranten (de immigranten die zich hier vestigen willen) bepaalt waaruit die plichten bestaan en: die plichtsvervulling is primair!

Art. 29.2: “In de uitoefening van zijn rechten en vrijheden zal eenieder slechts onderworpen zijn aan die beperkingen, welke bij de wet zijn vastgesteld en wel uitsluitend ter verzekering van de onmisbare erkenning en eerbiediging van de rechten en vrijheden van anderen en om te voldoen aan de gerechtvaardigde eisen van de moraliteit, de openbare orde en het algemeen welzijn in een democratische gemeenschap.” Hieruit blijkt, dat de moraliteit van onze gemeenschap – die democratisch moet zijn – alsmede onze wetgeving die de openbare ruimte en het collectief welzijn van de bestaande gemeenschap regelt, bepalend zijn voor de uitoefening van de rechten en vrijheden van iedereen.

In de 18e eeuw kon men stellen dat “Het Daghet inden Westen”: het was immers de eeuw van de Verlichting. Hier ging de zon op! Qua redelijkheid en menselijkheid werd voortgang geboekt. Vandaag kan men evenwel niet meer ontkennen dat “Het inden Oosten Duystert”. Het Midden-Oosten, Zuid-Azië en delen van Afrika zijn in de greep van culturen die als betonblokken aan de benen ganse volken de ethische dieperik in sleuren. En die culturen zouden wij moeten omarmen? “One day the last portrait of Rembrandt and the last blar of Mozart will have ceased to be (…) because the last eye and the last ear accessible to their message will have gone.”[11]

Zeg niet dat niemand ons waarschuwde! Sigmund Freud schreef in 1930: “Die Schicksalsfrage der Menschenart scheint mir zu sein, ob und in welchem Maße es ihrer Kulturentwicklung gelingen wird, der Störung des Zusammenlebens durch den menschlichen Aggressions- und Selbstvernichtungstrieb Herr zu werden”. Laat ons dus enkel deze culturen toelaten, die agressie en zelfvernietiging niet tot positieve waarde verheven hebben. Dat zijn er echt niet veel.

---

1. Brits kolonel betrokken bij de Grote Arabische Opstand (1916-1918) tegen de Ottomanen.
2. Martin Luther King.
3. Of welke andere “etnie” ook; van het Oud-Grieks “ethnos”: “De band tussen mensen die samenleven als natie, volk, stam, kaste”.
4. In de meeste polyetnische staten is één etnie dominant, wat vroeg of laat tot problemen leidt met de gedomineerden: Catalanen, Schotten, Corsicanen, Koerden… (Zwitserland is geen “meervolkenstaat”). De Ethiopische premier Abiy Ahmed Ali won de Nobelprijs voor de Vrede, ofschoon zijn land ernstige etnische conflicten kent. Ethiopië telt zo’n 90 talen; dat correspondeert met evenveel culturen. Sommige volken zoals de Oromo (34,5 % van de bevolking) en de Somali (6,2 %) zijn verspreid over meerdere deelstaten. De Amhara (26,9 %) zijn het politiek en economisch dominerende volk. In Afrika werden de grenzen getrokken door koloniale machten; met volken werd geen rekening gehouden.
5. Uit “Hier et Demain. Pensées Brèves”; 1918.
6. “Plat kosmopolitisme” is te onderscheiden van het “Kantiaans kosmopolitisme”. Immanuel Kant stond op twee benen: de kosmopolitische attitude en het “patriottisme” (ten tijde van Kant was territorium het politieke issue); Ubi’s op slechts één.
7. Wereldwijd zouden er 6.000 à 7.000 “erkende” talen zijn, wat neerkomt op even veel culturen.
8. De objectieve cultuur legt wel tolerantiegrenzen vast (in de strafwet bijvoorbeeld). De afwijking ten opzichte van de objectieve norm is begrensd.
9. Enculturatie: de verwerving (op het “onbeschreven blad”) en integratie van de etnische cultuur waarin men geboren is.
10. Acculturatie: leerprocessen van een persoon uit een etnische cultuur die worden gebruikt bij het integreren in een andere etnische cultuur. De acculturatie is geslaagd wanneer cultuuroverdracht en de socialisatie (doorgeven van sociale processen, conventies…) zijn geslaagd, wat tot uiting komt in de zijnswijze van het individu.
11. Oswald Spengler, The Decline of the West, Vol 1: Form and Actuality.

---

Walter Claeys is polemoloog. Eerder gepubliceerd werk van Walter Claeys op Veren of Lood vindt u hier.