Wie zich nog afvroeg wat de VVD tijdens deze kabinetsformatie binnen heeft gesleept, heeft het antwoord nu gekregen: denivelleren. En dat op de meest slinkse wijze.

Dat de stijging van het lage BTW-tarief uitlekte op een moment dat het nog net met de media op vrijdag en zaterdag mee kon, maar pas maandag aanstaande uitgebreid zal zijn doorgerekend, is zoals veel met moderne regeringen geen toeval. Want dat hierover een stevig woordje gesproken zal worden in de Kamer staat nu al vast. Terugkijkend lijkt de VVD nu een lange tong uit te steken naar Hans Spekman cs, die in de formatie van Rutte2 een denivellering binnen onderhandelden die men bij de VVD over het hoofd had gezien. Om het er nog eens in te wrijven meldde Spekman toen dat nivelleren een feestje is. Of die zelfingenomen kwal nog steeds zo over nivelleren denkt nu hij zijn eigen vette baantje verlaten moet is onbekend, maar het beeld beklijft.

Toch is denivelleren evenmin iets wat men graag in de openbaarheid doet. Want vrijwel alle gesleutel aan de inkomens verdeling roept boze reacties bij de ‘slachtoffers’ op als die zich bewust worden wat er staat te gebeuren. Een verandering in de BTW-tarieven is daarom de meest slinkse wijze die men toe kan passen. Dat werkt twee kanten op:

• Een verlaging wordt door de detailhandel vrijwel nooit helemaal doorgegeven aan de clientèle. Verlagingen zijn dus eigenlijk altijd goed voor klein ondernemend Nederland. De Europese korting voor bepaalde beroepen bewees dat: de prijzen van kappers gingen indertijd nergens omlaag.
• Een verhoging die breed wordt uitgemeten in de media is een goede gelegenheid de prijzen ietwat extra te verhogen om ‘mooie’ prijzen te krijgen, en bovendien de regering de schuld te geven. Voorbeeld van een vergelijkbaar proces dat de meesten zich zullen herinneren: de invoering van de euro. Bij de conversie van gulden naar euro werden veel prijzen in meerdere opzichten aangepast.

Dat laat dan nog eventjes buiten beschouwing dat een verhoging van 6 naar 9% best een grote sprong is – ik herinner me nog een hoog tarief van 12%. Het betekent een prijsverhoging van de eerste levensbehoeften met circa 5%, want winkeliers willen hun brutomarge ook graag in stand houden. Dat het plan pas in 2019 kan worden ingevoerd is geen troost: de bezwaren en protesten zullen tegen die tijd deels vergeten zijn, en er is wat anders dat onze aandacht bleek te trekken. Maar zoals u begrijpen kunt is dit eerst en vooral een aanslag op uitkeringen, het inkomen van de laagst betaalden en de pensioenen. Want zoals de term eerste levensbehoeften al aangeeft, is het een toeslag die voor iedereen in gelijke mate geldt. Dat betekent dat lagere inkomens relatief zwaarder worden belast. Volgens RTL kost dit een doorsnee-gezin met twee kinderen (bestaan die nog als doorsnee, trouwens?) €215 per jaar extra. Dat dat voor een Kamerlid minder zwaar is als voor een minimumloner is duidelijk.

Misschien nog erger is dat dit bepaald geen liberale aanpak is, want het aandeel van de staat in de economie wordt opnieuw opgeschroefd door deze afroming. Desondanks is dit een typisch uitvloeisel van VVD-wensen. De financiële douceurtjes aan de andere partijen worden gefinancierd met het geld van de laagstbetaalden. Als over een paar jaar de PvdA (of Groenlinks) weer aan de macht zou komen, gaat men dit compenseren met extra toeslagen. Zo verliest de relatie tussen werk en inkomen via een omweg steeds meer aan relevantie. Als men bij de VVD een man aan het roer had gehad waren er mogelijk wat recente maatregelen teruggedraaid. Geknutsel aan de BTW is eenvoudig een slechte zaak voor iedereen, want het betekent ook een rem op een gezonde gunstige economische ontwikkeling.