Geregeld valt me in discussies – van bijvoorbeeld Rutte of andere leden van zijn kabinet  – op hoe vaak het woord ‘democratie’ of ‘democratisch gekozen’ valt. Ook als het over issues in onze buurlanden gaat. Wanneer er iets onaangenaams gebracht moet worden of op het punt van gebeuren staat hoor je het vaker.

De dooddoeners die dan gebezigd worden: ‘we leven nu eenmaal in een democratie’ of ‘daar is democratisch zo voor gekozen’. Daarmee is voor de woordvoerder de kous af. Alsof we er met zijn allen voor gekozen hebben dat dit zo gaat gebeuren.

Geeft dit mij het gevoel dat dit klopt? Driewerf Neen.

Nederland kent een ‘democratisch’ systeem dat stamt van halverwege de 19e eeuw. Uit een tijd dat de afstand Assen naar Den Haag drie dagen kostte om er te komen. Dus koos men voor een ‘volksvertegenwoordiger’ die jouw belangen representeerde. Een indirect systeem van democratie dus. Dit allemaal langs de lijnen van een verzuilde samenleving: aristocratie, groot-kapitaal, boeren, protestanten, katholieken en arbeiders vormden het electoraat. Vaak een combinatie hiervan. Het geïntroduceerde systeem was in ieder geval een enorme verbetering van het voorafgaande systeem, waarbij de koning veel in zijn eentje mocht beslissen.

Nu leven we  bijna 200 later. Is dit systeem nog als een democratie te bestempelen? In mijn optiek niet. Even in zijn naaktheid: er mag door de burger één keer in de vier jaar gestemd worden op een partij. Dan is voor de burger zijn taak voorbij. Daarna wordt er een coalitie gevormd tussen partijen en de uitkomst heet het regeerakkoord. De uitkomst daarvan is altijd ongewis en door zogenaamde compromissen raken partijprogramma’s verwaterd. Heeft de burger nog iets in te brengen hierna? Niets, niente, nada. Heeft de burger anderszins nog een machtsmiddel om ongewenste uitkomsten van dit regeerakkoord bij te sturen? Nope. De burger staat na de verkiezingen volledig buiten spel, en moet lijdzaam toezien en afwachten wat er gaat gebeuren. Of zo als Wim Kan ooit zei: “Iedere morgen lees ik in de krant wat ik nou weer wil!” Die uitspraak (in de jaren 70 gedaan) was op zich zelf al een indicatie dat het systeem ook toen al verouderd begon te raken.

Het mooiste praktijkvoorbeeld van machteloosheid voor de burger ervaar je met kabinet Rutte-III. Het is in alle opzichten zo hard bezig tegen de haren van het grootste gedeelte van de bevolking in te strijken, dat iedereen nu al spreekt over het slechtste kabinet ooit. Leden of stemmers van de samenstellende partijen binnen deze coalitie kunnen nu aan hun familie, boeren, burgers, buitenlui al niet meer uitleggen waar hun partij voor staat. Of ooit voor stond.

Kunnen wij volhouden dat dit systeem een democratie is? Ik denk het niet. Het wordt tijd om voor dit systeem een nieuwe en beter passende term te gebruiken. Naar mijn gevoel leven we in een Mandacratie.

Definitie: Een mandacratie is een politiek systeem waarbij de burger één keer in de vier jaar een partij een mandaat geeft en vervolgens zich niet meer kan of dient te bemoeien met de verdere gang van zaken. De kiezer wordt bedankt en gaat over tot de orde van de dag.

Waar in het politieke spectrum staat een Mandacratie precies op een schaal van 1 tot 10?

Als we Zwitserland op 1 zetten (democratie) en Noord-Korea (dictatuur) op 10, staat een Mandacratie in het midden. Op 5. Dat betekent dat we GEEN democratie, maar ook geen dictatuur Zijn. Wel kunnen er punten verzameld worden die kunnen bepalen of een land omhoog of omlaag schuift. Nederland. met zijn gebrek aan referenda, gekozen burgemeesters, CdK, partijen die intrinsiek voor 90% identiek zijn (kartel?) en een parallelle politieke benoemingenstructuur maakt dat we in mijn optiek eerder op 6 staan, misschien zelfs op 6,5.

Waarom deze broodnodige herdefinitie van het huidige politieke systeem?

1. Het geeft duidelijkheid. Niet langer hoeft meer gepretendeerd te worden dat we iets ‘democratisch’ met zijn allen zo gewild hebben. Neen. Dat hebben we namelijk niet. We zijn een mandacratie en geen democratie. Wij hebben ons mandaat afgegeven en verder hebben wij helemaal niks meer te willen. En zeker niet uit onze naam.
2. We kunnen nu andere, ons omringende landen, langs de meetlat leggen. En de maat nemen! Duitsland is bijvoorbeeld evenmin een democratie. Ook Duitsland is een mandacratie. Die hebben zelfs als extra minpunt nog een kiesdrempel van 5%. Bij hun parlementsverkiezingen blijken achteraf 13% van de electorale stemmen de prullenbak in te gaan.
3. We kunnen ophouden met zeuren over het ‘democratische’ gehalte van de EU,  want er is nu een meetlat waarlangs wij die EU kunnen leggen. U kunt voor uzelf bepalen waar de EU staat.
4. Het geeft duidelijkheid aan onze huidige politici. Het voorkomt semantische woordspelletjes, vereist verantwoordelijkheid en geeft de mogelijkheid tot duidelijk taalgebruik. Rutte kan voortaan gewoon zeggen: “Luister kutburger…wij zijn door jullie gemandateerd en vervolgens maken wij wel uit wat goed voor jullie is.” Hij hoeft immers niet de schijn meer op te houden dat hij een democraat is.
5. Het moedigt de burger aan om op een partij(en) te gaan stemmen die in hun programma wel  mogelijkheden bieden om van Nederland een democratie te maken. Bijvoorbeeld via referenda, gekozen bestuurders, een direct gekozen senaat of zelfs een totale ‘overhaul’ van het hele verouderde systeem.

Kortom! Hoe eerder u het ziet, hoe duidelijker het allemaal gaat worden: het koninkrijk Nederland is een mandacratie.