Dat de democratie het moeilijk heeft is geen verbijsterende observatie – niet meer, helaas. Over het waarom wordt niet veel gezegd, maar dat heeft zijn eigen logica.

Die logica is niet ingewikkeld: te veel van de machthebbers in onze huidige democratie zijn zelf maar al te belanghebbend bij de uitkomsten van democratische processen:

En dat die belangen een correcte vertegenwoordiging van hun kiezers in de weg staan, ziet iedereen.

Vertegenwoordiging is de essentie van de moderne democratie. Dat de meeste nieuwe vertegenwoordigers bij aankomst in democratische gremia ondervonden in een warm en zacht bed te belanden geeft aan waar het probleem zit. In plaats van een strijd om zichzelf te bewijzen in die gremia van aankomst, was meewiegen met de bewegingen van dat warme bad maar al te vaak ruim voldoende. Wederzijds werd de schijn opgehouden dat er iets bestond als ‘politieke strijd’ en de democratie zakte onder haar eigen gewicht ineen.

Intussen zijn we al enige stadia verder. De ontevredenheid van de vertegenwoordigden is zover gegroeid dat ze nadrukkelijk gingen letten op wat de vertegenwoordigers nu werkelijk deden, en welke gevolgen deze daden hadden. De teleurstelling hierover leidde onontkoombaar tot het ontstaan van ontstaan van populisme.

Het woord populisme is zelf al een teken aan de wand van het probleem, aangezien het signaleert dat er mensen zijn die zich het warme en zachte bad niet laten welgevallen, maar desondanks die politieke strijd wel degelijk voeren. Daarmee het Contrat Social Politique[1] ondergravend.

In het huidige stadium is kenmerkend dat vertegenwoordigers in meerderheid redeneren vanuit hun eigen belangen, pretenderend dat dit de belangen van iedereen zijn. Iets wat ze zelf vaak geloven. Echt. Deze vorm van cognitieve dissonantie maakt het moeilijk met hun verantwoordelijkheden marchanderende vertegenwoordigers daadwerkelijk tot de orde te roepen.

Aangezien hun partij-affiliatie doorgaans garandeert dat ook falende vertegenwoordigers doodleuk herkozen worden, en de partijen van ‘weggestemde’ vertegenwoordigers een relatief korte periode in de oppositie doorbrengen teneinde opnieuw te profileren als tegenstanders van ‘de zittende macht’, maar zich vervolgens bij terugkeer manifesteren als meer van het zo verfoeide zelfde systeem, waar mensen eerder tegen stemden.

---

1. Contrat Social Politique pretendeert dat vertegenwoordigers de belangen van hun kiezers naar eer en geweten vertegenwoordigen. Dat is geëvolueerd naar de ongeschreven politieke gewoonte elkaar niet te zeer de maat te nemen over de gevolgen van politieke daden, maar in plaats daarvan vast te houden aan bekende ideologische standpunten als belangrijkste wijze van argumenteren.

---

Meer over democratie vindt u hier.