De opvolging van Alexander Pechtold als fractievoorzitter van Democraten66 in de Tweede Kamer was in een piep en een zucht geregeld gisteren.

Dat leek heel overtuigend, ook omdat de twee tegenkandidaten beslist nòg minder te bieden hadden als leider. Gisteravond echter kwam RTL met het bericht dat het verhaal voor 95% was voorgekookt bij de laatste sessie op de hei. Aha, at verklaarde in ieder geval de matige kandidaten die eventueel tegen Rob Jetten in het strijdperk traden. Hadden die op de hei niet te horen gekregen hoe de hazen moesten lopen? het zou me niet eens verbazen.

Jetten was door Pechtold en de partijtop dus al aangewezen als de man die het zou moeten gaan doen. alleen moest er nog een democratisch sausje overheen worden gegoten. Want zo zijn ze bij D66, ook als er al besloten is moet er toch nog een formele stemming overheen. De leden zouden eens het idee kunnen krijgen alleen stemvee te zijn, dat moeten we niet hebben natuurlijk, met verkiezingen in maart (PS2019) en mei (EP2019) voor de boeg, waarbij het voetvolk zich uiterst nuttig maken kan.

De foto die RTL er bij plaatste vind ik overigens een wonder van verheldering:

Knulletje pakt arm van opa. Ontroerend gewoon. Maar het zat dus zo:

.. de keus voor Jetten was niet definitief beklonken, zegt een betrokkene. “Daarvoor is de partijdemocratie te belangrijk.” Uiteindelijk heeft de Tweede Kamerfractie daarover het laatste woord. Dit weekend meldden zich drie kandidaten. De fractie koos Jetten vanochtend als nieuwe fractievoorzitter.

Heel spontaan allemaal, dat dan weer wel.

Jetten wil nu ook de offiiéle leider worden. Want dat de race pas half gelopen is en deze jeugdige fractievoorzitter met een stevige voorsprong door de partijtop in de race is geparachuteerd, betekent niet dat het allemaal al gedaan is bij D66. Er komt nog een partijcongres dat de officiële partijleider moet aanwijzen. Wordt dat al net zo’n farce als deze designatio?

Dat zal er van afhangen. Deels van Jetten zelf, deels van wat men elders denkt te kunnen bereiken door hem nu al direct beentje te lichten. Want Jetten zit dan wel op het paard, maar daarmee nog niet vast in het zadel. Er zijn voor zijn partij twee grote risico’s, die deels in elkaars verlengde liggen.

1. Dat Jetten in de Tweede Kamer al direct een paar keer wordt afgedroogd. De manier waarop Jetten door Baudet werd beetgepakt tijdens het referendumdebat biedt aanknopingspunten voor andere partijleiders in de Tweede Kamer, die belang kunnen hebben bij een stevige chaos binnen D66. Zowel Thierry Baudet, de PvdA van Asscher als Klaver van GL kunnen er om redenen van electorale concurrentie belang bij hebben Jetten al in een vroeg stadium beentje te lichten. Om vervolgens eens te bezien wat er binnen die partij verder gebeurt. Voor Geert Wilders blijft D66 de eeuwige antagonist, en D66 in grote verwarring zou hem mogelijk niet slecht uitkomen. Ook omdat het de val van dit kabinet dichterbij zou brengen. D66 is nu ontegenzeglijk de weakest link, en als de fractievoorzitter in de Kamer ook al uitermate kwetsbaar blijkt kan het snel gedaan zijn.
2. De mastodonten binnen D66 met eigen ambities voor het partijleiderschap zijn een tweede risico, dat zou kunnen volgen uit het eerste. Een stevige verwarring als Jetten een paar keer voor schut gaat, biedt kansen hem te kunnen vervangen. Wie – zoals Pechtold, en dat was hij wel degelijk – 12 jaar lang alleenheerser was binnen zijn partij, bergt een stuwmeer van ambitie onder zich. Niet alleen ministers in het kabinet, maar ook van mensen die zich tijdens Pechtolds bewind in de luwte hebben terugggetrokken kan je je voorstellen dat die hun ambities de partij te leiden niet begraven hebben. De officiéle leiderschapsverkiezing wordt dan een kwestie van nu of nooit.

Of dat gebeuren gaat? De tijd zal het leren.