Is de term theoterrorisme geschikt voor religieus geïnspireerd geweld? Heeft het gevolgen; past het binnen maatschappelijke ontwikkelingen?

Het artikel van David Pinto zaterdag blijkt voedsel te zijn voor een uitgebreider debat over de toepasbaarheid van het begrip theoterrorisme en de er uit volgende implicaties. Daarvoor geven we de komende week (of eventueel langer) alle ruimte door dagelijks een opinie van een geselecteerde wetenschapper, schrijver of opiniemaker te plaatsen. Vandaag laat Wim van Rooy zijn licht over het theoterrorisme schijnen.

Enkele losse beschouwingen

Enkele losse beschouwingen in verband met het door Paul Cliteur gemunte begrip ‘theoterrorisme’.

In een rechtbank in Peshawar schiet een moslim in opdracht van Mohammed (die de moordenaar in een droom opdracht gaf) een Ahmadiyya-moslim dood die van afvalligheid beticht werd. Zoals men weet is het in de religie van de vrede geoorloofd een apostaat te vermoorden. Moslim vermoordt dus andere moslim. In Nigeria richt een moslimjongetje zijn pistool op een christen en schiet zijn hoofd aan flarden. Moslim doodt christen. In Frankrijk vermoordt een moslim een 85-jarige Holocaustoverlevende: moslim vermoordt Jood. Moslims moorden nogal wat. Dat mogen ze van Mohammed, en dat wordt in heel wat bronnen geattesteerd. Dat is onmiskenbaar theoterrorisme, terreur in naam van god, in casu allah. De term werd gemunt door Paul Cliteur.

Met het concept ‘theoterrorisme’ an sich kunnen we het niet oneens zijn, maar indien het zich beperkt tot de drie monotheïsmen zijn er wel enkele fundamentele opmerkingen. Ten eerste: Jood of christen vermoordt moslim. Het gebeurt een enkele keer, en dan wordt het dik in de verf gezet, maar nagenoeg elke christen of Jood zal het veroordelen, en wel om twee redenen.

Ten eerste zijn de bronnen van deze twee monotheïsmen daarover vrij helder. De verwijzing naar de Tenach met zijn moordzucht is afgesloten in tijd en ruimte en zelfs een iconisch exempel van dat moorddadige gedrag, het offer van Izaak, is exegetisch gesproken polyinterpretabel: Izaak, de rechtvaardige die het lijden op zich genomen heeft en daardoor een bron van troost is in tijden van onderdrukking, en nog: god wil geen mensenoffers, een praktijk die usance was bij vele volkeren.

Ten tweede: de joodse traditie is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de ‘gefixeerde’ islam, immer in ontwikkeling. Een weinig hyperbolisch zou men kunnen stellen dat de Talmoed met zijn hele dialectiek de Torah transcendeert. En Alain Finkielkraut formuleert het in navolging van Levinas vrij heftig wanneer hij poneert dat het joodse geloof het atheïsme toelaat in het geestelijke leven op het moment dat het de bezetenheid door God (Hij spreekt in de mens) vervangt door Openbaring (God spreekt tot de mens). Waarmee ik wil aangeven hoe ver het zich immer ontwikkelende joodse geloof afstaat van een dogmatisch-gesloten islam.

In het Nieuwe Testament komt zowel bij Matteüs als bij Lucas het woord ‘zwaard ‘voor, maar uit de hele context van die boeken blijkt niet alleen dat het zwaard staat voor de moeilijke tijden die op komst zijn, maar dat het onverenigbaar is met de angelieke boodschap die Christus brengt. Als in de Hof van Getsemane één van de apostelen met zijn zwaard het oor van een van de soldaten afslaat die Christus komen arresteren, brengt hij, aldus het verhaal, het oor weer aan. Zijn discipelen vatten de bekende uitspraak over het ‘zwaard’ (machaira) dat Christus brengt letterlijk op, en hij berispt hen: ‘Wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard vergaan’.

De zich onderscheidende islam
Ik geef dit even aan om aan te tonen dat Jodendom en christendom van een héél ander kaliber zijn dan de in zijn kern politieke en belligerente islam. De enkele passages die men kan vinden in bijvoorbeeld het Nieuwe Testament waaruit zou blijken dat ook de twee ons meer bekende monotheïsmen iets met geweld te maken zouden hebben, kunnen exegetisch worden verklaard, waarbij een oppervlakkige, al dan niet semi-theologische lectuur, de zaken vanuit agnostische of atheïstische hoek al te vaak vertroebelt.

Christendom en Jodendom werden, ondanks vele bittere achterhoedegevechten, als het ware gelaïciseerd. Of die laïciseringspotentie van in den beginne aanwezig was, blijft voer voor vele studieuze werken. De antagonistische opvattingen en analyses van respectievelijk Rodney Stark en James Hannam enerzijds en Charles Freeman anderzijds laten in dat verband weinig twijfel bestaan, er is geen consensus: ‘The Victory of Reason. How Christianity Led to Freedom, Capitalism and Western Succes’ (2005) en ‘God’s Philosophers. How the Medieval World Laid the Foundations of Modern Science’ (2009) staan tegenover ‘The Closing of the Western Mind. The Rise of Faith and the Fall of Reason’ (2002).

We kunnen er, denk ik, wel geredelijk van uitgaan dat de wetenschappelijke revolutie van de zeventiende eeuw en later de Verlichting [1] de (mogelijke!) laïciseringspotentie hebben versneld. Door sommigen wordt de ‘modernisering’ al bij Thomas van Aquino en Albertus Magnus met hun rationalisatie van het dogma getraceerd. Ik laat voorlopig ook de kritiek uit eigen kring ten opzichte van de Verlichting buiten beschouwing: de logos van het Griekse denken bevat in die kritiek niet de macht om het denken te blijven verbeteren, waardoor het progressieve denken in een progressivistisch maakbaarheidsdenken vervalt en de mens als gemankeerde god wordt gefêteerd; bij Nietzsche vinden we de idee dat de onttovering van de wereld en de instrumentele rationaliteit de kiemen zaaiden voor de eigen destructie. Ik heb het hier ook niet over de nieuwe aanval die vandaag, na Adorno en Horkheimer, door sommige wetenschappers op het rationalisme wordt ondernomen (Thomas Nagel), ook niet over de revival van het culturele christendom bij heel wat westerse intellectuelen, de vele postmoderne new age-fenomenen en het latente conservatisme in het oosterse christendom.

De laïcisering
Hoe dit allemaal ook zij, de uitkomst van een dynamiek waarin vooral christendom, wetenschap en kapitalisme in het spel waren, het fameuze (omineuze?) WTK-stelsel dat de Vlaamse filosoof Etienne Vermeersch zo bezighield, leidde ertoe dat de moderniteit tot ontwikkeling kon komen, ondanks of in synergie met het christendom.

Of die laïcisering mechanisch (onder grote druk) of organisch (relatief makkelijk inpasbaar) was, doet niet ter zake. Stel dat die laïciseringspotentie bijvoorbeeld niet aanwezig was geweest, dan kan men toch alleen maar vaststellen dat in de dagelijkse realiteit nagenoeg elke westerse gelovige op een of andere manier en cours de route het wetenschappelijke discours heeft verwerkt en aanvaard?

Ook al wordt de weerstand ertegen, vooral onder invloed van de vele instabiliteiten die het postmoderne en hyperkinetische leven teisteren, elke dag imminenter. Bijvoorbeeld in de megalomane leugen van de groene beweging met haar irrationele transitiegedachte en in de politiek correcte retoriek die op een Orwelliaanse wijze weigert de werkelijkheid te benoemen. Hier is niet de terechte wetenschappelijke twijfel uit de wetenschapsfilosofie aan het werk, maar het verwerpen van de kern van de wetenschap zelf en daardoor van de westerse beschaving.

Mohammedanisme en theoterrorisme
In de islam, beter mohammedanisme genoemd, zijn er gewoon géén aanknopingspunten om een reformatie te voltrekken, en alle bewegingen die het ooit probeerden waren geen lang leven beschoren. Juist omdat de onwrikbaarheid van de universalistische pathologie van ‘het systeem islam’ op het absolute woord van Allah berust, zoals gedicteerd aan de acromegale en opportunistische Mohammed.

Er is geen ruimte voor interpretatie, de orthodoxie valt dan ook samen met de mainstream. De zogenoemde modale moslim is via opvoeding en mores nolens volens doortrokken van een gewelddadige en anti-emanciperende cultuur, waardoor de islamterrorist op zijn maoïstisch perfect kan opgaan in zijn moslimomgeving.

Theoterrorisme vindt men vandaag dan ook nagenoeg alleen terug in de islam, tenzij men de politieke religies (Eric Voegelin) ‘communisme’ en ‘fascisme’ ook als dusdanig beschouwt. Het communisme, met als voorloper de Franse revolutie tussen 1792 en 1794 met zijn Jacobijnse mythologie (François Furet) en het ‘fascisme/nazisme’, met als nieuwe religie het Führer-concept. Als men echter de miljoenen doden die de islam in zowat elk werelddeel op zijn conto heeft geschreven, en nog elke dag schrijft, afzet tegen die van de politieke religies, dan wint in deze olympiade van de moord de islam afgetekend op punten.

Modernisme en religie
Ondanks het modernisme leeft religie – volgens sommigen een premodern fenomeen – in alle continenten, in vele vormen en gedaanten, en in het westen is er zelfs eerder een revival van te bespeuren. Het is hier dat men de kritiek moet situeren die vanuit de Verlichting op zichzelf wordt gericht.

Heeft men genoeg aandacht besteed aan de antropologische constante die religie blijkt te zijn? Heeft men voor het door en door emotionele en vaak irrationele wezen dat de mens in fine toch is niet te zeer de rede in de verf proberen te zetten – bijvoorbeeld met hoogdravende universele verklaringen – ten koste van de biologie, die altijd revanche neemt? Heeft men vanaf de moderniteit de mens niet te hoog ingeschat, en dit in tegenstelling met bijvoorbeeld de klassieke auteurs of Augustinus? Heeft het individualisme niet te zeer ingegrepen in de psyche van de mens, werd een verkeerd begrepen individualisme niet opgeslokt door het hedonisme, waardoor de verbrokkeling van mens en samenleving almaar uitdijt en alles en iedereen in zijn val meesleurt?

Althans, dat is het aanvoelen van velen. Dat de islam daarop klaarblijkelijk voor velen een antwoordt biedt, stelt men in het Westen op een paradoxale wijze vast: zelfs, of bijna in de eerste plaats. Progressieven, rood en groen in alle schakeringen, verdedigen een systeem dat met het nazisme of de maffia heel wat structuurkenmerken gemeen heeft. Het ongenoegen van wat ooit progressief was, krijgt hier in de eerste plaats gestalte in een anti-individualisme dat haaks staat op de Verlichting en waarbij het theoterrorisme dan maar voor lief wordt genomen of vergoelijkt met allerlei nonsensicale argumenten.

De vroegere mei 68’ers, met hun geperverteerde vorm van individualistisch hedonisme en boboïsme – en daardoor wegbereiders van het neoliberalisme (Michel Clouscard) – metamorfoseerden in verkrampte, dogmatische en humorloze politiek correcte activisten met een eigen Ministerie van Waarheid. Een variante van het Comité de Salut Public van Robespierre en Saint Just, de aartsengel van de terreur met zijn eigen wrede terrorisme. De bourgeois-hang naar een trotskistisch communisme dat toentertijd ludiek opgetuigd werd met de obligate permanente revolutie (sous les pavés, la plage, u kent dat infantiele situationisme vast nog wel), werd omgezet in de nieuwe catechismus van het multiculturalisme en het uit de wind zetten van een jihadistische religie: de islam, waarbij Trotski en het linkse nietzscheanisme door Mohammed werden vervangen.

De permanente revolutie
‘L’autre pensée 68’ (2018) van de Franse filosoof Michel Onfray verschaft ons een helder beeld van dit geperverteerde libertinisme en hoe het noodzakelijkerwijs moest uitmonden in een postmodern nihilisme, een thesis die hij schitterend uiteenzet in ‘La résistance au nihilisme’ (2020).

De permanente revolutie, dat infantiele gauchisme van lanterfantende studenten, wordt vandaag uitgedrukt in een herkenbaar fenomeen: de wens tot de totale en radicale revolutie, zoals die nu op een fascistische wijze vorm krijgt in een beweging als het marxistische BLM, de late opvolger van de Black Panthers, de Black Liberation Army en de Weather Underground van de jaren zestig en zeventig met hun erg gewelddadige antiblanke racistische politiek, hun bomaanslagen en verkrachtingen.

Het is als het ware een oproep tot wat de bekende zwarte romanschrijver LeRoi Jones in de dichtbundel ‘The Dead Lecturer’ (1964) ‘zwart dada-nihilisme’ noemt, sarcastisch uitgebeeld door Tom Wolfe, de chroniqueur van het zwarte frauduleuze bedrog, in het wrang-geestige ‘Radical Chic&Mau-Mauing the Flak Catchers’ uit 1970. De blanke in al zijn naïviteit wordt door de zwarte opgelicht en is er tevreden mee. De parallellien met BLM en zijn chique blanke aanhang vandaag is verrassend. Tijdens de toenmalige ‘days of rage’ waren het Leonard Bernstein en heel wat van zijn rijke vrienden-celebrities die de Black Panthers omarmden.

Voor het identitaire terrorisme en de hele Antifa-terreur, gesteund door groene taliban en zwarte moslims, moet letterlijk alles op de schop, maar vooral de westerse beschaving die in het blanke keurslijf van de nieuwe fetisj – de identiteit – wordt gewrongen en die via immigratie, islam en energietransitie kapot moet worden gemaakt. Waarbij opgemerkt moet worden dat er in dit hele proces slechts één door en door slechte identiteit is: de blanke.

Men merkt bij dit soort internationale bewegingen dat het broeiende verlangen naar een antiblanke revolutie als het ware libidineus is en vol (macho)testosteron: er is vreugde en grote opwinding bij het almaar meer toenemen en toepassen van geweld en destructie, zowel bij zwart als bij blank, het mannelijke en het vrouwelijke, want het zijn vooral blanke vrouwen die als nieuwe toverkollen de westerse boel hysterisch aan stukken willen slaan terwijl het vooral zwarte mannen zijn die als antiwesterse luddieten tekeer gaan.

Cultureel iconoclasme en de mensenrechten
Het is als het ware een joyeus iconoclasme, het stukslaan niet alleen van beelden, maar van een hele beschaving en haar instituties. Dit terrorisme, dat uitgaat van een politieke religie vermomd als emancipatie, krijgt echter, zoals het marxisme vroeger, een humaan gelaat opgeplakt, waardoor het herinnert aan ‘la barbarie à visage humain’. Het betekent meteen ook het failliet van het humanisme zoals dat in het westen door de schone zielen wordt opgevat, op een moment ook dat de wetenschap aan onze woke-academies als laatste verdedigingslinie meer en meer gepolitiseerd wordt.

Naast deze terrorismen (theoterrorisme, identitair terrorisme, het terrorisme van de politieke religies, het terroristische fascisme van de Antifa-beweging) is er nog één dat zelden vernoemd wordt omdat het als voorhang netjes in de tempel van de mensheid gedrapeerd wordt en chic staat: de rechten van de mens.

De rechten van de mens zijn inderdaad een seculiere religie geworden, een civiele doctrine die de plaats van de religie inneemt en die het heil op aarde moet brengen, net zoals het communisme dat moest doen. Die almaar uitdijende rechten zijn het nieuwe opium van de intellectuelen, ze vormen wat Marcel Gauchet noemt ‘le religieux après la religion’, waarbij recht en liefde met elkaar worden verward: er wordt immers binnen die rechten een liefdesplicht tot de ander geëist, een erfenis van Levinas. Bleef die liefde voor de ander echter beperkt tot de individuele moraal, dan wordt het nu een juridische plicht met non-discriminatie als obsessie.

En zoals religies vaak intolerant zijn, zo ontwikkelt het discours van de mensenrechten zich tot een nieuwsoortig terrorisme, dat de religie van de mensheid moet dienen, met als fundering het historicisme, de idee in casu dat de mensheid via al die rechten naar een lichtende toekomst wordt geleid. Saint-Simon meende al dat hij een profeet door god gezonden was om van de aarde een paradijs te maken. Durkheim merkte scherpzinnig op dat het socialisme helemaal en alleen op de toekomst is gericht: voor geen enkel facet van het verleden is er nog plaats.

Voor sommige socialisten was de mens ook een god (met late invloed van de gnosis), en het socialisme zou het mensdom dan ook verlossen. Voor anderen was het rijk Gods het communistische paradijs dat op aarde gerealiseerd zou worden (Wilhelm Weitling). De vroegere klassenstrijd werd vandaag vervangen door de nieuwe religie van de rechten van de mens, met als doel de emancipatie van de mensheid door de totale gelijkheid.

De rechten van de mens vormen de laatste utopie (Samuel Moyn) en gaan zoals alle andere utopieën die de richting van de mensheid aangeven gepaard met verbaal geweld en juridische terreur, lexicale heropvoeding, met een aanslag op de vrije meningsuiting, het instellen van zogenaamde haatmisdrijven, broodroof, het wettelijk manipuleren van de sociale media, censuur en autocensuur.

Kortom, deze postmoderne vorm van terreur heeft oude ‘adelbrieven’: die van de Stasi, en het is dan ook niet verwonderlijk dat Duitsland als avant-gardeland ter zake de toon zet, gevolgd door zowat elk Europees land, met Zweden als koploper. Duitsland trok aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw genocidaal partij voor het Ottomaanse rijk, tégen de verschillende soorten christenen die er al millennia leefden; vandaag doet Duitsland hetzelfde met de miljoenen Erdogan-Turken, Grijze Wolven en jihadistische moslims in zijn land; het legt hun geen strobreed in de weg.

Theoterrorisme als apart begrip
Laat ik concluderen dat theoterrorisme, te midden van de andere opgesomde terrorismen, een waardevol concept blijft omdat nagenoeg alle duidelijk herkenbaar contemporaine terrorisme theoterrorisme is, uitgaande echter van één monotheïsme, de islam. Daarom zou ik de term theoterrorisme niet in zijn algemeenheid willen conceptualiseren, maar hem voorbehouden voor de nieuwe middeleeuwse plaag die de islam tenslotte is. Joden en christenen spelen in een heel andere afdeling en het zou een weinig pervers zijn de term ook op hen te blijven toepassen.

Ik gebruikte in verband met het theoterrorisme de woorden ‘duidelijk herkenbaar’ omdat het softe terrorisme dat uitgaat van de op expansie gerichte rechten van de mens voor de politieke leek en de oppervlakkige beschouwer minder ostentatief en transparant is, vooral omdat het identitaire terrrorisme zich verschuilt onder de dekmantel van het humanisme en van de emancipatie. En wie kan daar nu tegen zijn?!

Zoals de leer van het communisme feitelijk de vernietiging van het westen op het oog had, zo is dat vandaag ook het geval met de utopie van de rechten van de mens en met de identiteitsmanie – en ook nu weer zijn het de linkse Europese elites die als fellow travellers en collaborateurs het voortouw nemen in de destructie van de eigen biotoop, vooral door hun irrationele islamofilie en hun pathologische obsessie met racisme en discriminatie, twee fenomenen die in alle niet-westerse continenten elke dag in criminele vorm optreden, maar nauwelijks nog als institutionele discriminatie in Europa!

De ‘droits-de-l’hommistes’, de antifa’s, de islamofielen en de identitairen, gewassen in de roodgroene retoriek, zullen slagen waar het communisme faalde omdat zij de media beheersen, in synergie met rechtse elites een culpabiliseringsindustrie opgezet hebben en uitgaan van een fake humanisme dat het goed doet bij de bobo à la trotinette.

Ons continent is het eerste dat zich intern con gusto laat uithollen, zonder externe bedreiging. De opstand van de nieuwe horden is een feit, ‘le camp des saints’ zien we elke dag aan het werk. De Franse dichter Paul Valéry analyseerde het al heel vroeg in zijn werk ‘La crise de l’esprit’ (1919):

“C’est l’Europe qui a préparé son propre abaissement en communiquant ses moyens de puissance à des pays plus vastes et plus peuplés qui n’avaient pas su les découvrir seuls. Nous avons étourdiment rendu les forces proportionelles aux masses».

Hij koppelde de toekomst van Europa aan het lot van de beschaving in het algemeen. Wie vandaag in Europa de horden bezig ziet, weet hoe juist zijn opmerkingen en conclusies waren. Tijd dus voor het neerhalen van de standbeelden van deze ziener.

---

1. Ik breng even geen onderscheid aan tussen de verschillende soorten Verlichting – Franse, Duitse, Schotse, Engelse, Nederlandse, Amerikaanse – maar volg het onderscheid dat Ernst Cassirer maakte tussen het vroegere mythische en het nieuwe kritische denken.

---

Wim van Rooy (1947) is publicist en essayist. Hij is licentiaat Letteren en Wijsbegeerte afdeling Germaanse Filologie en licentiaat Zweedse Taal- en Letterkunde (RU Gent, 1971) – bijkomende specialisatie: godsdienstwetenschap. Hij is auteur van onder andere. ‘De malaise van de multiculturaliteit’ en ‘Waarover men niet spreekt. Bezonken gedachten over postmodernisme, Europa, islam’.

---

De andere bijdragen aan het Debat Theoterrorisme vindt u hier