In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw speelde de linkse, internationale beweging een belangrijke rol in het voorbereiden van de geesten richting onafhankelijkheid en dekolonisatie, welke in veel gekoloniseerde landen na de Tweede Wereldoorlog hun beslag kregen.

Veel van de latere nationale leiders in de gekoloniseerde landen hadden vóór WO2 gestudeerd in het Westen en waren daar onder invloed gekomen van de internationale socialistische beweging, waarbinnen de dekolonisatie één van de speerpunten was van de strijd tegen de “kapitalistische wereldorde”. In Nederlands-Indië was dat bijvoorbeeld het geval met Mohammed Hatta en Soetan Sjahrir, twee politieke toppers van het Indonesisch nationalisme die later samen met Soekarno (die zelf niet in Nederland, maar in Nederlands-Indië zijn architectuurstudie voltooide) de grote mannen werden van de Indonesische onafhankelijkheidsbeweging.

Wat voor de oorlog nog een linkse tegenbeweging was, denk bijvoorbeeld aan de non-coöperatiebeweging van Nehru waar ook de Indonesische nationalisten zich bij aansloten, is inmiddels gemeengoed geworden: van links tot rechts is er eigenlijk niemand te vinden – en terecht – die de dekolonisatie terug zou willen draaien.

Toch doen zich een aantal pijnlijke vragen en dilemma’s voor waar veelal omheen gedraaid wordt. Terwijl sommige van de voorheen gekoloniseerde landen het economisch goed doen, zoals India, Indonesië en Brazilië bijvoorbeeld (China was nooit een gekoloniseerd land), zien we een groot aantal “failed states” onder de voormalige koloniale staten, met name in het Midden-Oosten en Afrika.

Bij veel van deze landen ontbreekt het niet alleen aan een democratische cultuur maar vooral aan de instituties (juridisch, financieel e.d.) om de bevolking een minimale bestaanszekerheid te bieden. Ze gaan ten onder aan corruptie en geweld van allerlei naast elkaar bestaande facties. Terwijl dit in sommige landen voorheen bedekt werd door dictaturen die voor een minimale stabiliteit zorgden (Irak , Syrië, Libië), zien we na het uitbreken van de “Arabische Lente”, die in veel landen tot een nachtmerrie is geworden, hoe moeilijk het is om van deze landen redelijk functionerende staten te maken.

Volgens deskundigen als Prof. Paul Collier is dat mede te wijten aan de westerse obsessie voor democratie. Zodra er ergens een dictator verwijderd is en er vrije verkiezingen worden gehouden, heeft het Westen de neiging om achterover te leunen. De harde werkelijkheid leert dat in landen zonder democratische cultuur en vooral zonder de instituties om een vrijemarkteconomie mogelijk te maken en corruptie en machtsmisbruik te voorkomen, democratie geen echte kans van slagen heeft en snel verwordt tot een wassen neus.

De internationale gemeenschap heeft nauwelijks een antwoord op deze problemen. Vooral politiek links blinkt uit in het opdringen van een beleid voortkomend uit schuldgevoel, zonder met echte oplossingen te komen. Gefaalde staten breng je niet tot leven door de deur bij ons open te zetten voor asielzoekers, integendeel: het is de middenklasse die het eerst de benen neemt, waardoor de problemen van de gefaalde staten alleen maar verergeren. Ook het overmaken van enorme bedragen aan dubieuze régimes, zoals nu wederom lijkt te gebeuren na het bezoek van Merkel en Timmermans aan Turkije, zorgt niet voor een wezenlijke oplossing van het probleem: veel staten zijn weliswaar gedekoloniseerd, maar nog lang niet in staat om op eigen benen te staan.

Grote bedragen overmaken aan deze staten zal de problemen niet verhelpen, zolang hun institutionele kader niet aangepakt wordt. De stroom westers geld zal vermoedelijk corruptie en fraude in de hand werken en ook ertoe leiden dat regeringen achterover leunen, in plaats van hun verantwoordelijkheid te nemen. Eerder een averechts effect dus.

Dát is de werkelijkheid die politiek links niet onder ogen wil zien, met hun door schuldgevoelens ingegeven open-deur- en geef-onze-rijkdom-maar-wegbeleid. Totdat we er op een slechte dag achter komen, dat er nog maar weinig over is van onze rijkdom en we allerlei religieuze en etnische conflicten geïmporteerd hebben door ons opendeurbeleid. Die slechte dag zou wel eens dichterbij kunnen zijn dan menigeen denkt, gezien de rampzalige koers van de EU en bondskanselier Merkel.