Dit weekend had VoL gepland iets meer dan gemiddeld aandacht te besteden aan de jaren tachtig en negentig, en de hysterie over de opkomst van ‘extremistisch rechts’ die het land toen beheerste. Niet alleen de Centrumpartij en haar filialen waren bron van vele rellen, maar tegenwoordig bijna vergeten, ook was er de beroering rond het boek “De ondergang van Nederland – land der naïeve dwazen” van Mohammed Rasoel.

De publicatie van het pamflet deed na 1990 enorm veel stof opwaaien. Dat was voor de uitgever blijkbaar niet onverwacht, aangezien niet alleen de schrijver, maar ook de vertaler een pseudoniem (in anagram) gebruikte. Dat laatste is vrij ongewoon, maar wie beseft dat de vlotte leesbaarheid van het (oorspronkelijk in het Engels geschreven) boek in niet geringe mate aan de vertaler te danken was, begint het beter te begrijpen.

Wie googlet op Mohammed Rasoel trekt een beerput open, maar dat was niet waarover de oorspronkelijke ophef ontstond. Na de eerste publicatie en successen, ontstond een tweede rel met de beschuldiging van ‘tekstwetenschapper’ Prof. Teun van Dijk, die via tekstanalyse meende te kunnen bewijzen dat het boek geschreven zou zijn door Gerrit Komrij. Komrij reageerde furieus, en was nog jaren later te betrappen op oprispingen waarbij hij Teun van Dijk als exemplarisch voor een vorm van politiek geëngageerd onbenul benoemde. Teun van Dijk gelooft het zelf overigens nog steeds, daarmee ongewild Komrij’s gelijk aangaande de stijfkoppigheid van politiek geëngageerd onbenul illustrerend.

Het begon met een stuk op de opiniepagina van het NRC Handelsblad in 1989, dat hij als kritische moslim Nederlanders wilde waarschuwen voor het oprukkende islamisme. Zelf-kritische moslims waren eind jaren 80 nog zo ongewoon, dat NRC Handelsblad zijn stukje publiceerde, maar het debat kwam door het continue lawaai rond de Centrumpartij nooit van de grond.

De publicatie van het pamflet deed dat wel. Toen kwam ook boven dat de ware auteur vermoedelijk Zoka Mansoor van A. uit Edam was, wiens leven aan elkaar hangt van veroordelingen wegens zedendelicten. Alhoewel hij als enige Pakistaan in de Nederlandse juridische geschiedenis, ook een vette veroordeling wegens racisme op zijn naam heeft. Een heel illustratief verhaal voor de hysterie die ook het gerechtelijk apparaat had aangetast in dit tijdsvak. Niet alleen was de Pakistaan Zoka A. in zijn geboorteland zelf als moslim grootgebracht, maar hem veroordelen als racist vanwege zijn kritiek op de islam en haar gebruiken is ook zonder dat al volkomen grotesk. Er moest via juridische weg blijkbaar een politiek statement worden afgegeven, en een beter (slechter evenmin) voorbeeld bleek niet voorhanden.

Was Zoka A. Mohammed Rasoel? Dat moet bevestigend worden beantwoord. Het is vrijwel onvoorstelbaar dat iemand in Nederland vijfentwintig jaar terug – ruim voor de introductie van Internet – zo goed op de hoogte was van de levensomstandigheden in zijn jeugd in Pakistan, die Rasoel in zijn boekje beschrijft. Dat is de belangrijkste reden, en een overtuigende, tegen de gedachte dat Komrij of een andere Nederlander de hand in zou hebben gehad in de opzet er van.

Het boekje zelf bevat niets wat we heden ten dage nog als schokkend ervaren, behalve wellicht de accuratesse van de gedane voorspellingen die na 25 jaar nog steeds recht overeind staan. Zoals al opgemerkt is het uitstekend geschreven, en een groot plezier om die 115 kleine pagina’s te lezen. Wat ik iedereen dan ook van harte aanbeveel. Ik vond het drie weken terug op een uitdragerij, met een zeer vermeldenswaard krantenknipsel voorin geplakt, dat ik hieronder volledig citeer. Uit Brieven, NRC Handelsblad van 9 november 1990:

In NRC Handelsblad van 5 november wordt medegedeeld dat Prof. T.A. van Dijk er vrij zeker van is dat “De ondergang van Nederland” is geschreven door G. Komrij. Ik heb G. Komrij nooit ontmoet, maar M. Rasoel, bij mij thuis wèl. Rasoel is géén autochtone Nederlander, zoals blijkt uit zijn niet geheel perfecte Nederlands en zijn onvolledige kennis van Nederlandse instituties. Mij dunkt dat hij derhalve geenszins G. Komrij is. Overigens is mij onduidelijk waarom iemand, die Rasoel nimmer heeft ontmoet, zich uitlaat over diens identiteit.
Wat het – af en toe in de pers besproken – motief van Rasoel betreft, merk ik op dat dit , naar mijn indruk, de waarschuwing is tegen onverdraagzaamheid, tegen fundamentalisme. Zijn recente boek heb ik niet ontvangen, de tekst daarvan is me onbekend. Hij heeft kennelijk enige sympathie voor Nederlandse verdraagzaamheid, en wil Nederlanders informeren. Misschien is ook zakelijke kritiek op zijn boek mogelijk, mij dunkt dat nadenken daarover belangrijker is dan zeuren over zijn identiteit.

W. Drees
’s Gravenhage

Deze Drees.

Zelf heb ik Rasoel ontmoet in 1985, toen hij optrad als de variété-artiest Son of Tarzan. Dat was niet alleen leuk, maar kwalitatief heel behoorlijk. Het studentenpubliek waarvoor ik het optreden regelde was er in ieder geval razend enthousiast over. Hij was inderdaad de hippie die hij beschrijft in zijn boek, trad op als eenmansband in een lendendoek, en werd door het land gereden in de oude auto van zijn toenmalige vriendin. Alles, maar dan ook alles wat hij beschrijft is zoals ik het me herinner.

—————————————————————————————————————
Het boek wordt niet herdrukt, maar is in Pdf direct downloadbaar.