Afgelopen weekend stonden beide leiders van de kabinetspartijen in De Volkskrant met een excuus aan hun (veronderstelde/gehoopte/voormalige) achterbannener. Grappig: wat een onverwachte loyaliteit!

Die onverwachte loyaliteit die ik bedoel is van Samsom. Die heeft tegenover zijn eigen partij inderdaad wel wat excuses te maken, maar dat hij dat in het kielzog van Mark Rutte deed was een toonbeeld van onverwachte saamhorigheid tussen beide partijleiders. Het ligt immers in redelijkheid van verwachting dat één van beide partijen komende drie maanden de ander een mes in de rug zal proberen te steken. Beiden hebben de kiezer namelijk nog wat uit te leggen over hun partnerkeuze in 2012, en niets werkt zo goed als die partner een paar maanden voor de eerstvolgende verkiezingen te lozen. Onderwerpen zijn ruim voorradig, en al sinds 2012 vrij beschikbaar. Het gaat daarom alleen nog om het kiezen van het juiste moment – als eerste.

Rutte’s excuses klonken daarentegen extreem hol. Ook doordat hij benadrukte het ècht nóóit meer te zullen doen, was het totaal ongeloofwaardig. De leugens omtrent de verkiezingsbeloften waren dat indertijd al, maar dat is slechts een begin als het gaat over Rutte en leugens. Verkiezingsleugens, zelfs de meest blatante, zijn een folklore waarmee het electoraat moet zien te leven. Alle politici doen het tot op zekere hoogte, en de journalisten die zie in hun verslagen soms bedekken zijn er minstens zo schuldig aan. Zo is het spel, zo zijn de regels en zo moet het gespeeld worden. Het is niet anders. Daar komt nog bij, dat in economisch zware tijden bepaalde beloften bepaald onvoorzichtig kunnen worden genoemd, en dat rekent dan niemand een politicus nog aan. Het electoraat is vergevingsgezinder dan men vaak beseft.

Maar dat is dan ook niet wat Mark Rutte tot ‘de leugenpremier’ maakt. Het probleem met Rutte lijkt meer te zijn, dat hij soms niet liegt, maar dan ook heel verontwaardigd is als men hem in zo’n geval niet op zijn woord gelooft. U zult met me eens zijn dat dat nogal pathetisch is. Veel bereikt het stadium van leugen ook nooit. Òf de premier strooit wat misleidende opmerkingen rond, maar ook is er de misleiding als het gaat om de EU-toppen. Vóór een EU-top vraagt Rutte bijvoorbeeld de Kamer hem te vertrouwen met het beste resultaat terug te komen, maar achteraf is de conclusie doodleuk dat zonder richtlijnen vooraf de premier maar deed wat hem zelf het meest opportuun leek. Best mogelijk dat de Kamer dat begrijpt, maar de doorsnee-Nederlander ziet een bedrieger aan het werk. Waarmee ik maar zeggen wil: het is niet verstandig, en dat hij daarvoor nu een prijs betalen moeten zal is niet meer dan logisch.

En als laatste probleem is daar de vaak terloopse manier waarop leugens die niet noodzakelijk zijn worden opgedist – eenvoudig omdat hem dat op zo’n moment beter uitkomt. Het suffe gegrijns waarmee dergelijke dingen worden gepresenteerd wordt gevoeld als uitlachen van hen die bedrogen zijn. Maar wie het gevoel heeft door een politicus moedwillig te zijn bedrogen, stemt nooit meer op hem. Ondanks alles heeft de VVD besloten het toch maar weer met Rutte te proberen. Mogelijk tegen beter weten in, want na de aankondiging vrijdag werd in de kringen van de parlementaire pers al gemompeld dat de VVD een groot risico neemt. En weest u er bovendien zeker van dat veel politieke partijen in de aanloop naar de verkiezingsdebatten lijsten gaan aanleggen van alle leugens die Rutte ons de afgelopen jaren heeft opgedist. Dat wordt een vervelend lange lijst met een paar sappige krenten.