Dit weekend had Martin Sommer het in De Volkskrant over diversiteit. Altijd amusant om over te lezen, maar het onbegrip er over is stuitend. Of Sommer werkelijk niet begrijpt waar dit allemaal toe leiden moet laat ik aan uw eigen gedachten over. Toch wil ik er iets over zeggen dat u wellicht nodeloos optimisme verschaft.

Wat ik zowel prettig om te lezen vind als dat het me het gevoel geeft dat Sommer nog steeds niet ver genoeg heeft doorgedacht was de laatste alinea:

Diversiteit is een symfonie en verder gaat het allemaal vanzelf. De veronderstelling onder de CBS-prognose is dat de huidige afspraken rondom immigratie van kracht blijven. Dus vrij personenverkeer in Europa, vluchtelingenverdragen blijven in stand, net als regelingen inzake gezinshereniging. Dat is de echte hete aardappel. Nu de Denkers des Vaderlands van de WRR de ongemakkelijke feiten over diversiteit hebben genoteerd, moeten ze wat mij betreft ook b zeggen. Graag een WRR-rapport over de mogelijkheden om de immigratie te beperken.

Het cynisme over de intellectuele onmacht van de Deugmens (die Sommer zeker niet ontkent ook te willen zijn) dat hier uit spreekt is even interessant als dat het machteloos klinkt. Want uit alles wat hier wordt gezegd moet je concluderen dat Sommer weinig hoop heeft dat zijn oproep gehoor zal vinden.

Omdat de tijd er nog niet rijp voor is? Het is een van de drama’s van democratische systemen dat eenvoudige maar pijnlijke maatregelen altijd te lang worden uitgesteld zodat steviger, nog onwenselijker maatregelen uiteindelijk noodzakelijk blijken. Talloos zijn de voorbeelden maar de hardleersheid verzwindt niet, wat sterk het idee geeft dat het een ingebakken manco van het systeem is.

De ironie van diversiteit is eenvoudiger te duiden dan de zin die men voor zulke diversiteit schijnt te hebben. Want uiteindelijk is het burgerschap dat Sommer als ander uiterste tegenover diversiteit zet alleen te realiseren als al die diversiteit uiteindelijk weer samenkomt in een homogene cultuur. Dat is overigens het lot van alle diversiteit: convergentie. Het alternatief van convergentie is burgeroorlog tot een van de samenstellende cultuurdelen het uiteindelijk begeeft. Altijd.

Niet dat de Deugmenscultuur er niet van uitgaat dat uiteindelijk, – uiteindelijk! – de mens beter zal weten en doen. Het is een heilige gedachte: Alle Mensen werden Brüder. Zó heilig dat het je kotsen doet, maar anders formuleren verandert de conclusie niet. Diversiteit moét ten ondergaan, ten bate van nieuwe uniformiteit. En aan die cyclus wil de Deugmens ontsnappen, zonder kennis van het mechanisme, en slechts gewapend met goede bedoelingen.

De progressief wenst te ontsnappen aan de cycli die de vooruitgang weerhouden. Dat ook het eigen vooruitgangsdenken deel uitmaakt van een versnelde nieuwe cyclus wenst men niet te zien. Volledige versplintering kan alleen leiden tot een nieuw te groeien eenheid, of tot chaos. Chaos is altijd en eeuwig een gevolg van beschavingen die (aan zichzelf) ten onder gaan. Maar door de snelheid waarmee die chaos nu komt kan wellicht de herinnering aan orde en haar kenmerken langer levend blijven. Daar mee zullen we het moeten doen. Want de chaos naakt.