Eerder deze week schreef ik naar aanleiding van het terugroepen van reces van de Tweede Kamer in verband met de Griekse schuldencrisis, dat de regering in grote problemen zou kunnen komen als oppositiepartijen die interesse hebben voor het falen van de EU de zaak hard zouden gaan spelen. Echter, na dat overleg hulden àlle politieke partijen zich in diepe stilte. Geert Wilders liet een vrij algemene tweet los dat hij tegen extra steun voor Griekenland was, maar meer commentaar was er niet.

Dàt er in eerste instantie weinig politieke commentaren kwamen uit het geheime overleg tussen de Kamer, bankpresident Wellink en minister van Financiën De Jager weet ik in de eerste plaats aan de afwezigheid van een belangrijke oppositieleider als Emile Roemer (zit tot 16 mei in Kenia). Met de SP heeft de PVV de meeste bezwaren tegen het EU-avontuur, maar de PVV heeft door de gedoogconstructie wellicht een voorsprong die het de partij wenselijk kan doen voorkomen zich niet al te geprononceerd op te stellen in deze zaak.

De politieke rust
Er viel grote politieke winst te behalen door de zaak preëmptief op scherp te stellen, maar het bleef stil. Ook over de geheime bijeenkomst in Luxemburg afgelopen maandagavond, die naar verluidt als enige agendapunt de terugtrekking/verwijdering van Griekenland uit het euro-blok had, bleef het akelig stil.

Het overleg in de Kamer werd gepresenteerd als slechts een informatieve bijeenkomst, maar in de media werd daaraan weinig geloof gehecht. Iedereen nam voetstoots aan, dat men de geesten rijp aan het maken was voor een nieuwe financiële steunoperatie voor Griekenland op de EU-top maandag 16 mei. Ik ook. Maar er valt meer over te zeggen, want wat zou die voorlichting moeten behelzen? Dat de Grieken zich nu op hun erewoord aan alle bezuinigingen zullen houden? Ongetwijfeld zeggen ze dat, maar het is niet aannemelijk dat de partijen inde Tweede kamer daar mee akkoord gaan als gevolg van een geheime voorlichtingsbijeenkomst. Dat het geld van de Grieken echt op is? Ik geloof dat zo ook wel. Dat het rampzalig is voor de euro als Griekenland zich terugtrekt? Dat kan, maar aangezien er grote politieke partijen zijn die dat zouden verwelkomen lijkt het dat die uitleg geen diepe stilte tot gevolg zou hebben.

Euro-crisis
Ik zie maar één logische verklaring: de economen van de Nederlandsche bank voorzien niet alleen een instorting van het euro-systeem, maar tevens een tweede bankencrisis als er geen steun wordt verleend. Het gevolg is naar alle waarschijnlijkheid een volledige ineenstorting van het Europese economische systeem, óók in de landen die er relatief goed voor staan. Er zijn aanwijzingen voldoende voor.

De euro zal het vertrek van Griekenland niet overleven, omdat de waarde van moderne munten in de eerste plaats gebaseerd is op vertrouwen. Als Griekenland gaat, dan zijn ook Portugal en Ierland, Spanje vermoedelijk even zo, gezien. De ineenstorting van de euro zou een stevige klap zijn voor de Europese economieën, maar niet onoverkomelijk. We kunnen er zeker van zijn dat de centrale banken voor die gebeurtenis de afgelopen jaren scenario’s hebben opgesteld. De kans dat het níet gaat gebeuren is eenvoudig te groot.

16 mei
De keus maandag gaat tussen extra steun door de overheden, of een herstructurering van (oudere) schulden die uitstaan bij de banken en pensioenfondsen. De Griekse staatsschuld is op dit moment circa 320 miljard Euro, en je hoeft geen rekenwonder te zijn om te beseffen dat een land met een BNP van 220 miljard per jaar daarvan de financieringskosten niet kan dragen. Van die 320 miljard is circa 210 miljard privaat gefinancierd, vooral door banken en pensioenfondsen Europa-wijd. Een herstructurering van die 210 miljard zal in de praktijk neerkomen op ongeveer een halvering van die vorderingen, als we geluk hebben.

Deze klap komt volledig voor rekening van de private sector, en de bankencrisis van 2008 was kinderspel vergeleken met wat gaat gebeuren als deze schuldsanering doorgaat. Want na Griekenland komen in ieder geval Portugal en Ierland, en wie weet welke landen nog meer. Domino’s, een nieuw record. Pensioenfondsen zullen opnieuw onder de streep komen van hun minimale vermogen, wat een verhoging van de pensioenpremies door de hele EU vereist. Een nieuwe bankencrisis zal vooral de rijkere landen treffen, die opnieuw bij zullen moeten springen om hun banken overeind te houden. Banken, die zich nog niet volledig hersteld hebben van de vorige crisis, en dus sneller ten onder kunnen gaan. Combineer dat met een ineenstorting van de munteenheid, en er blijft weinig over van het financiële systeem. En aangezien dat systeem is in de eerste plaats giraal is, zal de er op volgende bankrun het systeem volledig onderuit halen. Mensen zullen contant geld willen hebben, dat er eenvoudig niet is.

De houdgreep
Dit is de situatie die het alternatief is voor het goedkeuren van een nieuwe steunoperatie op 16 mei. Vergeleken hierbij is het niet alleen goedkoper om 2 of 3 miljard in de pot te stoppen, maar het bespaart ons ook veel leed. Wie in een kano stroomversnellingen doorsuist, kan niet onderweg besluiten uit te stappen, omdat je dan zeker verdrinkt. Je kunt slechts doorgaan, bijsturen, en hopen dat er geen grote waterval in het verschiet ligt.

Door de situatie waarin het land zit, kan Griekenland op het eerste gezicht weinig anders doen dan toegeven aan de eisen van de EU. Maar niet toegeven aan de behoeften van de Griekse regering is zoals boven geschetst eigenlijk geen optie meer. Zij hebben ons steviger beet dan wij hen.

Dat neemt natuurlijk niet weg, dat als we in rustiger vaarwater komen, er consequenties moeten worden getrokken. Zowel wat betreft de financieringsprioriteiten van staatswege, als over de spelregels van de staatsschulden. Met het beëindigen van de deelname aan de euro en de politieke EU als serieuze opties.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.