De strijd om de nieuwe commissarissen in het EUP lijkt in Nederland onder de radar door te gaan. Toch is wat daar nu gebeurt zowel opvallend als belangrijk.

Alleen is wat nu gebeurt niet erg wenselijk. Maar de gevolgen zouden het kunnen zijn.

Anders dan bij vorige gelegenheden wordt de keus voor de nieuwe commissarissen die de lidstaten moeten vertegenwoordigen dit jaar schijnbaar bepaald door hun politieke standpunten. Dat viel vooral op bij de nieuwe commissarissen voor Hongarije en (al afgekeurd) en Polen. Ook die voor Roemenië (ook al afgekeurd) en Zweden hebben het lastig.

Het is een chaos, zeggen de insiders:

In het Europees Parlement gaan stemmen op om de screening van commissarissen te veranderen. Aanleiding is de afwijzing vanochtend van de Roemeense en de Hongaarse kandidaat door de justitiecommissie.
“Het zijn politici die juristje proberen te spelen”, zegt VVD-Europarlementariër Liesje Schreinemacher, die bij de stemming aanwezig was. Ze omschrijft de procedure als “chaotisch”.

Maar het laat precies zien wat plaatsvindt:

“Dit is niet de manier om kandidaten te beoordelen. Het gebeurt door politici en die nemen hoe dan ook een politiek besluit, waar politiek gekrakeel over ontstaat. Dat wil je niet hebben, want we willen een onafhankelijk oordeel over de vraag of er sprake is van belangenverstrengeling.”

De EC werd tot op heden geacht een politiek-neutraal technocratisch lichaam te zijn waarvan de politieke achtergronden van de leden er niet toe deden. Vanzelfsprekend, dat was kletskoek. Maar tevens kletskoek die in stand gehouden werd door het gebrek aan stevige oppositie tegen de koers van de EU als zodanig. Nu dat op dossiers als de asielmigratie verandert, verandert ook het spel der benoemingen.

Dat idee van een politiek-neutrale technocratie kon alleen in stand blijven dankzij de instemming in grote lijnen met de doelen van de EU, die geacht werd op weg te zijn naar een federatieve vorm van bondsstaat. Nu daarvoor steeds minder aanhang blijkt te bestaan binnen de EU, komen de scheuren nadrukkelijker in beeld. En probeert de benauwde meerderheid – die de federalisten nog steeds hebben in het EUP – haar zin door te drukken door oneigenlijke argumenten te gebruiken tegen de aangedragen kandidaten van lidstaten die men niet vertrouwt met die federalisering. Het bezwaar tegen de kandidate van Roemenië leek valide, de manier waarop de Hongaar werd afgestemd deed veel minder objectief aan.

Vorige week vond de juridische commissie, die de screening verricht, al dat er te veel twijfels waren, maar de kandidaten kregen tot vanochtend de tijd om op de vele vragen een antwoord te geven. Dat was voor een meerderheid in de commissie onvoldoende en dus mogen Plumb en Trócsányi deze week niet door het voltallige parlement gehoord worden.

Deze kandidaten mogen dus van deze commissie niet door het volledige parlement worden gehoord? Bizar element in deze klucht. Dat men tegen een lapzwans als Frans Timmermans geen enkel bezwaar zal hebben onderschrijft deze observatie exact. Precies de kandidaten van Polen en Hongarije? Ik zeg alleen maar Visegrad, en doe er verder het zwijgen toe.

Wat we nu gebeuren zien is dus het ontstaan van een commissie via de nieuwe affiliatie langs partijpolitieke lijnen.

De politieke problemen voor de nieuwe Europese Commissie stapelen zich op. Eerst zakte de Pool Janusz Wojciechowski, beoogd landbouwcommissaris, voor zijn examen in het Europees Parlement. Hij wist op veel vragen geen antwoord of gaf ontwijkende antwoorden en moet daarom nog een keer terugkomen. Later overkwam de Zweedse Ylva Johansson hetzelfde. Zij moet de post Binnenlandse Zaken gaan bekleden.

Is de EU toe aan een bestuur dat is georganiseerd op basis van scheidslijnen die partijpolitiek zijn ontstaan? Eigenlijk is dit te vroeg in het evolutieproces op weg naar een soort van Verenigde Staten van Europa. De oorzaken (de problemen met Polen en Hongarije over de opgelegde acceptatie van asielmigranten) doen er ook geen goed aan. Opnieuw is dit een stap die meer landen zal stimuleren hun heil buiten de EU te zoeken.

Dat men dat binnen het EUP niet snapt? Natuurlijk niet.