De crisis is weer terug waar zij 5 jaar terug voor het eerst duidelijk zichtbaar werd: bij de banken. Na 5 jaar van bailouts, aanvankelijk van die in problemen geraakte banken, maar daarna in toenemende mate van insolvabele landen, zijn we weer terug bij de basis van het probleem: de onbetrouwbaarheid van de moderne bankier.

Natuurlijk is het probleem van de moderne bankier niet puur afhankelijk van het beroep – het heeft zo mogelijk nog meer te maken met de menselijke natuur. En daar is men al te lichtjes overheen gestapt, toen men de markten ruim baan gaf in de jaren negentig. De markten zijn prima in staat economisch als onpartijdig scherprechter te functioneren, mits voorzien van de juiste instrumenten. Wat vandaag de dag doorgaat voor de ‘vrije markt’ is een farce. Zowel overheden als deelnemers manipuleren naar hartelust, waarbij teveel wordt gekeken naar korte termijn belangen. Door alle deelnemers.

Nu ik de banken weer heb genoemd, is de stap naar SNS een logische. Maar SNS is niet meer dan een opstapje van 10 miljard, ten hoogste een voetnoot bij veel grotere zaken die langzamerhand in een stroomversnelling komen. Wat nog het meest verbaast, is dat deze schandalen sowieso in de openbaarheid komen. Maar de lawine die ons dagelijks verder meesleurt een ‘incident’ of ‘het topje van de ijsberg’ noemen gaat al lang niet meer op. Deze week:

In het VK is top-systeembank Barclays in de problemen gekomen. De bank blijkt tijdens de bankencrisis van 2009 zichzelf (via Qatar) ruim 5 miljard te hebben geleend, waarmee ze een voldoende overtuigend rookgordijn opwierp om niet genationaliseerd te hoeven worden. En zoals te doen gebruikelijk gaat er dan gelijk een hele beerput open. Barclays was ook de bank waar het LIBOR-schandaal als eerste aan het licht kwam.

In Frankrijk maakt Credit Agricole bekend een afboeking van 2,8 miljard euro te nemen op de post ‘goodwill’. Maar er staat nog voor ruim 14 miljard méér aan goodwill op de balans van CA. En, de Fransen wachten nog steeds met angst en beven op wat er uit Societé Generale aan vervelende verrassingen komen zal.

In Spanje is topbank Santander betrokken geraakt bij het schandaal met de Italiaanse bank Monte dei Passchi di Siena (BMPS), waarover ik eerder deze week al schreef, en dat nog steeds in omvang toeneemt. Nu is het onderzoek uitgebreid naar ten minste 4 grote banken. Het schandaal rond BMPS kan zelfs de Italiaanse verkiezingen over drie weken beïnvloeden, zeer in het voordeel van… Berlusconi. De partij van Silvio is het favoriete Democratisch Links nu tot op 5% genaderd, na in december nog op 15% te hebben gestaan. De koersen van deze bankaandelen doen het niet al te best meer:

Over de Frans-Belgische bank Dexia horen we al een tijdje niets meer, behalve dan wat gekreun uit de krochten van het Belgische openbaar bestuur. Niettegenstaande dat het om tientallen miljarden gaat. In Griekenland is het ook relatief rustig. Er loopt nu wel een onderzoek naar banken die tezamen 232 miljoen euro leenden aan politieke partijen. Suspected crimes against the state wordt de aanklacht. Maar zoals Lodewijk XIV al zei: L’etat, c’est nous. En aangezien alle regerende partijen hierbij betrokken zijn….

Maar de grootste en gevaarlijkste klap viel deze week in Duitsland, waar Deutsche Bank donderdag bekend maakte in het 4e kwartaal een verlies van 2,2 miljard te hebben geleden. Deutsche is de grootste bank van Europa met een balanstotaal van bijna 3 biljoen. Dat is niet gewoon too big too fail: als Deutsche failliet zou gaan stort het Europese bancaire systeem in. Compleet. En dat er nog meer aan zat te komen was niet de meest geruststellende mededeling die donderdag gedaan werd. CEO Jürgen Fitschen meldde tussen neus en lippen door dat er in 2013 ook nog iets te melden zou zijn over het LIBOR-schandaal.

De banken stonden de afgelopen 5 jaar toch al niet in een beste reuk, maar de stank lijkt nu nog nauwelijks te harden.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.