Alexander Sassen van Elsloo maakt de balans op van de Trump-saga tot dit moment. Is Donald Trump een goede president voor Amerika?

De opinie over Trump aan deze zijde van de oceaan, is niet bepaald positief te noemen. Ik weet niet in hoeverre de vooringenomenheid van de pers hier leidend dan wel volgend in is, maar de lage populariteit is best frappant te noemen, want Trump boekt wel degelijk successen en kaart vele onevenwichtigheden aan. De manier waarop is totally not done in de politieke wereld, maar dat is een intra elitaire kwestie. Dat de burgers in West- Europa Trump totaal niet zien zitten is nog één ding, maar dat het met zoveel passie gedaan wordt wel. In veel gevallen kan zelfs gesproken worden van haat in plaats van een simpel incompatibilité d’humeur. Het lijkt er op (zie afbeeldingen hieronder) dat Trump zelfs Bush voorbij gaat streven…

In zijn eigen land is hij zoiets als Tesla is bij beleggers; de ene helft houdt van hem, de ander haat hem (zie afbeelding hieronder). Ik vond het hoog tijd om wat punten aan te stippen die ik de moeite waard vind aangaande het presidentschap van Trump.

The bad
Laat ik beginnen met het slechte. Trump heeft ervoor gekozen om de belastingen flink te verlagen. Nu denkt u vast dat ik het ga hebben over dat deze belastingverlaging alleen voor de rijken is en zo, maar nee, dat vind ik nogal gezever. Gezien de rijken absoluut gezien het meeste belasting betalen, vallen belastingverlagingen voor hen vaak het beste uit. Verder is die hele discussie omtrent verschil in inkomen niet waar het om zou moeten draaien, het gaat om hoeveel mensen uit de armoede worden geholpen; niet met uitkeringen maar met banen, echte banen, dus niet van de Melkert onzin. Nee, wat mij dwars zit als econoom is niet de belastingverlaging, want ik juich elke verlaging toe (leidt tot minder misallocaties en dus hogere welvaart), maar de financiering van deze verlaging. Om de volledige goede effecten te krijgen van een belastingverlaging, moeten de overheidsuitgaven met eenzelfde bedrag omlaag (wellicht zelfs meer om ook het al bestaande tekort weg te werken, dan wel de staatsschulden te reduceren tot een aanvaardbaar niveau).

Na mij de zondvloed financieel beleid
Helaas heeft Trump dit niet gedaan en financiert hij de belasting verlaging met het aangaan van meer overheidsschulden. Dus dat de BBP cijfers er nu leuk uitzien, mag niet worden gebruikt als een indicator van Trump succes. The jury is still out on that one, want de rekening zal ooit betaald moeten worden. Dat Trump nu een ultra fiscaal stimulerend beleid voert, terwijl de economie zich al in opgaande/hoogconjunctuur bevond, is verbazingwekkend te noemen. Zoals de afbeelding Annual Deficits 2002-2025 laat zien, gaan de verwachte tekorten weer naar het niveau van de kredietcrisis (overigens, deze heet nu tegenwoordig The Great Financial Crisis, GFC).

Komt Trump hiermee weg?
Dat deze tekorten nu plaatsvinden terwijl de staatsschulden zich op een veel hoger niveau bevinden dan in 2007, is extra kwalijk te noemen. De vraag is dan ook hoe dit gaat uitpakken. Normaliter, zou een land met dergelijke fiscale tekorten en staatsschulden meteen te maken krijgen met een wegzakkende munt, hogere inflatie, zowel via de import (cost-push, ofwel zwakkere dollar maken importgoederen duurder, wat inflatie verhogend werkt) dan wel via bestedingsinflatie (meer groei, meer inkomen, meer consumeren, meer investeren, en zo verder, terwijl de aanbodzijde de vraagtoename niet geheel aankan waardoor lonen en goederenprijzen stijgen). Maar dat werkt voor Amerika iets anders.

Dollar is king dus een wapen
Allereerst is de dollar de wereld reservemunt. Dit maakt enorm veel uit. Alle belangrijke grondstoffen worden in dollars verhandeld en de VS heeft de grootste en diepste (meest liquide) financiële markten van de wereld. Dit is ook de reden dat bij iedere crisis, veel professionele beleggers hun posities liquideren en in (relatief) veilige (liquide) Amerikaanse staatsobligaties stoppen. De onrust op financiële markten die Trump met zijn huidige beleid veroorzaakt (kom ik verderop nog op terug) is dus een prettige bijkomstigheid voor de USA. Immers, het zorgt potentieel voor een hogere vraag naar Amerikaanse staatsobligaties.

Tegenstelling
Ook tekorten op de handelsbalans zijn in het voordeel van de VS. Landen die goederen aan de VS verkopen, die krijgen betaald in dollars en zij houden deze dollars aan, vaak in de vorm van Amerikaanse staatsobligaties. Dit is ook de reden dat Japan en China zoveel Amerikaanse staatsobligaties bezitten. Verder moet er ook gekeken worden naar wat er wordt geïmporteerd; zijn dit alleen prullen voor de consument of betreft het kapitaalgoederen (die later dus meer economische groei opleveren) of investeringen in Amerikaanse bedrijven (waardoor deze makkelijker kunnen financieren en investeren wat Amerika, ten dele, ten goede komt) – we moeten dus de gehele betalingsbalans bekijken. De compositie van de betalingsbalans kan een indicatie geven van toekomstige groei en hogere populariteit bij investeerders waardoor een grotere inflow van kapitaal kan blijven plaatsvinden. Dergelijke tekorten, kunnen Trump helpen bij het financieren van Amerikaanse fiscale uitspattingen. De compositie van de betalingsbalans zal dus bepalen in hoeverre dit echt op de pof is of niet. In ieder geval werkt de huidige focus van Trump op het terugdringen van de handelstekorten potentieel negatief in dezen.

Nadeel belastingbeleid Trump
Eerder kaartte ik een negatief punt aan van het Trump-beleid. Het betrof de belastingverlagingen. Het verlagen van belastingen is altijd goed, zolang deze bekostigd worden door de overheidsuitgaven te verminderen (kleinere overheid dus). Maar Trump financiert zijn Tax Package met name door oplopende begrotingstekorten, die tot nog hogere staatsschulden zal leiden. Dit is erg slecht in mijn optiek. Echter, gezien de status van Amerika, met haar wereldreservemunt en meest liquide financiële markten, kan Trump zich het één en ander nog permitteren. Mooi is het niet, terwijl het zo mooi had kunnen zijn (met een kleinere overheid).

Strijd tegen uitdijende overheid
Dat Trump niets doet aan de te grote overheid is overigens niet geheel juist. Zo heeft hij de regel ingevoerd dat voor iedere nieuwe regulering, er twee oude moeten verdwijnen. Nu heb ik in de meeste gevallen een hekel aan iets wat automatisch gaat zonder een gedachteproces, maar voor dit geval is het broodnodig. De wildgroei aan regulering in de VS maakt het legaal zaken bedrijven en zelfs leven zowat onmogelijk (zie hier voor meer info). Dit is niet alleen belangrijk voor de 0,8% extra groei (genoemd in voornoemde link) die dit zou kunnen opleveren, maar met name omdat het de trend van alsmaar meer regulering doet knakken.

Verborgen bonus
De knak in deze trend en het feit dat elke nieuwe regulering het einde van twee oude reguleringen betekent, zorgt voor een kentering in het denken bij overheden. Nu moeten ze wel drie keer goed nadenken voor ze iets nieuws introduceren EN eindelijk eens hun best doen om onzinnige en schadelijke regulering te schrappen. De ambtenarij zal hierdoor eindelijk meer in het teken staan van de burgerij en het bedrijfsleven in plaats van met name alleen bezig te zijn met haar eigen belangen (uitbreiden van haar keizerdijkjes). Hierdoor denk ik dat die 0,8% niet het gehele verhaal vertelt, want wat was de schade geweest in 2022 (en daarna) als de reguleringstrend had doorgezet? Deze aanpak van Trump is zeker een pluim waard. Echter, de voornoemde overheidstekorten bedragen een veelvoud van de 0,8% extra groei. Verder kan de twee voor één regel niet eeuwig worden toegepast, maar dat punt ligt nog zo ver weg dat ik me nu geen zorgen maak om het automatisme van deze maatregel.

Handelsoorlog
Als ik de pers mag geloven, dan is Trump bezig met een full out attack on free trade. Mijn eerste reactie is dan: “Vrijhandel? Waar dan? Bestaat dat ergens?”. Het komt erop neer dat we het in dezen niet over vrijhandel moeten hebben, maar over gereguleerde handel. Dit is overigens iets wat voor niet participanten het tegenovergestelde betekent van vrijhandel; zij zijn immers de facto uitgesloten van deze handel.

I have a dream
De tweet rechts laat zien dat Trump dit maar al te goed het verschil tussen gereguleerde en vrije handel weet. Hij slaat met deze tweet de spijker op zijn kop, en hoe! Als alle overheden zo zouden denken (en doen), dan zou ik mij zeer gelukkig prijzen. Ik ben echter niet gisteren geboren en weet dat de kans dat we hier vooral met retoriek te maken hebben erg groot is. Ik ben er echter wel van overtuigd dat Trump meer in vrijhandel gelooft dan Obama, Clinton en zo verder (bij elkaar opgeteld zelfs). Vergeleken met zijn huidige concurrenten, is Trump de enige die mijn hoop op echte vrijhandel in leven kan houden. Vanuit die optiek is er nu geen betere persoon (of anders gezegd: Trump is de minst slechte).

Meer faire handel
Wat Trump ook zegt, dit betekent niet dat Amerika geen protectionistische kanten heeft. Zo weet ik bijvoorbeeld dat buitenlandse bedrijven niet mogen baggeren in de VS en dat er de nodige subsidies te verkrijgen zijn voor Amerikaanse bedrijven. Dus laat ik mij op dit punt alleen maar focussen op de gereguleerde handel (wat de pers dus vrijhandel noemt) en of deze fair is of niet voor de contractanten (de landen die de handelsakkoorden hebben getekend). Nu ik de ideologie van vrijhandel terzijde kan schuiven, worden de argumenten voor Trumps handelen (pun intended) ineens een stuk minder beladen en tevens rationeler. Want is een Chinese importheffing van 25% op Amerikaanse auto’s fair, terwijl de VS maar op 2,5% heft op Chinese auto’s? Is het fair, dat Chinese bedrijven gewoon in de VS aan de slag kunnen, terwijl buitenlandse bedrijven alleen via een Joint Venture met een Chinese partner in China mogen opereren? Is het fair dat China zowat alle intellectual property (IP) rechten aan haar laars lapt (steelt dus; mede geholpen door de verplichte JV beleid, want hierdoor kunnen de Chinezen alle blauwdrukken verkrijgen voor hun kopieergedrag)? Is het fair dat de Chinezen onder andere hun semiconductor industrie zwaar subsidiëren? Is het fair dat onder de regels van de Wereldhandelsorganisatie (in het Engels WTO), China nog in een andere categorie (niet van volledig ontwikkelde economie) valt waardoor het bepaalde voordelen krijgt onder het WTO-verdrag (zie ook dit verhelderende interview met Kudlow; een absolute aanrader!)?

Best man for the job
Het moge duidelijk zijn dat het antwoord op al deze vragen NEE is. Natuurlijk heeft de VS ook geen schone handen in dezen, maar relatief gezien is duidelijk dat China zeer unfair handelt met de VS (en de EU!). Dat voorgaande presidenten daar niet of nauwelijks wat aan gedaan hebben, is laakbaar te noemen. Een deel van dat falen heeft denk ik te maken met het feit dat politici en vooral diplomaten teveel binnen een bepaald speelveld denken, terwijl China daar duidelijk misbruik van maakt. Trump heeft echter lak aan dit alles en dat kan eindelijk voor verandering zorgen. Sterker nog, het imago van Trump (gegrond of niet) zorgt ervoor dat hij als een bezetene tekeer kan gaan en dat zijn tegenstanders hem ook echt geloven/vrezen. Hierdoor verandert de totale dynamiek in de onderhandelingen. Trump wil bestaande, slecht onderhandelde dan wel slecht nageleefde handelsakkoorden openbreken en dat kan niet op een zachtaardige manier. Wat dat betreft is Trump de beste kandidaat voor deze taak.

Mad dog Trump is not so  mad after all
Het lijkt er dan ook op dat Trump echt verandering gaat bewerkstelligen op het gebied van gereguleerde handel. Er bestaat wel het gevaar dat hij te hard en te snel gaat; we hebben immers met mensen te maken en als die zich beledigd voelen dan kunnen zij anders dan in hun eigen/lands-belang handelen. Ik denk echter dat dit wel mee zal vallen. De EU heeft al het één en ander beloofd op het handelsvlak en de Chinezen hebben duidelijk laten blijken te willen onderhandelen. Trump heeft dit weliswaar elke keer beantwoord met nog meer tarieven en dreigingen daartoe, maar niet geheel zonder reden. Importtarieven zijn namelijk maar één kant van het oneerlijke handel verhaal. Zo hebben de Chinezen ook de wisselkoers van hun munt lang kunstmatig laag gehouden, waardoor hun export dus goedkoper werd. Nu hebben ze daar de laatste jaren wat aan gedaan, maar sinds de handelsoorlog met de VS is begonnen, hebben de Chinezen de yuan weer laten verzwakken (zie grafiek hieronder) om zodoende de importtarieven van Trump ongedaan te maken. Dit doen ze overigens ook door Chinese bedrijven nu extra subsidie te geven (of andersoortige staatshulp); iets wat ook in de gaten gehouden moet worden.

Dat Trump de duimschroeven verder aandraait, terwijl de Chinezen zich bereid hebben gevonden om bepaalde importbelastingen te verlagen, is niet een indicatie van hoe “gek” Trump is, maar juist hoe slinks de Chinezen te werk gaan.

Thumbs up
Op het dossier van handel, kan ik niet anders concluderen dan dat Trump gelijk heeft en een juiste strijd voert. Gezien dat de EU ook last heeft van oneerlijke Chinese handelspraktijken, zou het verstandig zijn als zij Trump zou steunen in plaats van af te vallen. Doordat zowat iedere politicus in de EU een Trump-allergie heeft, handelen zij niet in het belang van de EU burgers en bedrijven. Dat de pers haar duidende taak op dit vlak compleet heeft verzaakt, is daarom laakbaar en zorgwekkend; in een gezonde democratie controleert de pers de politiek en houdt zo de boel scherp en fair, iets wat nu dus steeds minder gebeurt. Dit komt mede doordat journalisten tegenwoordig in de richting van van de columnisme zijn opgeschoven (opinie in plaats van uiteenzetting van feiten). de pers wordt steeds gekleurder (een onderwerp dat ik nog in deze Trump-saga zal aankaarten).

Boek?
Gaandeweg kwam ik er achter dat dit onderwerp zich leent voor een boek. Of drie. Ik zal dus vele interessante verhaallijnen geheel of gedeeltelijk onbehandeld moeten laten. Dat is jammer, maar het doel van deze Trump-analyse is om een bepaald beeld te schetsen op enkele speerpunten en zo doende een wat realistischer, breder beeld van Trumps presidentschap weer te geven met als conclusie het antwoord op de vraag of hij nou een goede President is of niet.

Rusland
De Russiagate-affaire gaat om twee hoofdvragen:

1. hebben de Russen de verkiezingen van 2016 beïnvloedt?
2. heeft Trump en/of zijn team samengespannen met de Russen?

Laat ik beginnen met te zeggen dat elke land zich zo wat bemoeit met de verkiezingen in andere landen. Israël heeft een redelijk grote lobby in de VS bijvoorbeeld, met naar zeggen veel meer invloed dan de Russen. Nu is de één een bevriende staat en de ander niet, dus er is verschil, maar laten we onszelf niet voor de gek houden dat er geen invloed is van buitenaf. Vaak wordt deze invloed via de media gespeeld. Zo heeft de Britse krant The Guardian (in opdracht van wie?) dat ooit geprobeerd in de VS bij een gouverneursverkiezing; het mislukte totaal. Maar dat allerlei groepen, organisaties, regeringen, bedrijven en zo verder van buiten af invloed proberen uit te oefenen moge duidelijk zijn. En als er één land de kroon spant wat betreft beïnvloeden van buitenlandse verkiezingen, dan is het de VS zelf wel (zie hier).

Komt erg goed uit
Dat er nu zoveel ophef wordt gemaakt over Rusland is naast hypocriet, wel erg convenient. Alhoewel Rusland zeker geen vriend van het Westen is (of althans, de westerse waarden), vind ik het op zijn minst frappant dat Rusland door de grote machtsblokken ineens als vijand numero uno wordt bestempeld. Spionage (Obama die Merkel aftapte bijvoorbeeld!), cyber attacks en zo verder tussen de machtsblokken en Rusland (en tussen bevriende naties) is niets nieuw, dus dat we nu opeens een hernieuwde Koude Oorlog hebben lijkt meer op een geval dat sommigen een Koude Oorlog willen hebben. Geopolitiek technisch, is er wat voor te zeggen; het creëert een soort stabiliteit tussen de machtsblokken en zelfs binnen de machtsblokken (verenigd door vijanden maakt het makkelijker om landen en groepen landen te sturen). Helaas kan ik hier niet veel mee; het is een mogelijkheid. Deze mogelijkheid zorgt er echter wel voor dat bepaalde opties worden opengehouden en dat er daarom niet met een zwart-wit bril naar alles gekeken wordt, iets wat de media te vaak doen, waarover verderop meer.

Trump not so clean
De aanname dat Trump wat op zijn kerfstok heeft als vastgoedman is niet vreemd. De sector is immers een magneet voor zwart geld en dergelijke. Dat Trump in zijn leven als vastgoedman zaken heeft gedaan met Russen, lijkt mij ook aannemelijk (bewezen zelfs). Dat Trump grote transacties met cash heeft betaald (bijvoorbeeld met een golfterreintje in het VK) is ook bewezen. Cash is natuurlijk niet illegaal, maar gebruikelijk is het ook niet, zeker gezien we het hier hebben over tientallen miljoenen. Dus de kans dat Trump brandschoon is, lijkt mij klein.

De Clinton’s
Maar laten wij eens naar de Clinton’s  kijken. Zij hadden een netto vermogen van $700.000 in 1992. Dat is een mooi sommetje, maar niets vergeleken met wat hun netto vermogen in 2017 was: $240.000.000. Ik ken maar weinig hedge fund beleggers, of wat voor beleggers dan ook, die dit soort resultaten  kunnen boeken. Dat Hillary, bijvoorbeeld, speeches gaf (besloten) bij grote zakenbanken die ze publiekelijk aanviel geeft op zijn minst gerede twijfel aan het waarheidsgehalte van haar publieke uitingen. Dat een praatje van 30 minuten ook tonnen oplevert, heeft er alle zweem van dat er meer aan de hand was. Of het nu verborgen campagnegeld is, of het verkrijgen van bepaalde politieke steun/beslissingen, is onduidelijk, maar bedrijven (en zeker banken) gaan niet zoveel betalen voor een praatje van 30 minuten; ze betalen $200.000 omdat ze het meer dan waard vinden. Gezien het praatje publiek bekende verkiezingspraatjes waren van Clinton met een kleine twist, is zoiets hooguit $10.000 waard in mijn ogen. Als ik mijn oude Benz uit 2000 verkoop voor $200.000, staat de FIOD binnen een minuut bij mij op de stoep. Maar enige onderzoek van anticorruptie instanties in de VS of de media (kom ik straks op terug) naar deze speeches van Clinton, ho maar. Dit vind ik dus frappant.

Obama moet wel een topbelegger zijn!
En dan de Obama’s, die begonnen in 2007 met een netto vermogen van $1.300.000, maar hebben dit weten uit te bouwen tot $24.000.000 in 2017. Hun vermogen is dus zowat vertwintigvoudigd in 10 jaar. Als ik een beleggingstoko zou hebben, had ik de Obama’s gelijk ingehuurd om al de beleggingen te doen (de S&P500 Index is in die tijd met iets van 65% gestegen). Op zijn minst is het partijkartel in de VS een stukje winstgevender dan in Nederland en in het ergste geval…

Corruptie alom, FBI, Clinton, openbaar ministerie
Nu terug naar het Russiagate-onderzoek, daar zitten namelijk ook veel dingen tussen waar je niet goed van wordt. Zo hebben mensen rondom Trump gelogen over contacten met Russen (Manafort, Flynn, Trump Jr, Papadopoulus, etc.). of dit gedaan was uit vrees voor slechte publiciteit en niet omdat er iets niet in de haak was, is onduidelijk. Ook hier weer is de zweem dat er iets mis is, sterk aanwezig.

Steele, Fusion GPS en Hillary
Aan de andere kant is er het Steele dossier. Deze Steele, een voormalige Britse geheime dienst man, had een heel rapport opgesteld met allerlei vermeende transgressies van Trump in/met Rusland voor zijn opdrachtgever/gevers Fusion GPS. Dit bedrijf was door Hillary Clinton ingehuurd om belastend materiaal te vinden over Trump (iets waar Hillary de Russen van beschuldigd jegens haar gedaan te hebben!). Verder blijkt dat de vrouw van associate deputy attorney general (zeg maar een aanklager) Bruce Ohr, bij Fusion GPS heeft gewerkt tijdens de 2016 verkiezingen, terwijl hij dit niet vermeld had (hij had via zijn vrouw dus een financieel belang bij dit onderzoek tegen Trump. Het niet vermelden is illegaal en het hebben van een dergelijk financieel belang bij een onderzoek is ook verboden).

Bruce Ohr
Verder fungeerde Bruce Ohr als informant naar de FBI; hij speelde de onderzoeksresultaten van zijn vrouw door naar de FBI. Verder was bekend, dat, net als de inmiddels ontslagen FBI agent Strzok, de Ohrs fel anti-Trump waren (daar zijn e-mails en tekstberichten van) en dus, via hun werk/invloed bij de Amerikaanse overheid, de verkiezingen hebben proberen te beïnvloeden. Verder bleek Steele totaal niet te voldoen aan de criteria voor een FBI informant, toch bleef de FBI Steele gebruiken. Gebaseerd op de Steele info, heeft de aanklager bij een FISA rechtbank (United States Foreign Intelligence Surveillance Court) speciale bevoegdheden weten los te peuteren om Trump en zijn team te onderzoeken; iets wat ze bij andere rechtbanken nooit voor elkaar zouden hebben gekregen). Hiermee is het hele onderzoek naar Manafort en zo verder, op valse gronden begonnen. Meer achtergrond informatie kunt u in dit Wall Street Journal-artikel en hier op VoL vinden.

Onpartijdigheid ver te zoeken
Of Manafort en anderen nu wel of niet bepaalde wetten hebben overtreden (de meeste hebben niets te maken met Trump’s verkiezing), dat het openbaar ministerie, de FBI en Hillary Clinton allen de verkiezing van Trump hebben proberen te voorkomen (en nu nog steeds aanvechten), staat vast. Het geeft dus aan dat het justitieapparaat in de VS helemaal niet zo onpartijdig is als de meeste mensen hier in de EU denken. Wat in ieder geval geconcludeerd kan worden is dat het Russiagate-onderzoek stinkt. Dit betekent niet per se dat Trump schone handen heeft, maar het onderzoek heeft ondanks alle illegale handelingen nog geen bewijs opgeleverd dat Trump samen heeft gespannen met de Russen.

Klagen over de gelekte waarheid
Hillary kan blijven beweren dat zonder de (vermeende) Russische interventies zij de verkiezingen had kunnen winnen. Het betreft hier het vermeende lekken van e-mail verkeer van de Democraten, wat via een hack was verkregen en wat via Wikileaks is gepubliceerd. Of Hillary hier gelijk heeft, is moeilijk vast te stellen, maar het had zeker gekund, want de e-mails waren uiterst belastend. Echter, de e-mails waren echt en wat Hillary allemaal gedaan heeft (zoals de kandidatuur van Bernie Sanders saboteren, mensen in de partij laten liegen voor haar, en zo verder) was op zijn minst beschamend, zo niet illegaal. Dat dit een negatieve invloed gehad heeft op bepaalde Democratische kiezers, valt dus zeker niet uit te sluiten, maar als kiezer zou ik niet klagen over deze gehackte informatie; ik zou eerder klagen over het gebrek aan (gehackte) informatie over alle andere politici, Trump incluis.

Rusland onderzoek is de boom, het bos…
Het Rusland onderzoek heeft dus wel degelijk een witch hunt karakter, maar wat het vooral laat zien is dat morele, politieke en economische corruptie in alle gelederen van de Amerikaanse overheid voor komt. Dat lijkt mij het grotere nieuws en iets waar de media veel meer aandacht aan zouden moeten geven.

De rol van de media – maar twee kampen:  voor of tegen Trump
Zoals alles omtrent Trump, zijn er maar twee kampen: aan de ene kant is er de groep die stelt dat Trump het vertrouwen in de media ondermijnt of zelfs in gevaar brengt door de kans op aanlagen op de pers te vergroten. Deze aanvallen, waarbij de massamedia door Trump worden beschuldigd van het produceren van fakenieuws, zijn volgens deze groep onterecht. Sterker nog, als er één fakenieuws verspreidt dan is het Trump zelf wel. Dan is er het andere kamp dat stelt dat de massamedia er alles aan doen om Trump uit het zadel te wippen omdat ze hem (en de Trump-achterban) niet moeten.

Laakbaar, net als de rest
De eerstgenoemde groep heeft genoeg feiten aan haar kant. Zo heeft Trump onware dingen gezegd over een aanslag in Europa, zijn betaling aan de pornoactrice, dat staalbedrijven meer fabrieken gaan bouwen in de VS, dat Noord-Korea al akkoord is met denuclearisatie, dat zijn eigen belastingplan slecht zou zijn voor hem persoonlijk, en ga zo maar door. Maar ja, politici staan niet bekend om hun eerlijkheid toch? Was bij Obama, Hillary, Bush, Bill, en zo verder niet anders, behalve dan dat Trump het via Twitter de wereld in slingert. Veel van zijn onwaarheden zijn vaak eerder onjuist gebruik van data overigens (zie hier lijstje en oordeel zelf of dit allemaal keiharde leugens zijn). Laakbaar dus, maar nou niet echt onderscheidend van de rest (helaas).

Trump als zondebok
Het blijven benadrukken dat de media fakenieuws verspreiden, zal de MSM er niet geliefder op maken, maar om te stellen dat Trump dat in zijn eentje heeft veroorzaakt is wat dik aangezet. De cijfers hieronder maken duidelijk waarom: het vertrouwen had allang een dalende lijn ingezet (sinds Trump is er zelfs een kleine opleving); om dat in zijn geheel op het conto te schrijven van Trump is misplaatst.

Wat wel gesteld kan worden is dat het al lage vertrouwen van de Republikeinse kiezers in de massamedia onder Trump nog verder is gedaald. En dit brengt mij op het punt dat hieruit wel degelijk geconstateerd kan worden dat de massamedia erg eenzijdig zijn in hun rapporteren over Trump. Als er gekeken wordt naar de zenders en de journalisten, experts, professoren en zo verder, dan zijn die voor het grootste gedeelte afkomstig uit het Democratische kamp. Waar de Democratische kiezer steeds haar bezwaren, vermoedens en emoties omtrent Trump bevestigd ziet in mediarapportages, zien de Trump-aanhangers juist dat zij aangevallen worden. Dit is ook het verschil; waar de Democratische groep Trump aanvalt, voelen de Republikeinen dat zij, als kiezers, worden aangevallen. Zij zien, horen en voelen vaak dat de Democraten hun persoonlijkheden, hun overtuigingen, hun religie en zo verder als deplorable omschrijven.

Hier ligt ook de crux, want deze mensen verdedigen niet zozeer Trump, maar zichzelf; iets wat het  Democratische kamp maar niet in wil zien. De Trump-aanhangers zijn het beu om de progressieve agenda van de Democraten opgelegd te krijgen en weggezet te worden als idioten voor hun verzet hiertegen. Dit is ook de enige sluitende verklaring voor Trumps populariteit, ondanks zijn venijnige tweets, zijn fouten, zijn lompheid, zijn onjuistheden en onwaarheden. Deze tekortkomingen zorgen ervoor dat

1. De kiezer zich meer kan identificeren met hem
2. Er eindelijk is een politicus is die geen phoney is met veel wollige en ontwijkende antwoorden met nul komma nul actie.

Tai Chi
Trump weet dit dondersgoed en melkt het dan ook helemaal uit. Het werk van Trumps campagneteam, wordt dus voor een groot gedeelte gedaan door de oppositie! Niet heel veel anders dan bij ons, zou ik zeggen.

Polarisering
Probleem van dit medialandschap is ook dat er een soort schifting plaatsvindt: Fox ter rechter zijde en de rest zit allemaal (ver) links van het midden. Naar mijn mening is dat funest voor een goede werking van een democratie. De pers moet immers toezien op de parlementsleden die toezien op de regering (in Amerika dus de Senaat en leden van net Huis van Afgevaardigden). Doordat de massamedia nu ook op partijlijnen zijn verdeeld, wordt een objectieve nieuwsvoorziening onmogelijk gemaakt; het vervalt zelfs tot een soort moddergevecht tussen de verschillende mediabedrijven. Naar mijn mening een verdere verklaring waarom het vertrouwen in de massamedia dalende is.

Objectiviteit, we raken het kwijt
Nu heb ik niet de illusie dat journalisten geheel objectief kunnen schrijven; net als elk andere persoon zit er automatisch een bias in. Maar wat wel kan is een weergave van beide/meerdere kanten met zoveel mogelijk feiten of theorieën die de verschillende stellingen zouden onderbouwen. Een meer wetenschappelijke benadering, zo u wilt. Dan kan het lezerspubliek zelf bepalen waar zij de meeste waarde aan hecht. Nu echter, maken de massamedia de fout om het nieuws eenzijdig te brengen, doorspekt met activisme en moralisme; ze schotelen een voorgekookte opinie voor. Leuk als je, zoals ik, een columnist bent, maar journalisten zouden zich verre moeten houden van dit soort praktijken. De ondergang van de massamedia is mijns inziens dan ook vooral te danken aan hun onvermogen om objectief de zaken in hun geheel weer te geven.

Gemiste kansen
Trumps handelsoorlog is een mooi voorbeeld hiervan; doordat de journalisten en de experts hun anti-Trump bril ophadden, zagen zij alleen een gek die tegen wereldhandel was. Hadden ze die bril niet gehad, dan zagen ze een man die zijn slechte/harde reputatie geheel gebruikt om deals open te breken om betere voorwaarden voor de VS te verkrijgen. Dat is hem met de EU gelukt en China heeft hij ook zowat in de touwen hangen. Het verhaal omtrent Noord-Korea was niet werkelijk anders.

Denk niet wit, denk niet zwart
Nu ook weer heeft Trump uitgesproken dat hij de renteverhogingen van de Fed maar niets vindt. De centrale bank is officieel onafhankelijk (sommige presidenten is het wel degelijk gelukt de Fed te beïnvloeden) maar om publiekelijk de Fed aan te vallen is eigenlijk een no-no. De pers was dan ook weer eens eensgezind, maar laat hierdoor andere mogelijke verklaringen onuitgezocht. Zo kan Trump nu al een zondebok aanstellen voor als de beurs en de economie gaat klappen. Iets wat hem overigens ook goed uit kan komen in zijn geopolitieke strijd (zie helemaal boven). Of wellicht wil hij bedrijven meer vertrouwen geven om te blijven investeren (iets wat bij een stijgende rente steeds moeilijker wordt). Wellicht is het een double bluff om de Fed juist sneller te laten handelen.

J’accuse!
Of Trump is een dombo. Dat kan ook, maar het punt is dat door de gekleurde bril van het journaille deze mogelijkheden onderbelicht blijven. In een goed en gezond medialandschap met professionele standaarden zou dit niet gebeuren. Dus als de massamedia klagen over Trump, dan hoeven ze alleen maar in de spiegel te kijken voor de echte oorzaak.

De Saga
Tot hier heb ik het vooral over Trumps grootste economische fout gehad (belastingverlaging is goed, maar teniet gedaan door dit te financieren met oplopende tekorten), over de handelsoorlog en zijn onderhandelingstechniek, de media, het Russiagate-onderzoek, en nog wat andere items. Echter, de grote vraag blijft of Trump een goede president is.

Hij levert wel
Als er gekeken wordt naar de verkiezingsbeloftes die hij heeft gemaakt, dan zou het antwoord redelijk in de richting van JA moeten komen. Hij heeft onder andere de belastingen verlaagd, hij heeft de groei boven de 4% gekregen, hij heeft China en anderen de wacht aangezet inzake oneerlijke handel en de werkeloosheid is flink afgenomen. De afschaffing van Obamacare heeft hij niet helemaal voor elkaar kunnen krijgen, zo ook de muur tussen de VS en Mexico, maar dat is of work in progress, of is niet gelukt door weerstand binnen zijn eigen partij. Dit laatste kan je Trump deels aanrekenen; met wellicht ene andere houding, had hij meer steun kunnen verkrijgen, maar aan Trumps wil om het te veranderen ligt het in ieder geval niet. Hij probeert echt te doen wat hij beloofd heeft; dit in tegenstelling tot veel van zijn voorgangers. Die swamp die hij zou droogleggen, daar heb ik nog te weinig van gezien helaas.

Prijskaartje nog niet bekend
Veel van deze bereikte doelen brengen ook kosten met zich mee. Als Trump de belastingen verlaagt en de overheidstekorten flink laat oplopen, dan is een BBP-groei van boven de 4% niet zo verwonderlijk. Anders is het kopen van een Rolls Royce met geleend geld de manier om rijk te worden. Een groot gedeelte van zijn bereikte doelen is dus op de pof gekocht/bereikt. Nu is in het eerste deel van deze saga de mogelijkheid besproken dat Trump de status van de dollar (wereldreservemunt) gebruikt om een deel van deze kosten op een indirecte manier te dekken.

Bigger game
Verder kan het zijn dat Trump en zijn adviseurs de oplopende tekorten in combinatie met de belastingverlagingen en de handelsoorlog, gebruiken voor geopolitieke doeleinden. Het veroorzaken van problemen voor opkomende markten (door een aansterkende dollar en stijgende dollar rentes), het onder druk zetten van zwakke Europese banken (Deutsche Bank!), het verdelen van de EU (opvrijen van Italië, Polen, Hongarije etc.) en aanvallen van Merkel en Macron, het stimuleren van investeringen in schalie, het steunen van Saoedi-Arabië en het isoleren van Iran en zo verder, is misschien wel de ultieme powerplay van de VS. De kapitaalsstromen die dit op gang brengt, vallen immers ten gunste van de VS uit, wat weer ruimte schept voor de voornoemde oplopende tekorten. Gezien de situatie waarin hij de VS aantrof bij zijn aantreden, zou zijn beleid wel degelijk doordacht genoemd kunnen worden.

Catch 22 voor andere landen
De oplopende staatsschulden gaan hier niet mee weg, maar de VS heeft met zoveel van haar staatsschuld in buitenlandse handen, een wapen in handen voor de toekomst; de VS kan kiezen voor een vorm van default (bergen dollars bij printen, devaluatie, hoge inflatie of andere manieren) en/of (ligt aan de volgorde) dreigen met een default. Vergeet niet dat landen die exporteren naar de VS in dollars betaald krijgen en dat de handel in de meeste grondstoffen ook in dollars gedaan wordt. Deze dollar-recycling zorgt ervoor dat de andere landen dus altijd met dollars blijven zitten/ dan wel nodig hebben. Nu zijn er initiatieven om de rol van de dollar te ondergraven (denk aan de Chinezen met bepaalde yuan-contracten, of de EU dat een alternatief voor SWIFT wil hebben, en zo verder), maar deze hebben vooralsnog nauwelijks effect op de status van de dollar. Zolang er geen goede alternatieven zijn, heeft de VS de rest van de wereld bij de spreekwoordelijke family juwels.

Inzetten van alle jokers
De huidige gang van zaken zal er echter wel voor zorgen dat de rest van de wereld extra haar best gaat doen om de titel van wereldreservemunt van de dollar af te pakken. Het huidige beleid van Trump in dezen, valt nu goed uit, maar latere presidenten kunnen het daardoor wel moeilijker krijgen. Gezien de problemen die de VS al had voor het aantreden van Trump (veel schulden, veel unfunded contingent liabilities, verouderde infrastructuur, en zo verder), was het hier toch wel van gekomen, maar Trump zet hier wel wat vaart achter, zullen wij maar zeggen.

Zijn beste zet
Trump heeft er wel voor gezorgd dat de bureaucratie binnen zijn land een halt is toegeroepen. Dit klinkt wellicht als een leuk puntje voor Trump, maar is naar mijn mening echt een watershed moment. De ambtenarij is een systeem dat zichzelf voortplant (woekeren is wellicht de betere term); regels zorgen namelijk voor de behoefte aan controle. De controle behoeft weer controle. De bijwerkingen van al deze controles en regelgeving, zorgen weer voor effecten die niet gewenst zijn. Dit veroorzaakt nog meer regels tegen deze bijwerkingen, die, zoals u kunt raden, voor nog meer ambtenaren zorgen. Kopjes thee drinken en zeggen dat ze efficiënter en effectiever moeten werken, werkt niet. En dan is Trump echt de meest geschikte persoon om hier verandering in aan te brengen. Met zijn harde lompe stijl en zijn brute ingrepen, heeft hij ervoor gezorgd dat de groei van de ambtenarij een halt is toegeroepen. Voor iedere regulering, moeten er nu twee geschrapt worden. Departementen worden ingekrompen, dan wel geheel opgedoekt. Dit reset-moment kon alleen door Trump worden volbracht en is naar mijn mening het beste wat hij tot nog toe heeft gedaan.

De kiezer heeft gesproken
In het antwoorden van de vraag of hij wel een goede president is, moeten de Amerikaanse kiezers natuurlijk ook aan bod komen. Politieke commentatoren wereldwijd verbazen zich er nog steeds over hoe een hork als Trump ooit verkozen is tot president van Amerika. Door deze gekleurde bril, zien deze experts niet in dat de Trump-kiezers een bewuste keuze hebben gemaakt en een duidelijk signaal hebben (proberen) af te geven. De bewuste keuze was voor een persoon die eindelijk eens niet zo glad als een aal was; voor een persoon die net als zij sociale fouten maakt, voor een persoon die weet wat het is om geld te verdienen terwijl de overheid je tegenwerkt. Zij hebben dus bewust voor de persoon Trump gekozen. De boodschap die zij hiermee af hebben gegeven, is dat het tijdperk van gladde en draaiende politici met zoete praatjes voorbij is.

Les voor de rest van de wereld
Zo heeft het geforceerd mee moeten in de filosofie van globalisatie en internationalisme bij veel van de Amerikaanse kiezers een enorme weerzin veroorzaakt. Deze weerzin is in veel landen aanwezig en de verkiezingen in Frankrijk, Zweden, Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Duitsland, Griekenland en Italië hebben aangetoond dat wij hier eenzelfde proces doorlopen. Waar in de VS Trump de meerderheid kreeg, is het in Europa een gemêleerd beeld; in Hongarije, Italië en Oostenrijk hebben deze krachten de meerderheid weten te behalen, maar in andere landen niet. De gevestigde politieke orde noemt dit “de opkomst van populisme”, maar “de afkeer van de huidige politiek” zou een betere omschrijving zijn. Hillary heeft eigenlijk campagne gevoerd voor Trump, net zo goed als D66 c.s. campagne hebben gevoerd voor de PVV en nu FvD. Het is bijna komisch om te zien dat de gevestigde politieke partijen niet inzien dat zij zelf de oorzaak zijn van het opkomende populisme! Het geeft ook aan hoe zelfingenomen de gevestigde politiek is en hoe ver zij van de kiezer af staat. Hetzelfde geldt voor het journaille, wat zich blijft identificeren met de gevestigde politieke orde en hierdoor de plank mis blijft slaan.

Gevolg en dus geen oorzaak
Trump is daarmee een symptoom van deze tijd en zo bekeken is hij niet de beste president die de VS ooit heeft gekend (dat was Calvin Coolidge namelijk), maar wel de juiste president voor de huidige taak. Nogmaals, het kan zo zijn dat de zaken veel simpeler zijn en dat Trump een erratische president is die overal waar hij komt onenigheid en instabiliteit veroorzaakt en dat de tot nog toe gunstige effecten toeval, dan wel tijdelijk van aard zijn. Maar het kan ook zo zijn dat er door Trump en soort catharsis binnen de politiek plaatsvindt, waardoor de VS een nieuwe, betere weg zijn ingeslagen.

Mijn antwoord
Het echte oordeel zal pas veel later, met enorm veel moeite, kunnen worden geveld, dus mijn antwoord op de vraag in de titel van dit essay is dan ook een voorlopig JA, maar met genoeg mitsen en maren. In ieder geval was het alternatief voor Trump ten tijde van de verkiezingen een ramp voor de VS geweest; zoals velen in de VS zeggen, “anything is better than Hillary”. Echter, de haat voor Trump en de afkeer van Hillary bij de Democratische kiezer, heeft ervoor gezorgd dat Bernie Sanders en andere ultralink(s)e politici een enorme populariteitswinst hebben weten te boeken. Mocht de polariserende werking van Trump zodanig uitpakken dat deze kliek de volgende verkiezingen zal winnen, dan zou mijn antwoord direct naar NEE veranderen. Dan rest mij alleen nog de volgende vraag te poneren: wat is uw antwoord? Deze kunt u onder dit essay bij de reacties plaatsen.

---

Dit essay verscheen eerder zowel als serie als in één stuk op TradeIdee.nl, een site voor serieuze beleggers.