Het Corona-virus zorgt voor de zoveelste ICT-fuckup bij de Nederlandse overheid. Onverwacht? Wie had dat dan niet verwacht? Raymond Peil dook er in.

En weer staat de Nederlandse overheid in ICT-kringen totaal voor paal om de zoveelste blunder, nu met de contact en tracing-apps vanwege de Corona-bestrijding. Dat was te voorzien, want de combinatie van ICT met Nederlandse ambtenaren is doorgaans rampzalig.

De aankondiging van een Appathon door minister De Jonge, om twee bruikbare Corona-apps voor de overheid te verkrijgen, was eenvoudig niet meer dan een marketing event. Binnen een paar dagen werd een compleet circus opgetuigd waar 70 (!) ontwikkelaars een half uur durend app-kunstje mochten vertonen ten overstaan van door het ministerie geselecteerde panels van ‘experts’. Alles live op YouTube te zien.

Wat een ontluisterend staaltje amateurisme.

Ook minister Hugo de Jonge was aanwezig. Hij benadrukte nog maar een keer dat de app technisch volledig veilig moet zijn, ook wat betreft privacy. Lukt dat niet, dan komt er geen app. Serieuze alternatieven zijn er volgens hem niet. De overheid had vorige week breed gevraagd of de eisen haalbaar waren, stelt hij. Het hoefde ook geen app te zijn, andere technische oplossingen (een soort chatbot) kwamen ook in aanmerking, mits privacy-veilig.. Op de tweede dag van de Appathon presenteerden de zeven kampioenen uit de voorronde zich wat uitgebreider.

Het belangrijkste resultaat: er komt voorlopig geen app. Onderzoek naar de zes gegadigden – één viel al af door een datalek met privégegevens – door advieskantoor KPMG gaf dermate rampzalige resultaten, dat De Jonge fluks besloot de kandidaten terug te sturen naar de tekentafel. Ook dat was niet onverwacht. Immers, zelfs Ron Roozendaal – directeur Informatiebeleid bij het ministerie – beantwoordde tijdens de bijeenkomst de vraag ‘Gaat zo’n app echt helpen?’ ontwijkend: “Het echte antwoord is: dat weten we niet precies.”

De nu voorgestelde apps gaan zeker níet werken. Volgens het KPMG-rapport kon vrijwel niets serieus worden getoetst, wegens gebrek aan daarvoor benodigde gegevens. Niet alleen de schetsen (want meer was het niet) van de apps, maar ook de gebrekkige veiligheid contra hackers en ontbrekende informatie over de achterliggende, digitale infrastructuur pleiten tegen verder gaan met de ‘kampioenen’. Die data moeten immers ook veilig worden verwerkt en in het juiste verband ergens in de app worden gepresenteerd. Kort door de bocht gezegd wordt dat op de snijtafel van GGD’s, huisartsen en gebruikers zèlf gelegd.

Gebruikers van de app kunnen nu wel een kuchje of een niesbui melden, maar weten niet of ze werkelijk besmet zijn. Het al dan niet geautomatiseerde antwoord van de GGD zal dan zijn om thuis te blijven. Opzienbarend! Dan kun je in alle rust de rest van je gezin besmetten. Bovendien is twee weken zonder Corona-symptomen heel gebruikelijk bij geïnfecteerden, terwijl in deze periode de patiënt-in-spé juist het meest besmettend is. Beschikbaarheid van voldoende tests voor mensen die zich melden is daarom een absolute noodzaak als inderdaad een goed functionerende app zou worden geproduceerd.

Sjaak de Gouw, directeur publieke gezondheid van GGD Nederland, stelde in het FD dat

…om de verspreiding van het virus in te dammen, meer nodig is. ‘Om de besmettingshaard te vinden moeten we weten wáár precies in Nederland de besmetting heeft plaatsgevonden. Daarvoor moeten we weten waar de patiënt precies is geweest.’ Het verzamelen van deze locatiegegevens zal op veel maatschappelijke weerstand stuiten en kan niet anoniem gebeuren. Zonder privacy-garantie is het risico dat Nederlanders de app niet vrijwillig installeren groot. Bovendien had De Jonge een app met privacybescherming beloofd.

De Appathon werd vooraf al overladen met kritiek en die houdt aan. Het lijkt wel het TV-programma Dragon’s Den, met pitches, jury’s en panels, in plaats van een zorgvuldig opgezette aanbesteding, zeggen critici. Zo’n snel in elkaar getimmerde ‘beauty contest’ moet wel onzorgvuldigheid in de hand werken, vinden ook Platform Burgerrechten en Bits of Freedom. “Het evenement had meer weg van een spelshow waar bedrijven met elkaar strijden, dan van een serieuze aanbesteding.”

‘De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) liet maandagochtend weten geen oordeel te kunnen vellen over de zeven Corona-apps die afgelopen weekend zijn voorgesteld. Volgens de toezichthouder heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de kaders rondom de privacybescherming niet goed geformuleerd.

Nu blijktt dat het vrijwel onmogelijk is om snel een Corona-app uit te rollen die op brede steun van ontwikkelaars, veiligheids- en privacyexperts en GGD kan rekenen. Niettegenstaande het teleurstellende resultaat zaten trotse ambtenaren zichzelf desondanks te feliciteren in de nazit van de Appathon. Terwijl men het stof uit elkaars schoudervullingen klopte klonk het: “Wat hebben we dit snel gedaan en veel, heel veel geleerd!”.

Precies! Hoe je dit niet moet aanpakken. En misschien straks weer zo’n kansloos marketing event op staatskosten? Het zal toch niet?

---

Meer over het Corona-virus (Covid-19), de wijze van aanpak en haar economische gevolgen vindt u hier op Veren of Lood.