De Labourfractie in het Lagerhuis heeft leider Jeremy Corbyn formeel getorpedeerd. In een stemming gisteren verklaarden 172 van de parlementariërs (tegen 40) niet langer vertrouwen in de leider te hebben.

De opstand tegen Corbyn kent logische en onlogische kanten. Maar belangrijker is dat dit opnieuw een richtingenstrijd signaleert, zoals Labour die al in de jaren tachtig beleefde. En veel uitgesprokener dan toen het geval was, is het ditmaal een strijd tussen de elitistische leiding van de partij, en de groepen die normaal met dociel volgen genoegen namen. De afstand tussen partijelite en voetvolk lijkt onoverbrugbaar geworden. Het is ironisch, maar we hebben hier te maken met een strijd tussen een elite en hun stembusproletariaat. Deze fantastische ironie zou Marx wellicht niet ontgaan zijn, maar ik vrees dat hij daarvoor tweehonderd jaar geleden te weinig fantasie had om te beseffen dat dit gebeurt als elites de kans krijgen zich te vormen – waar dan ook.

Corbyn is een leider van het proletariaat. Hijzelf ziet zich zo, en zijn supporters voelen dat voor het overgrote deel ook zo. Dat Corbyn een politieke insider als weinig anderen is, doet niet ter zake. Dat men hem de afgelopen 25 jaar nergens anders hebben wilde – zo hij het ooit al probeerde – kun je hem niet voor de voeten gooien.

Maar leiders van het proletariaat zijn niet automatisch goede keuzes als premier. Dit beseft het grootste deel van de partijelite van Labour als weinig anderen – en de jaren van Tony Blair bewezen hun gelijk. Wie regeren wil, zal met een breed geaccepteerd uithangbord moeten komen. Dat zal Corbyn nooit zijn. Dat Corbyn nu weigert op te stappen, signaleert dat hij de moed opgegeven heeft ooit nog een betere linkse premier in het zadel te kunnen helpen zolang daarvoor de grondslagen niet zijn gelegd. Het heeft er alles van weg dat dat de taak is die hij zichzelf heeft gesteld.

Of Corbyn echt zo’n slechte leider is? Dat kan best. Tijdens het referendum was hij weinig effectief, maar dat hij er ook niet in geloofde maar uit partijtrouw deelnam aan de campagne van Remain is evenzeer een feit. Vanuit de fractie is dit een belangrijk argument zo lijkt het, maar toch is dit slechts naar de gelegenheid toe redeneren. De diepere beweegreden is de grote kans dat dit najaar de nieuwe Toryleider zal besluiten tot vervroegde verkiezingen, en de Labourfractie wil eenvoudig niet met Corbyn als leider verkiezingen in. De rust tot nog toe was gebaseerd op de gedachte dat Labour een paar jaar de tijd zou hebben zich op nieuwe verkiezingen (off. gepland voor 2020) voor te bereiden, en dat men Corbyn een jaar tevoren wel zou kunnen lozen. Nu dat tijdsschema verstoord lijkt, is er paniek uitgebroken in de rangen van de partijelite.

Ook interessant is dat beide grote Britse partijen nu een leiderschapsgevecht te zien geven, een unicum in de moderne tijd. Maar waar de kansen bij de Conservatieven nog moeilijk in te schatten zijn door het versplinterde veld, lijkt het me dat Corbyn bij een nieuwe verkiezing onder Labourleden nog steeds de beste papieren zal hebben. Als dat voldoende overtuigend gebeurt zullen de huidige opstandelingen worden gemarginaliseerd, en komt er mogelijk in aanloop naar de volgende verkiezingen een grote schoonmaak in de kandidatenlijsten. Natuurlijk zou dat Corbyn vrijwel onverkiesbaar maken bij volgende verkiezingen. De eerstvolgende generatie zou Labour niet meer aan de macht komen, omdat hij zijn partij een stevige zet naar links zou hebben gegeven. Het is een risico van deze couppoging dat sterk wordt onderschat: de huidige partijelite kijkt meer naar macht dan naar principes. Maar het is juist dàt wat het stembusproletariaat doet walgen. En Corbyn begrijpt dat beter dan zijn partijgenoten.

Nagekomen:

.@David_Cameron says tone of EU summit meeting about UK's exit was "sadness and regret" #PMQs https://t.co/RBSXBjNjJU

— Sky News (@SkyNews) June 29, 2016