Op 24 september gaat Duitsland naar de stembus. Naar het zich laat aanzien zullen de Bondsdagverkiezingen een herhaling van de ‘grote’ coalitie die thans regeert opleveren, maar dan met een sterk verminderde marge.

Traditioneel waren SPD en CDU na WOII de grote partijen in Duitsland, die soms alleen, soms in coalities het land regeerden met grote meerderheden. Die tijden zijn al een tijdje terug, en in september mogen de oude volkspartijen blij zijn als ze samen boven de 50% uit zullen komen. De stand staat nu op 52,3%, maar de bewegingen in de peilingen zijn ongunstig. Steeds minder Duitsers vertrouwen de zittende regenten. Niets Europees’ is de Duitsers vreemd tegenwoordig.

Dat Merkel de CDU weer aan gaat voeren lijkt niet ter discussie te komen – hoeveel reden daarvoor ook is. Bij de SPD lijkt het lijsttrekkerschap een hete aardappel: nadat de vorige leider Steinmeijer het stokje eerder al overdroeg omdat hij zichzelf ongeschikt achtte voor het baantje (hij wordt nu Bondspresident), heeft nu de huidige leider Sigmar Gabriel aangekondigd er van af te zien. Zijn opvolger wordt: Martin Schulz. Der Kapo.

Dat Schulz het slim gespeeld heeft mag niet worden ontkend. Na zijn vertrek als EP-president verkondigde hij eerst dat hij naar NordRhein-Westfalen zou gaan om daar regiopremier te worden. Maar intern heeft hij blijkbaar kans gezien de Duitse slangenkuil van de SPD naar zijn hand te zetten, met als gevolg dat Gabriel zichzelf neerzette als ongeschikt, en zich terugtrok.

De strijd om het kanselierschap gaat nu dus tussen Schulz en Merkel. Hoe gaat de SPD proberen een gat van 14% te dichten? Daarvoor kwam vandaag in Politico een uitgebreid advies, dat zich eenvoudig vertalen laat als: wees een sociaaldemocraat. Werken gaat het niet, maar we zullen zien in hoeverre het lukt. Dat Schulz zou moeten inzetten op een grote linkse samenwerking als alternatief voor het groter worden dan de CDU lijkt mij onzinnig: groter worden dan de CDU zou wel eens eenvoudiger kunnen blijken dan het verenigen van Links. NB, dat zijn de Grünen en Die Linke, waar onlangs nog enige beweging waarneembaar was wat betreft immigratie en de gevolgen er van.

De AfD van Frauke Petry staat intussen nog steeds tussen de 14,5 en 15%. Dat is voor de gevestigde orde bedreigend genoeg, maar niet zó bedreigend dat hun aanwezigheid in het parlement snel tot een andere immigratiepolitiek leiden zal. Daarvoor zou de AfD in de buurt van de 20% moeten komen. En, belangrijker: groter worden dan de SPD, zodat de gezamenlijke meerderheid van SPD en CDU verdampt. Nu is die gezamenlijke meerderheid de reddingsboei waarop Martin Schulz een campagne kan bouwen. Als het hem niet lukt op links een voldoende stevig fundament te creëren (wat niet veel meer is dan wensdenken), is er nu altijd een regeringsmogelijkheid als juniorpartner van Frau Merkel beschikbaar. Maar met een sterk groeiende AfD, en steeds betere uitslagen in de Duitse deelstaten wordt de dynamiek anders.

In het hart is Duitsland een oerconservatief land. Zelfs de Duitse socialisten kun je daarop aanspreken. Enerzijds maakt dat het voor de AfD vrijwel onmogelijk om in één klap de veste van de gevestigde orde succesvol te bestormen. Anderzijds, als zij zich als partij weet te vestigen is de sky the limit bij de eerstvolgende Duitse Bondsdagverkiezingen na september aanstaande. Curieus genoeg is dat een situatie die je in meer West-Europese landen die dit jaar naar de stembus gaan kunt constateren: na 2021 lijken hun kansen en situatie optimaal, maar het zou best dit jaar al kunnen gebeuren, die definitieve doorbraak. Mocht er dit jaar al een doorbraak komen, in Nederland, Frankrijk of Duitsland (theoretisch is ook een Italiaanse uittreding van de euro een optie), dan zal het daarna snel gaan met een effectieve aanpak en bestrijding van de Europese asielmigratie. Of we daarmee kunnen wachten tot 2021 lijkt me rijkelijk optimistisch, dus zou het eigenlijk nu al moeten.