Gisteren pikte ik er bij het nieuwe CDA-programma al een paar punten uit waar ik me zacht gezegd over verbaasde. Vandaag iets waarover ik me uitgesproken boos maak.

Maatschappelijke kloof
Het CDA heeft het bij voortduring over het dichten van kloven. Een typisch voorbeeld van een ogen dicht en god zegene de greep analyse:

Het zijn vooral de kloven in de samenleving die partijleider Sybrand Buma zorgen baren. Het gaat volgens de christendemocratische partij om tegenstellingen tussen laag en- hoogopgeleid, oud en jong, autochtoon en allochtoon. Die moeten worden gedicht, want anders verdwijnt het cement in de samenleving.

Het is netjes omfloerst geformuleerd, maar de manier waarop het hier wordt neergezet maakt duidelijk dat het CDA veel kloven ziet, en ook wel erkent, maar daarin geen prioriteiten weet te stellen. Ergo: men sluit de ogen voor het feit dat er in Nederland één grote kloof is vergeleken waarbij al die andere irrelevant zijn. Dan kun je het wel gaan hebben over verbinden, maar dat is dan niet meer dan spelen met de verbanddoos. Wegkijken daarvan is in de huidige situatie niet alleen een erkenning van onmacht, maar evenzeer koketteert de partij er bijna mee. Onuitgesproken blijft de gedachte dat het allemaal vanzelf wel goed komt, omdat dat altijd zo gaat. Besturen is in een dergelijke optiek weinig meer dan goed op de winkel passen, en verder gods water over gods akker laten stromen.

Dat wil men dan weliswaar degelijk en serieus aanpakken, maar dat is geen excuus voor de omissie die we hier bijna koket geëtaleerd zien. Elsevier noemt dat een contrast met de manier waarop VVD en PVV er naar kijken, maar ik noem het maskeren van eigen wanhoop.

Partijvleugels
In zekere zin is zoals gisteren al gesteld dit programma een stap richting een geïdealiseerd verleden. Een verleden waarin het CDA het land leidde, zou je bijna suggereren. De functie daarvan is mogelijk de binnen het CDA altijd aanwezige interne tendensen richting samenwerking met de PvdA te smoren, maar als toekomstvisie is het niet meer dan leegte. Als het CDA na vier jaar Rutte2 niet meer weet te doen dan een verkiezingsprogramma te brengen dat de eigen progressieve vleugel stichten moet, dan is de partij eenvoudig nog niet klaar om weer te regeren. Getalsmatig lijkt daar (vanuit de landelijke politiek gezien) noodzaak toe, maar ik vrees dat het CDA zich uiteindelijk in nietszeggendheid zal verliezen. Dan kan Buma zich laten voorstaan op zijn inhoudelijkheid en een aantal inderdaad verrassend scherpe punten, maar dat laat niet buiten beschouwing dat de partij door de angst voor interne tegenstellingen wegduikt achter deze relatief loze daadkracht om de echte problemen door anderen te laten aanvatten.

Dit verkiezingsprogramma zal het CDA wel weer in staat stellen te gaan regeren. De vraag is of we daarmee blij zouden moeten zijn. Een partij die om de hete brei draait zonder zelfs maar te benoemen wat er precies zo warm aan is, is een politieke schijnvertoning waarvan je vooraf nooit weten zult waarop je nu eigenlijk stemt. Dàt is een attitude waarvan we mochten hopen die definitief in de 20e eeuw te hebben achtergelaten. Maar we zullen zien.

Verkiezingsprogramma CDA (Concept – pdf)